NASA, "10 kentilyon dolarlık" göktaşı görevi hakkında yeni karar aldı

"Bunu doğru yapmalıyız"

Psyche'nin 2023 veya 2024'te fırlatılması planlanıyor (NASA)
Psyche'nin 2023 veya 2024'te fırlatılması planlanıyor (NASA)
TT

NASA, "10 kentilyon dolarlık" göktaşı görevi hakkında yeni karar aldı

Psyche'nin 2023 veya 2024'te fırlatılması planlanıyor (NASA)
Psyche'nin 2023 veya 2024'te fırlatılması planlanıyor (NASA)

NASA, değerli metallerle dolu 16 Psyche adlı asteroidle ilgili görevin bir kez daha ertelendiğini açıkladı.
Dün yapılan açıklamaya göre 1 Ağustos-11 Ekim arasında yapılması hedeflenen uçuş bu tarihlerde gerçekleştirilemeyecek.
Uzmanlar, Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağında yer alan yaklaşık 200 kilometre genişliğindeki göktaşının M tipi asteroitlerin en büyüğü olduğunu söylüyor.
Bunlar silikat kayaçların meydana getirdiği diğer asteroitlerin aksine, demir ve nikel gibi değerli madenlerden oluşuyor. Bu nedenle Psyche'nin tam 10 kentilyon dolar değerinde olduğu öne sürülmüştü.
Ancak ABD'deki Purdue ve Brown üniversitelerinden araştırmacılar, asteroitteki demir yoğunluğunun düşünüldüğü kadar fazla olmadığını ve bu nedenle değerinin de daha az olabileceğini şubatta ortaya koymuştu.
NASA ise uzay madenciliği planları kapsamında Pscyhe'ye ulaşmayı istiyor.
Göktaşıyla aynı ada sahip uzay aracının, SpaceX'in Falcon Heavy roketiyle 1 Ağustos'ta fırlatılması hedefleniyordu. Ancak 24 Mayıs'ta, aracın kontrolle ilgili yazılımında sorunlar tespit edildiği ve fırlatmanın en erken 20 Eylül'de yapılabileceği bildirilmişti.
Şimdiyse uzay ajansı, yazılımla ilgili testlerin sürdüğünü açıkladı. Yazılım ve test ekipmanının tesliminde yaşanan gecikme yüzünden fırlatmadan önce gerekli çalışmaların yapılamadığı kaydedildi.
NASA uzmanları söz konusu sorunu çözse de testlerin sürdüğünü ve uzay aracını bu yıl göndermek için yeterli zamanın olmadığını duyurdu.
NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'nın direktörü Laurie Leshin, "Kütleçekimi yardımı için Mars'ı kullanarak metal açısından zengin olan uzaktaki bir asteroide uçmak, olağanüstü hassasiyet gerektiriyor. Bunu doğru yapmalıyız. Fırlatmayı erteleme kararı kolay değildi ama doğru olan bu" dedi.
Psyche uzay aracı bu yıl fırlatılsaydı 2026'da göktaşına varacaktı. İlerleyen yıllarda gerçekleştirilecek fırlatma, farklı yörünge konumları nedeniyle uzay aracının çok daha uzun bir yolculuk yapması gerektiği anlamına geliyor.
Ayrıca aynı SpaceX roketiyle fırlatılması planlanan NASA'nın ikili asteroit sistemlerini inceleyeceği Janus ve uzayda iletişimi iyileştirmek için tasarlanan Deep Space Optical Communucations (Derin Uzay Optik İletişimi) adlı görevleri de durduruldu.

Independent Türkçe, CNET, CNN International



Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)
TT

Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)

Stuti Mishra Asya İklim Muhabiri 

Yeni bir araştırmaya göre, iklim krizinin yol açtığı daha sıcak geceler, yüzyılın sonuna gelindiğinde uyku apnesini çok daha yaygın ve tehlikeli hale getirebilir.

Araştırmacılar artan sıcaklıkların, dünya çapında yaklaşık 1 milyar kişiyi etkileyen ve kalp hastalığı, demans ve erken ölümle bağlantılı bir uyku bozukluğu olan obstrüktif uyku apnesini (OUA) kötüleştirebileceğini söylüyor.

Flinders Üniversitesi araştırmacılarının yürüttüğü ve hakemli dergi Nature Communications'ta yayımlanan çalışma, iklim değişikliğinin OUA'nın şiddetini ve sağlık üzerindeki etkisini nasıl artırabileceğini modelleyen ilk araştırma.

Flinders Üniversitesi FHMRI Uyku Sağlığı'ndan çalışmanın başyazarı Dr. Bastien Lechat, "Bu çalışma, ortam sıcaklıklarının OUA'nın şiddetini etkileyip etkilemediğini araştırarak iklim gibi çevresel faktörlerin sağlığı nasıl etkileyebileceğini anlamamıza katkı sağlıyor" diyor.

Araştırmacılar uyku sırasında solunum düzensizliklerini izleyen bir yatak altı sensörü aracılığıyla, 29 ülkeden en az 116 bin kişiden elde edilen 58 milyondan fazla gece uykusu verisini kaydetti.

Birkaç yılda toplanan veriler, küresel iklim modellerinden elde edilen saatlik iklim verileriyle eşleştirilerek farklı ısınma senaryoları altında OUA şiddetindeki değişikliklerinin simülasyonu oluşturuldu.

Dr. Lechat, "Genel olarak ortam sıcaklığıyla OUA şiddeti arasındaki ilişkinin büyüklüğü bizi şaşırttı" diyor.

Yüksek sıcaklıklar, kişinin belirli bir gece OUA yaşama olasılığının yüzde 45 artmasıyla ilişkiliydi.

Görsel kaldırıldı.Grafik, çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından ölçülen, endüstri çağından itibaren küresel ortalama sıcaklık artışını gösteriyor (WMO)


Çalışma, OUA şiddetindeki sıcaklıkla ilişkili artışın, Avustralya veya ABD'ye kıyasla Avrupa ülkelerinde bilhassa belirgin olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar bunun, klimaya erişimdeki farklılıklardan kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar engelliliğe ayarlanmış yaşam yılı (disability-adjusted life years / DALY) kullanarak iklimin şiddetlendirdiği uyku apnesinin sağlık ve ekonomi üzerindeki yükünü tahmin etti. Sadece 2023'te, sıcaklık artışının araştırmadaki 29 ülkede yaklaşık 800 bin sağlıklı yaşam yılının kaybıyla bağlantılı olduğunu saptadılar.

Dr. Lechat, "Bu rakam, bipolar bozukluk, Parkinson hastalığı veya kronik böbrek hastalıkları gibi diğer tıbbi durumlardakine yakın" ifadelerini kullanıyor.

Toplam ekonomik kayıp yaklaşık 98 milyar dolar olarak tahmin edilirken bunun 68 milyar doları sağlığın bozulmasından, 30 milyar dolarıysa işyerindeki verimlilik düşüşünden kaynaklanıyor.

Kıdemli araştırmacı Profesör Danny Eckert, veriler çoğunlukla soğutma ve sağlık hizmetlerine erişimi daha iyi olan yüksek gelirli bölgelerdeki bireylerden elde edildiğinden, örneklemin düşük gelirli ülkelerde OUA'nın gerçek dünyadaki yükünü yeterince yansıtmayabileceğini söylüyor.

Profesör Eckert "Bu, tahminlerimizi yanıltarak sağlık ve ekonomi üzerindeki gerçek maliyetin düşük tahmin edilmesine yol açmış olabilir" diyor.

Sadece Avustralya'da, OUA dahil uykuyla ilgili sağlık sorunlarının maliyeti daha önce yılda 66 milyar Avustralya doları (yaklaşık 1 trilyon 700 milyar TL) olarak tahmin edilmişti.

Ekip halihazırda soğutmaya erişimin veya davranışsal değişikliklerin, ısınan hava koşullarında uyku apnesinin şiddetini nasıl azaltabileceği gibi olası müdahaleleri araştırmayı planlıyor.

Profesör Eckert, "İleride, ortam sıcaklığının uyku apnesinin şiddetine etkisini azaltacak stratejiler araştıran ve altta yatan fizyolojik mekanizmaları inceleyen müdahale çalışmaları tasarlamak istiyoruz" diye belirtiyor.

Çalışma, daha güçlü küresel iklim eylemleri olmadan uyku apnesinin yükünün muhtemelen keskin bir şekilde artacağı ve bunun da halk sağlığı sorunlarını şiddetlendirerek ekonomileri zorlayacağı uyarısında bulunuyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/climate-change