Dünya Putin’in Ukrayna’dan çekilmesi için neler yapabilir?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AFP)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AFP)
TT

Dünya Putin’in Ukrayna’dan çekilmesi için neler yapabilir?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AFP)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin (AFP)

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin bir oldu bitti haline gelmesinin ardından Batı’nın Moskova üzerindeki ekonomik baskı artırma yönündeki yoğun çabalarına rağmen, görünürde sonu olmayan savaş aydan aya değişiyor.
Peki Batı, Rusya’yı Ukrayna’dan çekilme konusunda zorlamayı başarabilecek mi?
National Interest dergisi tarafından yayınlanan, Atlantik Konseyi yönetim kurulu üyesi Faslı gazeteci Ahmed Charai imzalı analizde, “Savaş, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in zihninde iki büyük yanlış anlamayla başladı. Barış, ancak Rus lider onlar hakkında yanıldığını kabul ettiğinde gelecektir” denildi.
Analize göre, Kiev’i iki gün içinde ele geçirebileceğini düşünen Putin, 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etti.
Putin, Ukrayna’nın esasen, milliyetçiliğin yoğun olmadığı Belarus’un daha büyük bir versiyonu olduğuna inanıyordu.
Rus kuvvetlerinin Ukrayna’da sembolik bir direnişle karşılaşacağını ve ülkede tam olarak kontrol sağlamalarının çok kısa sürede gerçekleşeceğini öngördü.
Putin aynı zamanda, Batı’nın tonlarca roket ve top mermisi göndermek yerine yalnızca diplomatik çıkışlar yaptığı, 2014’te yaşanan kanlı ama kısa bir savaş olan Kırım’ın ele geçirilmesi sırasında yaşananların tekrarlanmasını bekledi.
Putin ayrıca, şaşırtıcı ve korkunç güç gösterisinin Avrupa Birliği’ni (AB) ve buna bağlı olarak NATO’yu korkutacağını hayal etti. 
Rusya’nın gaz ihracatının AB’nin bazı üyeleri, özellikle de Avrupa kıtasının en büyük ekonomisi ve Avrupa Parlamentosu’ndaki en büyük bloğu olan Almanya için hayati önem taşıdığını biliyordu. 
Putin, Avrupalıların kömür ve nükleer santralleri kapatmaktan geri adım atmayacağını, ABD ve Katar’dan doğalgaz ithalatını artırmayacağını ve Kuzey Afrika ya da Yakın Doğu’dan yeni boru hatları planlamayacağını düşündü.
Avrupa’nın çevre yanlısı duyarlılığının bu değişiklikleri düşünülemez hale getirdiğine inanıyordu.
Putin’in savaş öncesi düşüncesi için en şok edici şey, Almanya ve Japonya’daki askeri harcamalar konusunda 70 yıldan fazla bir süredir var olan fikir birliğinin aniden tersine çevrilmesi oldu.
İki ülke, İkinci Dünya Savaşı döneminde olduğu gibi askeri güçler olamayacaklarını her zaman dünyaya göstermeye hevesliydi.
Ancak birdenbire, iki ülke de Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana gördüğü en büyük artış ile silahlı kuvvetleri için büyük bütçeler açıkladı.

Peki, dünya Putin’i durumu tırmandırmak yerine geri çekilmesi için nasıl etkileyebilir?
Birincisi, dünya Ukrayna’yı bağımsız, egemen ve demokratik bir ülke olarak desteklemek için birleşmelidir.
Almanya’nın, Ukrayna’nın ‘Kırım da dahil olmak üzere’ toprak bütünlüğünü desteklediğine dair son açıklaması, Ukrayna’nın barış için toprak takası yapması gerektiğine dair tüm söylemleri sona erdirmelidir.
Ardından, askeri ve ekonomik büyüme desteklenmelidir. 
Zayıf ve savunmasız bir Ukrayna, yalnızca yenilenen Rus saldırganlığına davetiye çıkaracaktır.
Ukrayna’nın yeniden inşası özel sektörden önemli miktarda yatırım gerektirecektir. Ancak özel sektör yatırımı genel olarak güvenli bir ortama bağlıdır.
ABD, müttefikleriyle birlikte gelecekteki Rus saldırganlığına karşı en iyi caydırıcılığı inşa etmek ve Ukrayna’daki yaygın yolsuzluk kültürünün iyi tasarlanmış bir mini Marshall Planı aracılığıyla ele alınmasına yardımcı olmak için tarihi bir fırsata sahiptir.
Birkaç yıldır yıpranan şey, ABD liderlerinin, devletlerin ortak kural ve standartlara bağlı olduğu, liberal ekonomik sistemleri benimsediği, bölgesel işgalden vazgeçtiği, ulusal egemenliğe saygı duyduğu, katılımcı ve demokratik yönetim sistemlerini benimsediği uluslararası bir düzeni savunma, sürdürme ve ilerletme taahhütleridir.
Günümüzün giderek karmaşıklaşan küresel ortamında, ABD bu amaca ancak Rusya ve Çin’in ortaya koyduğu zorluklara yanıt veren uyumlu bir dış politika yoluyla gücünü kullanarak ulaşabilir. 
Bunu yapmak için müttefikleri, ortakları ve ortak çıkarları olan diğer uluslarla üretken ilişkileri bilinçli olarak güçlendirmeli ve geliştirmelidir.
ABD, Çin’in Hint-Pasifik, Afrika ve ötesindeki nüfuzuna karşı cezbedici siyasi, ekonomik ve güvenlik alternatifleri sunmalıdır.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.