عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra kemik erimesinden kurtulmakta zorluk çekiyor

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)
Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)
TT
TT

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra kemik erimesinden kurtulmakta zorluk çekiyor

Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)
Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra uzay araçlarının içinde (EPA)

Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, astronotların sıfır yerçekiminde deneyimledikleri osteoporozdan (kemik erimesi) Dünya’ya döndükten bir yıl sonra bile kurtulmalarının zor olduğu görüldü.
Bu, gelecekteki Mars misyonları için kötü haber olarak değerlendiriliyor.
AFP’nin haberine göre, osteoporoza benzer şekilde, yerçekimi yokluğundan kaynaklanan kemik atrofisi, uzay istasyonlarında uzun süre incelendi.
Yerçekimi dışında yolculuk yapmak kulağa eğlenceli gelebilir, ancak astronotlar, kas-iskelet sisteminin hareketsizliğinin neden olduğu hasarı azaltmak için günde birkaç saat fiziksel egzersiz yapmak zorunda kalıyor.

Ancak bu astronotların Dünya’ya döndükten sonra toparlanmalarının ne kadar süreceği bilinmiyor.
Scientific Reports dergisinde yayınlanan ve Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) 17 astronot üzerinde yeni 3D görüntüleme teknikleri sayesinde yapılan bir araştırma, Dünya’ya döndükten bir yıl sonra bile iyileşmenin eksik kaldığını gösteriyor.
Çalışmalar, Kanada’daki Calgary Üniversitesi’ndeki McCaig Kemik Sağlığı Enstitüsü Müdürü Dr. Steven Boyd’un girişimiyle 2015 yılında başladı.
Boyd ve meslektaşları, 14 erkek ve 3 kadın astronotu uzaya uçuşlarından önce ve ardından Dünya’ya inişlerinden 6 ve 12 ay sonra görüntüledi.
Ekip, özellikle yoğunluklarını ve kırılmaya karşı dirençlerini değerlendirmek için kaval kemiğinin (vücudun neredeyse tüm ağırlığını destekleyen) ve yarıçapın (ön kol) kemik taramalarını gerçekleştirdi.
Çalışma sonuçları, 16 astronotun kaval kemikleriyle ilgili sorunlar olduğunu gösterdi ve hepsi uçuş öncesi döneme kıyasla kemik yoğunluğunun yüzde 2’sini kaybetti.
Yörüngede kalış süresi ne kadar uzun olursa (6-7 ay) kemik sistemi o kadar fazla hasar görür.

12 ay sonra astronotlardan 9’u tam olarak iyileşmedi. Hasar, 10 yıl veya daha fazla bir süredir dünyadaki kemik kaybının neden olduğu hasarla karşılaştırılabilir.
Dr. Steven Boyd, AFP’ye verdiği demeçte, “Kemik yapısının kalıcı olarak değiştiğini gösteriyoruz. Eyfel Kulesi’ni ve tüm metal direklerini düşünün. Uzayda bu direklerin bir kısmını kaybederiz. Dünyaya döndüğümüzde kalanları onarabiliriz ama yeni bağlantılar oluşturamıyoruz” dedi.
ISS sakinleri, birkaç yıldır ABD Uzay Ajansı (NASA) tarafından geliştirilen Gelişmiş Dirençli Egzersiz Cihazı adlı yeni bir cihaza sahip oldu.
Söz konusu cihaz, vücuda yerçekimine benzer bir direnç uygulayarak, bacakların, pazıların ve karın kaslarının çalışmasına izin veriyor.
Dr. Stephen Boyd, kemik kaybını azaltmak için daha fazla egzersiz önerdi.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
TT
TT

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

İlk kez bir robot, insan yardımı olmadan gerçekçi bir ameliyat gerçekleştirdi.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar, robotun ekipten gelen sesli komutlara yanıt vererek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir operasyonu "sakince" gerçekleştirdiğini çarşamba günü açıkladı. Robot, gerçek hayattaki tıbbi acil durumlara özgü beklenmedik senaryolar sırasında bile yetenekli bir insan cerrahın uzmanlığını sergiledi.

Tıbbi robotik uzmanı Axel Krieger yaptığı açıklamada, "Bu ilerleme bizi belirli cerrahi görevleri yerine getirebilen robotlardan, cerrahi prosedürleri gerçekten anlayan robotlara taşıyor" diyor.

Bu kritik ayrım bizi, gerçek hasta bakımının karmaşık, öngörülemez gerçekliğinde çalışabilen, klinik düzeyde uygulanabilir otonom cerrahi sistemlere önemli ölçüde yaklaştırıyor.

"SRT-H" ya da "Surgical Robot Transformer-Hierarchy" (Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi) diye bilinen robot, Johns Hopkins cerrahlarının domuz kadavraları üzerinde yaptıkları operasyonları izleyerek ameliyat videolarıyla eğitim aldı. Videolarda görevleri açıklayan altyazılar vardı.

Johns Hopkins, robotun videoları izledikten sonra ameliyatı yüzde 100 doğrulukla gerçekleştirdiğini ifade ediyor. Robotun ameliyatı gerçekleştirmesi daha uzun sürse de sonuçlar bir cerrahla kıyaslanabilir düzeydeydi.

Popüler yapay zeka sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle geliştirilen robotun, kanalları ve arterleri tanımlama, bunları hassas bir şekilde tutma, klipsleri stratejik olarak yerleştirme ve parçaları makasla kesme gibi 17 dakika süren görevleri tamamlaması gerekti.

Bu, Krieger'in "Akıllı Doku Otonom Robotu"nun (Smart Tissue Autonomous Robot) üç yıl önce bir hayvan üzerindeki ilk otonom robotik ameliyatta (canlı bir domuz üzerinde laparoskopi ameliyatı) yaptığından daha fazla görev içeriyor. O robot da özel olarak işaretlenmiş dokulara ihtiyaç duymuş, son derece kontrollü bir ortamda çalışmış ve katı bir cerrahi planı takip etmişti.

Buna karşılık SRT-H, tek tip olmayan anatomik koşullarda kusursuz bir performans sergiledi. Araştırmacılar robotun başlangıç pozisyonunu değiştirdiğinde ve safra kesesi ve çevresindeki dokuların görünümünü değiştiren kan benzeri boyalar eklediğinde bile durum böyleydi.

fgrthyju
Robot, popüler OpenAI sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle çalıştırılıyor. Robot 17 dakika süren görevleri tamamlayabildi (XinHao Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

Krieger geçen yıl sistemi kullanarak bir robotu üç kritik cerrahi görevi yerine getirecek şekilde eğitmişti: bir iğneyi yönlendirmek, vücut dokusunu kaldırmak ve dikiş atmak. Ancak bu görevlerin her biri sadece birkaç saniye sürmüştü.

Araştırmacı ekip bundan sonra sistemi daha fazla ameliyat türü üzerinde eğitip test etmek ve yeteneklerini tam bir otonom ameliyat gerçekleştirecek şekilde genişletmek istiyor.

Daha önce Johns Hopkins'te doktora sonrası araştırmacı olan ve artık Stanford Üniversitesi'nde çalışan başyazar Ji Woong "Brian" Kim, "Bu çalışma, otonom cerrahi robotların gerçek dünyada kullanılmasının önündeki bazı temel engelleri aştığı için önceki çabalara göre büyük bir sıçramayı temsil ediyor" diyor. 

Çalışmamız, yapay zeka modellerinin cerrahi otonomi için yeterince güvenilir hale getirilebileceğini gösteriyor; bu bir zamanlar çok uzak görünse de artık uygulanabilir olduğu kanıtlanıyor.

Bulgular hakemli dergi Science Robotics'te yayımlandı.

Independent Türkçe