Dünya'nın en soğuk yerlerinden birinde Mars'taki uzaylı yaşamının "detaylı şablonu" bulundu

Kuzey Kutbu'ndaki mikroplar, yaşamın Mars'ta maruz kalabileceği aynı koşullar altında varlığını sürdürüyor

NASA'nın uzay araçlarıyla Kızıl Gezegen'de olası mikrobiyal yaşam formlarını arıyor (NASA)
NASA'nın uzay araçlarıyla Kızıl Gezegen'de olası mikrobiyal yaşam formlarını arıyor (NASA)
TT

Dünya'nın en soğuk yerlerinden birinde Mars'taki uzaylı yaşamının "detaylı şablonu" bulundu

NASA'nın uzay araçlarıyla Kızıl Gezegen'de olası mikrobiyal yaşam formlarını arıyor (NASA)
NASA'nın uzay araçlarıyla Kızıl Gezegen'de olası mikrobiyal yaşam formlarını arıyor (NASA)

Bilim insanları, Mars'taki uzaylı yaşamına dair "detaylı şablonun" Dünya'nın en soğuk bölgelerinden birinde bulunabileceğine inanıyor.
The Independent'ın haberine göre, Kanada'da Yüksek Arktik Bölgesi'ndeki oksijensiz ortam, Kızıl Gezegen'le yaygın tuz birikintileri ve olası soğuk su kaynakları gibi bazı temel özellikleri paylaşıyor. Bu da araştırmacılara hangi Dünya dışı varlıkları bulabileceklerini göstermede etkili olabilir.
McGill Üniversitesi'nden araştırmacılar, permafrostun (Dünya'nın yüzeyinin altında buzla birbirine bağlanmış toprak, çakıl ve kumdan oluşan kalıcı donmuş katman) altında daha önce hiç tanımlanmamış mikroplar buldu.
Dahası, bu organizmalar Mars'ta tespit edilenler gibi (metan, sülfit, sülfat, karbon monoksit ve karbondioksit) basit inorganik bileşikleri yiyip soluyarak hayatta kalabiliyor.
ISME J'de yayımlanan araştırmanın başyazarı Elisse Magnuson, "Aktif mikrobiyal toplulukları başarıyla tespit edebilmemiz için tortu üzerinde birkaç yıl çalışmamız gerekti" diyor.

"Çevrenin tuzluluğu mikropların hem çıkarılmasına hem de dizilenmesine müdahale ediyor, bu nedenle aktif mikrobiyal toplulukların kanıtını bulabilmemiz çok tatmin edici bir deneyim oldu."
Araştırmacılar, Kuzey Kutbu'ndaki Lost Hammer Spring'de bulunan bir mikrobiyal topluluğun DNA'sını izole ederek, birçoğu daha önce hiç görülmemiş 110 mikroorganizmanın genomlarını yeniden oluşturmayı başardı.
Bu da bilim insanlarına söz konusu organizmaların bu aşırı ortamda nasıl hayatta kalabileceğini belirlemeleri için bir temel sağladı. McGill Doğal Kaynak Bilimleri Fakültesi'nden Lyle Whyte, "Lost Hammer Spring'de bulduğumuz ve tanımladığımız mikroplar şaşırtıcı çünkü diğer mikroorganizmaların aksine, yaşamak için organik maddeye veya oksijene bağlı değiller" dedi.

"Bunun yerine, hepsi Mars'ta da mevcut olan metan, sülfürler, sülfat, karbon monoksit ve karbondioksit gibi basit inorganik bileşikleri yiyip soluyarak hayatta kalıyorlar. Ayrıca atmosferdeki karbondioksit ve nitrojen gazlarını da tutabiliyorlar. Bunların hepsi mikropların Dünya ve ötesindeki çok aşırı ortamlarda hayatta kalmaya ve gelişmeye son derece iyi adapte olmasını sağlıyor."



Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
TT

Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)

Yeni bir araştırmaya göre OpenAI'ın ChatGPT'si gibi yapay zeka sohbet botlarının mantıklı düşünmesini ve akıl yürütmesini gerektiren sorgular, diğer soru türlerine göre daha fazla karbon salımına yol açıyor.

ChatGPT gibi geniş dil modellerine (GDM) yazılan her sorgu enerji gerektiriyor ve karbondioksit salımına yol açıyor. Almanya'daki Münih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden araştırmacılar bu emisyon seviyelerinin sohbet botuna, kullanıcıya ve konuya bağlı olarak değiştiğini söylüyor.

Hakemli dergi Frontiers'ta yayımlanan araştırma, 14 yapay zeka modelini karşılaştırarak karmaşık akıl yürütme gerektiren cevapların, basit cevaplara göre daha fazla karbon salımı yaptığını ortaya koydu.

Soyut cebir veya felsefe gibi uzun uzun muhakeme gerektiren sorgular, lise tarih dersi gibi daha dolambaçsız konulara göre 6 kat daha fazla emisyon üretiyor.

Araştırmacılar yapay zeka sohbet botlarını sık kullananların, karbon emisyonlarını sınırlamak için sordukları soruların türünü ayarlamasını öneriyor.

Çalışma, farklı konularda bin standart soru üzerinden 14 GDM'yi değerlendirerek karbon salımlarını karşılaştırdı.

Çalışmanın yazarı Maximilian Dauner, "Eğitimli GDM'lere sorulan soruların çevresel etkisi, bunların muhakeme yaklaşımına büyük ölçüde bağlı ve doğrudan akıl yürütme süreçleri, enerji tüketimini ve karbon salımlarını önemli ölçüde artırıyor" diyor.

Akıl yürütme özelliğine sahip modellerin, yalın yanıt veren modellere kıyasla 50 kata kadar daha fazla karbondioksit salımına yol açtığını gördük.

Bir kullanıcı yapay zeka sohbet botuna soru sorduğunda, sorgudaki kelimeler veya kelime parçaları bir dizi sayıya dönüştürülerek model tarafından işleniyor. Bu dönüştürme ve yapay zekanın diğer hesaplama süreçleri karbon salımlarına neden oluyor.

Çalışma muhakeme becerisine sahip modellerin soru başına ortalama 543,5 jeton (token) oluştururken, yalın modellerin sadece 40 jeton gerektirdiğini belirtiyor.

Makalede "Daha yüksek jeton ayak izi, her zaman daha yüksek CO2 emisyonu anlamına gelir" ifadeleri kullanılıyor.

Örneğin yaklaşık yüze 85 doğruluk oranına ulaşan Cogito, en isabetli modellerden biri. Yalın cevaplar veren benzer boyutlardaki modellere göre üç kat daha fazla karbon emisyonu üretiyor.

Dr. Dauner, "Şu anda GDM teknolojilerinin doğasında, doğruluk ve sürdürülebilirlik arasında bir taviz verme ilişkisi görüyoruz" diyor. 

Emisyonları 500 gram karbondioksit eşdeğerinin altında tutan modellerin hiçbiri, bin soruyu doğru cevaplamada yüzde 80'in üzerinde doğruluk oranına ulaşamadı.

Karbondioksit eşdeğeri, çeşitli sera gazlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan bir birim.

Araştırmacılar yeni bulguların, insanların yapay zeka kullanımı hakkında daha bilinçli kararlar almasını sağlayacağını umuyor.

Araştırmacılar bir örnek vererek DeepSeek R1 sohbet botundan 600 bin soruyu yanıtlamasını isteyen sorguların, Londra'dan New York'a gidiş-dönüş uçuşuna eşdeğer karbon emisyonu yaratabileceğini söylüyor.

Buna karşılık Alibaba Cloud'ın Qwen 2.5'i, benzer doğruluk oranlarıyla üç kat daha fazla soruya cevap verirken aynı emisyon seviyelerine ulaşıyor.

Dr. Dauner, "Kullanıcılar, yapay zekadan yalın cevaplar vermesini isteyerek veya yüksek kapasiteli modellerin kullanımını, gerçekten bu gücü gerektiren görevlerle sınırlayarak emisyonları önemli ölçüde azaltabilir" diyor.

Independent Türkçe