Analiz Haber: Libyalıların düzenlediği protestolar siyasi oluşumları istifaya zorlamayı başarabilir mi?

Libya’daki tüm siyasi oluşumlar, ülkenin dört bir yanında sokaklara dökülen protestocu gençlerle dayanışma içerisinde olduklarını açıklasalar da hepsi, halkın taleplerini yansıtacak genel seçimlerin yapılması için istifa etmeleri taleplerini görmezden geldiler.

Libya’da Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesinden bu yana ülke, iktidarı devralan hükümetlerin birkaç istisna dışında görev süreleri dolduktan sonra iktidardan ayrılmayı reddetmeleri nedeniyle ‘emr-i vaki yapan iktidardan’ şikayetçi.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri'nin Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams, daha önce Temsilciler Meclisi (TM) ve Devlet Yüksek Konseyi’ni (DKY) iktidarda kalmak için oyun oynamayı bırakıp seçimlere hazırlanmaya odaklanmaya çağırmıştı. Williams, geçtiğimiz yılın sonlarında yapılması planlanan Libya seçimlerinin başarısız olmasının ardından yaptığı açıklamada, “TM’nin seçilmesinin üzerinden yedi yıl yedi ay, DYK’nın seçilmesinin üzerinden ise 10 yıl geçti ve ikisinin de görev süreleri doldu. Bu yapıların iktidara tutunma mücadelesi güç ve paraya dayanıyor” ifadelerini kullanmıştı.

Libyalı siyasetçiler, herhangi bir siyasi yapının istifasını reddettiklerini, TM üyelerinin seyahat ve diğer masraflarıyla ilgili ödeneklerin yanı sıra aylık 15 bin dinarı aşan maaşlar aldıklarını ve TM’nin yıl boyunca sadece birkaç kez toplandığını vurguladılar. Trablus'ta on yıl önce görev süresi sona eren Genel Ulusal Kongre'ye karşı kurulan DYK’nın da aynı şekilde ülkeye hiçbir yarar sağlamadığına dikkati çeken siyasetçiler, Tobruk’taki TM içerisinde de Müslüman Kardeşler’e (İhvan-ı Müslimin) yakın çok sayıda isim olduğundan DYK ile aralarında ideolojik temelde bir çelişki olmadığını vurguladılar.

TM ve DYK, Başkanlık Konseyi ve iktidar mücadelesi veren Abdulhamid ed-Dibeybe ve Fethi Başağa hükümetleriyle birlikte anayasal süreçle ilgilendiklerinden siyaset sahnesinde ön planda yer alıyorlar.

Libyalı yazar Salim el-Hindavi, Libyalıların yolsuzluk meclislerinin kaldırılması karşılığında demokrasiden vazgeçmeye hazır olduklarını düşünürken Libya Uzlaşısından Sorumlu Ayan Meclisi Başkanı Muhammed el-Mubeşşir, gençleri protesto gösterileri düzenlemeye iten nedenlerin sosyal adalet, insan onuru ve Libya’nın egemenliğinin olmayışı ve hiçbir parti, grup ya da askeri gücün bu konuda adım atmaması olduğuna dikkati çekti.

Fethi Başağa’nın başbakanı olduğu İstikrar Hükümeti’nin destekçilerinden siyasi analist Ahmed Cuma Ebu Arkub ise protestoların artmasından Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid ed-Dibeybe’yi sorumlu tuttu. Dibeybe’yi geçtiğimiz yılın sonlarında yapılması planlanan seçimlerin yapılamamasının sorumlusu olmakla suçlayan Ebu Arkub, bunun yanında Dibeybe’nin vatandaşlara sunulan hizmetlerin düşük seviyede olmasının ve yaşam koşullarının kötüleşmesinin sorumlusu olduğunu da öne sürdü.

Çözümün cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasında yattığını düşünen Ebu Arkub, ancak bundan önce, seçim sonuçlarının tüm taraflarca kabul edilmesi için yeterli garantilerin sağlanması gerektiğini ve bunun için de bir geçiş dönemine ihtiyaç olduğunu belirterek, “İstikrar hükümeti, seçimlerin bir an önce yapılacağı uygun ortamın sağlanması için çalışmak üzere Trablus'taki iktidarı devredecek” ifadelerini kullandı.

TM destekçisi yazar İsa Abdulkayyum ise “Bazıları, sadece TM’yi düşürmeyi kışkırtmanın ve onun yakılması için tezahürat yapmanın, sadece Başkanlık Konseyi'nin işleri kolayca devralmasının önünü açacağını mı düşünüyor?” diye sordu. Buna inanmak için TM’nin düşmesinin yalnızca geçici bir hükümetin kurulmasına yol açması gerektiğini söyleyen Abdulkayyum, “Ülke, ulusal hareket, ordu, aşiret ve sivil toplum arasında, milislerin kontrolü dışındaki bölgelerin bağımsız bir siyasi merkeze dönüştürüleceği bir ittifak oluşturulması önerisiyle katılmak isteyen herkese yeni bir yol haritası ilan etmekte özgürdür” diyerek olan bitenle ilgili bir tablo çizdi. Abdulkayyum, bunun halkın iradesine dayalı sivil bir iktidarın doğmasına ve merkezileşmenin sona erdiği tarihi kaydetmenin önemli olduğu bir anayasaya yol açacak erken seçimlerin yapılmasını amaçladığını söyledi.

Öte yandan Avrupa Birliği (AB) Libya Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Sabadell Jose, ülkede yaşananlarla ilgili yorumda bulundu. Halkın seçimler yoluyla değişim istediğini, bu yüzden seslerinin duyulması gerektiğini söyleyen Jose, yine de protestoların barışçıl olması ve her türlü şiddetten kaçınılması gerektiğine dikkati çekti.

Diğer taraftan UBH Başbakanı Dibeybe ve İstikrar hükümeti Başbakanı Başağa, halen birbirlerine karşılıklı suçlamalarda bulunuyorlar. Dibeybe, rakibi Başağa'nın iktidar arayışı içerisinde olduğunu öne sürerken, Başağa da rakibinin (görev süresi dolan) hükümetinin kendi çıkarına hareket ettiğini söyledi.