Türkiye, Libya'ya giden gemisinde İRİNİ’nin denetim yapmasına izin vermedi

Türkiye, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararı uyarınca Libya'ya uygulanan silah ambargosunu izleyen İrini Operasyonu’nun, Libya’ya giden gemilerinden birini denetlemesine izin vermedi. Avrupa Birliği Güvenlik Politikaları Sözcüsü Nebila Masrali, Türkiye'nin, İstanbul’dan yola çıkan, MV Parpali isimli ticari gemide, pazar günü Misrata açıklarından yapılmak istenen teftişe müsaade etmediğini söyledi. Masrali; Türkiye'nin daha önce sekiz defa daha, gemilerinde yapılması gereken denetimlere izin vermediğini belirterek, ‘’Türkiye'nin denetimi reddetme kararından dolayı üzüntü duyuyoruz, Türkiye denetimi reddederek Avrupa Birliği’nin Libya’ya yönelik silah ambargosunu izlemesini engellemiş oluyor’’ dedi.  

İrini Operasyonu’nun Roma’daki merkezinden yapılan açıklamada, Türkiye’nin bir kez daha gemilerinin denetlenmesini engellediği belirtildi ve BMGK’nın 2292 sayılı kararı hatırlatılarak, Türkiye karara uymaya davet edildi.  

İrini Operasyonu daha önce de Libya'da Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne silah taşıdığından şüphe edilen Türkiye'ye ait gemilerde arama yapılması için Türk Dışişleri Bakanlığına başvurmuş ancak izin çıkmamıştı. İrini Operasyonu, BM'nin Libya'ya yönelik silah ambargosunun denetlenmesi için 2020’de Avrupa Birliği tarafından Akdeniz'de başlatıldı. Türkiye söz konusu AB misyonunu eleştiriyor.  

Avrupa Birliği’nin İrini misyonu, BM'nin Libya'ya yönelik silah ambargosunun delinip delinmediğini denetlemeye yardımcı olmayı, aynı zamanda Libya'dan petrol ve insan kaçakçılığı yapılmasını engellemeyi hedefliyor.

Türkiye Millet Meclisi, Libya'ya asker gönderilmesi için verilen iznin süresinin 2 Temmuz 2022'den itibaren 18 ay uzatılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresini 22 Haziran’da kabul etti. Tezkerede,  

Libya'da Şubat 2011'de meydana gelen olayları takip eden süreçte demokratik kurumların inşa edilmesine yönelik çabaların, artan silahlı çatışmalar nedeniyle akamete uğradığı, ülkede parçalanmış bir yapı ortaya çıktığı hatırlatıldı. Türkiye’nin, Libya Siyasi Anlaşması kapsamında oluşturulan Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin davetiyle Libya’da olduğu vurgulanan tezkerede şu ifadelere yer verildi: 

"Türkiye, BM kolaylaştırıcılığında ilgili BMGK kararları çerçevesinde uluslararası meşruiyet kapsamında yürütülen, Libya'nın egemenliğinin, toprak bütünlüğünün ve siyasi birliğinin korunmasına, ülkede kalıcı bir ateşkesin tesisine, ulusal uzlaşıyı sağlayacak siyasi diyalog çabalarına güçlü desteğini sürdürmektedir. Libya'da 24 Aralık 2021 tarihi için planlanan seçimlerin yapılamaması sonrasında ortaya çıkan siyasi belirsizlik ve yönetim sorunu büyük fedakarlıklarla sahada tesis edilen sükuneti riske atmakta ve kalıcı istikrara ulaşılması önünde ciddi engel oluşturmaktadır. Bu durum Libya'nın ve tüm bölgenin güvenliği bakımından endişeye yol açmaktadır. Türkiye ile Libya arasındaki tarihi, siyasi ve ekonomik köklü ilişkiler dikkate alındığında, Libya'da ateşkes ve siyasi diyalog sürecinin devamı ile bu sürecin sonucunda barışın tesisi ve istikrarın sağlanması Türkiye açısından büyük önemi haizdir." 

Türkiye'nin, bu kapsamda Libya ile imzalanan ve yürürlüğe giren Güvenlik ve Askeri İş Birliği Mutabakat Muhtırası kapsamında Libya'nın güvenliğine katkı sağlayacak eğitim ve danışmanlık desteğine devam ettiğine işaret edilen tezkerede, gelinen aşamada Libya'da kalıcı ateşkesin ve siyasi diyalog sürecinin sonuçlandırılması ve kurumların birleştirilmesinin henüz mümkün olamadığına dikkat çekildi ve BM himayesinde yürütülen askeri ve siyasi görüşmelerin sonuçlanmasını teminen çatışmaların yeniden başlamasının önlenmesinin önem taşıdığı belirtildi.  

Türkiye, Fayiz es-Serrac başkanlığındaki Ulusal Mutabakat Hükümeti’ni (UMH) korumak üzere Libya’ya binlerce asker sevk etti. Libya Milli Ordusu ile UMH güçleri arasındaki çatışma sürecinde Libya’ya Suriye’den de çok sayıda paralı asker sevk edildi. Türk Silahlı Kuvvetleri halen Libya’da varlık gösteriyor. Suriye Milli Ordusu’nun da Libya’da 7 bine yakın unsurunun bulunduğu tahmin ediliyor. Libya’da yabancı askerlerin ülkeden ayrılmasına yönelik çağrılar var, ancak Türkiye resmi olarak davet edildiği için bu kategoride değerlendirilmek istemiyor.