Fidel Spiti
1980'lerde aralarında Kate Moss, Iman, Naomi Campbell, Cindy Crawford ve Claudia Schiffer'in de bulunduğu kadınların ünlü birer yıldıza dönüştüğü süper model döneminin sona erdiği söyleniyor. Dünya çapında ideal kadın vücudunun belirleyici örneği ve farklı ten renkleriyle güzelliğin ölçütü olan Barbie'ler tarihe karıştı. Çünkü tüm sosyal medya ve internet sitelerinde her türlü defilenin yapıldığı bu çağda bazı modeller artık mankenlik tahtına çıkamıyor.
Yeni modeller, TikTok, Instagram veya diğer sitelerde kısa bir video yayınlayarak bir günde ve bir günlüğüne yıldız olabiliyor. İzleyici anketlerine ve yeni moda ajanslarının işe alımına göre, şu anda defilelerin yıldızları olarak görülen trans bireyler, erkekler ve kadınlar olmak üzere farklı cinsiyetten, farklı uyruklardan, tiplerden, ten renklerinden, yaşlardan, fiziksel görünüşlerden modeller var.
Kabul edilen model tipleri
Geçen yüzyılın seksenli ve doksanlı yıllarında televizyon ve dergilerle sınırlı olan ajanslardan şekil ve eylem bakımından farklı olan modern elektronik moda ajansları, uçsuz bucaksız siber dünyada tek bir modelin örnek olarak gösterilmesinin mümkün olmadığını fark ettiler. Nitekim bu dünya, ister halkların bakış açısından ister bireylerin bakış açısından olsun ideal vücut tipi ya da yüz güzelliği konusunda farklı zevkleri olan milyarlarca kişiyi kapsıyor. Bu yüzden yeni moda ajansları ve manken işe alım ve seçim ajansları, aynı vücut tipinde modellerin ve Fransızca söyleyecek olursak ‘mankenlerin’ şovu olmaktan çıkıp farklı ten rengine, tipe, kiloya ve vücut şekline sahip modellerin şovuna dönüştü. Böylece internette gezinen herhangi biri, istediği gibi internet aracılığıyla beğendiği modeli seçebiliyor.
Moda şovlarında yeni bir bilim: Modelleme
‘Modelleme’ mesleği, moda alanındaki eşsiz mesleklerden biri haline geldi. Anlamı ‘özellikle ihtiyaç duyduğunuz belirli bir gösterim modeli çerçevesine bir model oturtmaktır. HiTechMODA dergisi, dergi modellerinden tutun mayo, ticari ve daha farklı alanlara kadar mevcut model dünyasındaki model türlerini tanıttı.
İlk kategori ultra sıska modeller olarak dünya çapında bilinen kategori oldu. Bu modeller Vogue, Elle vb. moda dergilerinde boy gösteriyorlar. Büyük moda evlerinin veya Fransızların dediği gibi zarafet evlerinin gösterilerine katılıyorlar. Bu tip sıska modeller moda dergisi editörlerinin gözdesidir. Film, sanat ve restoranlarla ilgili makalelerin editörleri gibi bu editörler, moda dünyasında katı standartlara göre neyin kabul edilebilir ve neyin kabul edilemez olduğuna dair sabit modeller oluşturmaya çalışırlar.
Buna ilaveten Mayo ve iç çamaşırı (lingerie) modelleri de bulunuyor. Bu tür modeller, moda editörlerinin olası müşterileri etkilemek için dolgun bedenler olarak tanımladığı vücut ‘şekillerine’ sahiptir. Bir deri bir kemik kalmış hiçbir model, mayo gösterimi yapamaz.
Ticari modeller kategorisine gelirsek bu kategorideki modellerin belirli bir yaş, boy veya kilo sınırı yoktur. Bu nedenle, bu kategori farklı ve yeni yeteneklere en açık olanıdır. Ticari modeller kataloglarda, kampanyalarda ve reklamlarda görünür. Televizyon reklamlarına anneler, büyükanneler, işçiler ve daha farklı tiplemeler olarak katılırlar.
Öte yandan işleri örneğin ellerini, kollarını ve ayaklarını göstermek olan parça modelleri vardır. Genellikle bu modeller mücevher, ayakkabı, kozmetik ve cilt bakım ürünleri gibi alanlarda yer alır.
Bugünün modelleri
Katie Byrne’nin 2017 yılında Irish Independent’ta yazdığı gibi onlarca yıl sonra, orijinal podyum kraliçeleri hâlâ yıldız olmanın tadını çıkarıyor. Byrne ‘günümüzün genç modellerinin, onları bir yıldız yapacak koşullara ve standartlara sahip olmadığını’ ifade etmişti.
Ne var ki, bu konuyla ilgili yazılmış birçok makaleye göre, bugün bir manken için artık tek kriter yüz ve vücut güzelliği değil. Ancak eski ve yeni dönem arasında görülebilecek fark, yetmişlerin ve seksenlerin modellerinin sanatçı Warhol’ün sahip olduğu gibi aynı miktarda bağımsızlığa sahip olmasıydı. Bu mankenler modelden ibaretti. Onlara sanatçı muamelesi yapılıyordu. Ancak doksanlarda iş daha karmaşıklaştı. Dünyanın dört bir yanındaki birçok kız, moda dünyasında şöhretin zirvesine tırmanmak için mücadele etti. Aralarından Somalili model Iman ünlü oldu. En önemli ve en büyük uluslararası moda evlerine ev sahipliği yapmak için birbirleri ile yarışan başkentlerin çoğunda devasa ışıkları çalmaya başlayan bu dünyaya girerken modellerin boğuştukları zorlu koşullar göz önüne alınarak, kendi kendilerine başarıya ulaşmış olarak gösterildiler.
1990'ların modelleri, ajanslara kendi rol ve çalışma şartlarını dayattılar. Serbest moda fotoğrafçıları, gelecek vadeden genç moda tasarımcıları, kuaförler ve makyaj sanatçıları olarak kariyer başlattılar.
Victoria's Secret, moda ve heyecanın simgesi olan Angels (melekler) adlı model gruplarını çıkararak süper model neslinin büyüsünü yeniden canlandırmaya çalıştı. İlk ‘melek’ modellerden biri olan Stephanie Seymour, günümüz modellerini “Bizim eskiden olduğumuzdan çok farklılar” şeklinde tanımlıyor. Eski model Rebecca Romijn ise şöyle diyor:
“Özellikle modellik ajansları bir modelin sosyal medyadaki takipçi sayısını doğru bir istatistik olarak kabul ettiğinden, artık sosyal medya yıldızları ve modeller arasında ayrım yapmamız gerekiyor.”
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.
