İnsan olmayan ilk memeli çiftçi bulundu

Araştırma ekibine göre bu kemirgenler günlük kalorilerinin yüzde 20 ila 60’ını tarımdan sağlıyor

Güneydoğu cep sincabı, ABD'nin güneyindeki Alabama, Georgia ve Florida'da yaşıyor(Joseph W. Jones Ekolojik Araştırma Merkezi)
Güneydoğu cep sincabı, ABD'nin güneyindeki Alabama, Georgia ve Florida'da yaşıyor(Joseph W. Jones Ekolojik Araştırma Merkezi)
TT

İnsan olmayan ilk memeli çiftçi bulundu

Güneydoğu cep sincabı, ABD'nin güneyindeki Alabama, Georgia ve Florida'da yaşıyor(Joseph W. Jones Ekolojik Araştırma Merkezi)
Güneydoğu cep sincabı, ABD'nin güneyindeki Alabama, Georgia ve Florida'da yaşıyor(Joseph W. Jones Ekolojik Araştırma Merkezi)

ABD’li biyolog Francis Putz ve meslektaşları, insan olmayan ilk memeli çiftçiyi keşfetti.
Hakemli bilimsel dergi Current Biology’de yayımlanan yeni araştırmaya göre Latince adı Geomys pinetis olan güneydoğu cep sincapları, yeraltı tünellerinde bir çeşit tarım faaliyeti yapıyor.
Çiftçilik söz konusu olduğunda insanların memeliler arasında benzersiz olduğu düşünülüyordu. Ancak yeni araştırma insanın gıda yetiştiren tek memeli olmadığını gösteriyor.
Yaklaşık 26 santimetre boyundaki kemirgenler, çoğunlukla toprak altında bitki köklerini, gövdelerini veya yer üstündeki yabani otlarla besleniyor.
Hayatlarının çoğunu futbol sahası büyüklüğünde bir alana denk gelen uzun tüneller kazarak yalnız başlarına geçiren sincaplar, sadece ara sıra yiyecek aramak ve çiftleşmek için yer üstüne çıkıyor.
Hayvanlar, bu uzun tünelleri kazmak için çok fazla enerji harcıyor; bu da onları yırtıcılara karşı savunmasız hale getiriyor.
Florida Üniversitesi’nde görev alan Putz ve ekibi bunun nedenini öğrenmek için cep sincaplarını doğal ortamlarında gözlemlemeye karar verdi.
Tünellere hendekler kazarak kameralar yerleştiren ekip, sincapların düzenli olarak kullandıkları bölümleri fotoğrafladı.
Araştırmacılar, atıklarını belirli bölümlerde saklayan diğer sincapların aksine, G. pinetis'in tünel boyunca dışkı ve idrar bırakarak toprağı gübrelediğini tespit etti.
İncelemeler, kemirgenlerin gübreleme sayesinde tünele doğru uzayan bitki köklerini kırptığını ve bunlarla beslenirken köklerin yeniden büyümesini sağladığını ortaya koydu.
Bu sincabın çoğu zaman bitkinin tamamını tünele çekip yemediği, bazılarını köklerin yeniden büyümesi için kasıtlı olarak bıraktığı belirtildi.
Araştırma makalesinde bu sincap türünün kökleri kırpma ve gübreleme yoluyla, günlük kalorilerinin yüzde 20 ila 60’ını sağladıkları mahsulü yetiştirdikleri ifade edildi.
Putz, "Güneydoğu cep sincapları, insan olmayan ilk memeli çiftçilerdir. Tarım, karıncalar, böcekler ve termit türleri arasında bilinen bir faaliyet. Ancak diğer memelilerde görülmedi" diye konuştu:
Öte yandan tarım faaliyetinin tam olarak ne olduğu sorusu da bilim camiasının tartışmalı konularından. Örneğin, söz konusu sincapların insanın aksine bitki tohumlarını kendilerinin ekmemesi bir uzmanı şüpheye düşürdü.
Texas Üniversitesi, Austin’den evrimsel biyolog Ulrich Mueller, bu hayvanların insanlar ve mantar yetiştiren karıncalar gibi mahsullerini ekmediğini vurguladı:
"Bir şeye çiftçilik demek için bundan daha fazlasına ihtiyacımız var."
Independent Türkçe, Science.org, Science Alert, Science News



Shenzhou-20 görevinde üç Çinli astronot yola çıktı: Ay hedefi 2030

Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)
Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)
TT

Shenzhou-20 görevinde üç Çinli astronot yola çıktı: Ay hedefi 2030

Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)
Shenzhou-20 uzay aracını ve üç astronottan oluşan mürettebatı taşıyan Uzun Yürüyüş-2F taşıyıcı roketi, 24 Nisan 2025'te Çin'in kuzeybatısındaki Gobi çölündeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden havalandı (Pedro Pardo/AFP)

Tiangong uzay istasyonuna üç astronotu taşıyan uzay aracını başarıyla fırlatan Çin, 2030'a kadar Ay'a mürettebatlı görev için bir adım daha attı.

Shenzhou-20 uzay aracı perşembe günü yerel saatle 17.17'de Gobi Çölü'ndeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden Uzun Yürüyüş-2F roketiyle havalandı.

Bu, 30 yıldan uzun süre önce başlayan Shenzhou programının 15. mürettebatlı ve toplamda 20. uzay uçuşu.

Tiangong, yani "Gök Sarayı" uzay istasyonu, tamamen Çin tarafından inşa edildiği için Çin'i uzayda önemli bir rakip haline getirdi. Özellikle de ülkenin ABD'nin ulusal güvenlik kaygıları nedeniyle Uluslararası Uzay İstasyonu'nun dışında bırakıldığı için.

Çin'in uzay programı, iktidardaki Komünist Parti'nin askeri kolu olan Halk Kurtuluş Ordusu'nun kontrolünde.

dfvghyj
Shenzhou-20 görevinin Çinli astronotları, sağdan itibaren, Chen Zhongrui, Chen Dong ve Wang Jie, 24 Nisan 2025 Perşembe günü Çin'in kuzeybatısındaki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nde mürettebatlı uzay görevleri için düzenlenen uğurlama töreninde el sallıyor (Andy Wong/AP)

Üç modüllü istasyona mekanik kolların eklenmesi, bazılarının Çin'in bunları kriz sırasında uyduları veya diğer uzay araçlarını devre dışı bırakmakta kullanabileceği endişelerini de beraberinde getirdi.

Çin'in uzay programı, 2003'te uzaya ilk kez insan fırlatmasından bu yana (ABD ve Rusya'nın ardından bunu gerçekleştiren üçüncü ülke oldu) istikrarlı bir hızla ilerliyor.

Uzay ajansı ayrıca Mars'a kaşif ve Ay'ın daha az keşfedilmiş uzak tarafına gezgin indirdi. 2030'dan önce de Ay'a insan göndermeyi hedefliyor.

Shenzhou, yani "Gök Gemisi" 20 görevini, üçüncü uçuşunu yapan Chen Dong komuta ediyor.

Çin İnsanlı Uzay Programı Ajansı'na göre kendisine, her ikisi de ilk yolculuklarını yapan savaş pilotu Chen Zhongrui ve mühendis Wang Jie eşlik ediyor.

Mürettebat, Çin uzay istasyonundaki üç astronotun yerini alacak. Kendilerinden öncekiler gibi onlar da yaklaşık 6 ay boyunca gemide kalacak.

Uzay gemisinin fırlatmadan yaklaşık 6,5 saat sonra Tiangong'a ulaşması bekleniyor. Üç kişilik mürettebat geçen ekimde gönderilmişti ve 175 gündür uzayda.

Yerlerine gelenlerle kısa bir birlikteliğin ardından 29 Nisan'da geri dönmeleri bekleniyor. Ekim 2022'de tamamen monte edilen Tiangong, aynı anda 6 kişiye kadar barındırabiliyor.

İnsanlı Uzay Programı Ajansı, astronotların uzaydayken tıp bilimi ve yeni teknolojiler alanında deneyler yürüteceğini, bakım yapmak ve yeni ekipmanlar kurmak için uzay yürüyüşleri gerçekleştireceğini söyledi.

Çinli yetkililer perşembe günkü fırlatmanın "tam başarıya" ulaştığını ve mürettebatın uzay istasyonuna doğru yol alırken "iyi durumda" olduğunu söyledi.

Ajanslardan da yararlanılmıştır.

Independent Türkçe