Suudi Arabistan ve ABD, iki ülke arasında enerji, yatırım, iletişim, uzay ve sağlık alanlarını içeren ticaret ve yatırım iş birliklerine yönelik 18 anlaşma ve iş birliği muhtıraları imzalayarak iki ülke arasında ilişkilerinde yeni ve daha derin bir aşamayı başlattı. Anlaşmalar ABD Başkanı Joe Biden’ın Suudi Arabistan ziyareti sırasında imzalandı.
Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdülaziz bin Selman’nın yanı sıra ülkenin yatırım, iletişim ve sağlık bakanları ABD’li mevkidaşları ile anlaşmalar ve iş birliği muhtıraları imzaladı. Anlaşmalar Veliaht Prens ve Başbakan Yardımcısı Veliaht Prens Muhammed bin Selman liderliğindeki 2030 Vizyonu’nun, iki dost ülke ve halkın yararına, gelecek vaat eden sektörlere yatırım konusunda sağladığı geniş fırsatlar kapsamında imzalandı.
İki taraf arasında imzalanan anlaşmalardan, 13’ü Enerji Bakanlığı, Yatırım Bakanlığı, Cübeyl ve Yanbu Kraliyet Komisyonu, bir dizi özel sektör şirketi ile ABD’nin uçak şirketi Boeing, savunma sanayi şirketi Raytheon, Medtronic, Digital Diagnostic, Quintiles Transnational’ın yanı sıra enerji, turizm, eğitim, imalat ve tekstil alanlarında uzmanlaşmış bir dizi başka ABD şirketi ile imzalandı.
Zorluklar arasında zirve
Yatırım Bakanı Halid el-Falih, Suudi Arabistan-ABD ve Körfez-ABD zirvelerinin Ürdün, Irak ve Mısır’ın katılımıyla düzenlenmesinin, gelişmeler ve zorluklarla dolu çok önemli bir aşamada geldiğini vurguladı. Falih, Kovid-19 pandemisi ve yatırımların yavaşlamasına neden olması ile küresel ekonomi üzerindeki etkileri, tedarik zincirleri üzerine etkileri dünyanın karşı karşıya olduğu zorluklara dikkat çekti. Falih dünyanın jeopolitik çalkantılara neden olduğunu ve bunlardan belki de en öne çıkanının, gıda güvenliğine yansımaları, enerji piyasaları üzerindeki net etkisi ve dünyanın tanık olduğu rekor enflasyon ile Rus-Ukrayna sorunu olduğunu belirtti.
Falih, imzalanan 13 muhtıra ve anlaşmanın havacılık, savunma sanayii, genel olarak sanayi ve imalat, sağlık ve yenilenebilir enerji, eğitim ve turizmin yanı sıra enerji sektörlerini kapsadığını belirtti. Bu çerçevede yatırım hacminin 3 milyar doları aştığını açıkladı.
Falih, Riyad’ın bu muhtıralar ve anlaşmalar aracılığıyla, bir dizi sektörün büyümesini ve gelişmesini teşvik etmeyi amaçladığını vurguladı. Bugün Suudi Arabistan’da faaliyet gösteren kayıtlı yabancı kuruluşların 740’tan fazlasının ABD şirketi olduğunu ve bu şirketlerin çoğu Suudi olan 67 binden fazla kişiye istihdam sağladığını belirtti.
Sektörlerle ilgili olarak Falih, imalat sanayileri, bilgi ve iletişim teknolojileri ve bilimsel ve teknolojik sektörlerin Suudi Arabistan’da kayıtlı ABD şirketlerinin sayısı bakımından en büyük kesimi kapladığını belirtti. Falih, Suudi Arabistan’daki ABD yatırımlarının hacminin 2020’de 11 milyar doları aştığını, Suudi Arabistan’daki ABD Hazine bonolarındaki varlıklarının ise Nisan ayında 115,7 milyar dolara ulaştığını açıkladı.
Hayati finans sektörü
Suudi Arabistan Maliye Bakanı Muhammed el-Cedan, ortaklık ve ortak çıkarlar çerçevesinde ülkesi ile ABD arasındaki finansal ve bankacılık ilişkilerinin geliştirilmesinin ve iş birliğinin güçlendirilmesinin önemini vurguladı. Yatırımcılar için ticaret ve finansal hizmetlerde işbirliğini geliştirmek için çok büyük fırsatlar olduğunu vurguladı.
Cedan, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu’nun, birçok ekonomi ve yatırım fırsatı içerdiğini belirtti. Ekonomi ve yatırım fırsatları, ABD şirketlerine finansal hizmetler ve teknolojilerin yanı sıra altyapı, sigorta, bankacılık, finans ve varlık yönetimi gibi hayati sektörlerde çalışmak için gelecek vaat eden Suudi fırsatları sağlayarak iki ülke arasındaki iş birliğini destekleyebilir. Bunlar iki ülkeyi birbirine bağlayan güçlü ilişkinin ışığında, Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu hedeflerine ulaşılmasına katkı sağlayacak.
Fotoğraf altı: Suudi Arabistan ve ABD, Cidde’de düzenlenen ortak zirvede 13 ekonomik ortaklık anlaşması imzaladı (Şarku’l Avsat)
Uzay araştırmaları
Dikkat çeken anlaşmalar arasında, Suudi Uzay Otoritesi’nin ABD uzay ajansı (NASA) ile Ay ve Mars’ı araştırmak için Artemis Sözleşmesini imzalanması oldu. Sözleşme ile Suudi Arabistan, uzayda keşif ve Ay ve Mars’ın, kuyruklu yıldızların ve asteroitlerin araştırmalarının barışçıl amaçlarla kullanımına katıldı.
Bu anlaşma, Suudi Arabistan tarafından Haziran sonunda açıklanan ve gelecekteki ekonomileri de içeren ulusal inovasyon öncelikleri ile uyumlu olarak geldi. Zira uzay, binlerce iş fırsatının yanı sıra birden fazla sektörde büyümesinin desteklenmesi ile 2040 yılına kadar dünya için birçok fırsat sağlayacak.
Söz konusu anlaşma, Suudi Uzay Otoritesi Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah es-Savaha ve Suudi Arabistan’ın Washington Büyükelçisi Prenses Rima bint Bender bin Sultan bin Abdulaziz huzurunda imzalandı. Anlaşma 13 madde içeriyor. Ayrıca, genel olarak, Suudi Arabistan’ın uluslararası varlığını güçlendirmeyi ve ortak uluslararası projelere aktif olarak katılımının yanı sıra bilimsel araştırma ve keşif misyonları, uzay ekonomisini teşvik etme, araştırma yeteneklerini ve insan gücünü geliştirme yoluyla uzay faaliyetlerine katkı sağlayarak Suudi Arabistan’ın ‘yeni uzay’ alanında lider bir ülke olarak konumunu güçlendirmeyi amaçlıyor.
Suudi Arabistan’ın Artemis Sözleşmesine katılımı, uzayın barışçıl ve sorumluluk gözetilerek sürdürülebilir kullanımı ve keşfine olan bağlılıklarını teyit eden dünyadaki ülkelerine katılımı anlamına geliyor. Bu adım, Suudi Arabistan’ın yabancı yatırımları çekmeyi ve Suudi gençliğine binlerce iş imkanı sağlamayı amaçlayan ekonomik çeşitlendirme planı kapsamında, bilimsel ve keşif misyonları yoluyla uzay faaliyetlerine katkı sağlayarak Suudi Arabistan’ın uzay alanındaki tutkusunu güçlendiriyor.
Sağlık ve temiz enerji
İki ülke, temiz enerji alanlarında bir ortaklık anlaşması imzaladı. Anlaşma temiz enerjindeki işbirliği alanlarının ve projelerinin belirlenmesinin yanı sıra iki ülkenin nükleer enerjinin barışçıl olarak kullanılmasında işbirliği yapılması da dahil olmak üzere temiz enerji ve iklim eyleminin yaygınlaştırılmasına yönelik çabalarının artırılmasını kapsıyor.
Suudi Arabistan ve ABD sağlık bakanlıkları, halk sağlığı, tıp bilimleri ve araştırma alanlarında bir iş birliği mutabakatı imzaladı. Anlaşma, bireyler, kuruluşlar ve kurumlar arasındaki halk sağlığı alanlarındaki mevcut ilişkileri desteklemeyi ve güçlendirmeyi, halk sağlığı sorunları ile tıbbi, bilimsel ve araştırma zorluklarını ele alma çabalarını birleştirmeyi ve tecrübe, uzman ve akademisyen alışverişinde bulunmayı amaçlıyor. Bunların yanı sıra, sağlık ve tıp alanlarında çalışanların ortak eğitimini, sağlık bilgi sistemlerinin uygun şekilde uygulanmasını, araştırma, geliştirme ve sağlık inovasyonlarını da hedefliyor.
Siber Güvenlik
Ulusal Siber Güvenlik Kurumu, Siber güvenlik ve Altyapı Güvenliği Ajansı (CISA) tarafından temsil edilen ABD İç Güvenlik Bakanlığı ile siber güvenlik alanlarında iş birliği için mutabakat zaptı imzalandığını duyurdu. Muhtıra, Suudi Arabistan ve ABD’deki siber uzayı ve hayati menfaatleri korumak için siber güvenlik alanlarında ikili iş birliğini geliştirmeyi amaçlıyor. Muhtıra, iki ülke arasındaki mevcut iş birliğinin bir uzantısı olarak geliyor ve birkaç alanı içeriyor. En önemlisi, iki ülke arasında siber tehdit bilgilerinin paylaşımı ve bu alandaki en iyi uygulama ve deneyimlerinin karşılıklı olarak aktarılmasını kapsıyor.
Muhtıra, Ulusal Siber Güvenlik Otoritesinin, Suudi Arabistan’ın büyüme ve refah sağlayan güvenli ve güvenilir bir Suudi siber uzayı sağlamak amacıyla, tecrübe alışverişi, Siber güvenlik alanlarında işbirliği ve uluslararası ortaklıkların üretilmesi için mekanizmaların oluşturulması için yurtdışındaki dışındaki benzer kuruluşlarla işbirliğini ve entegrasyonu güçlendirerek, siber güvenlik konusunda uluslararası lider olmaya yolundaki güçlendirme çabaları çerçevesinde geliyor.
İletişim ve yapay zeka
Suudi Arabistan Yapay Zeka Şirketi (SCAI), Suudi Arabistan’ın önde gelen telekom şirketi STC ve yapay zeka teknolojileri şirketi DataRobot, Suudi Arabistan’da bir yapay zeka sistemi geliştirmek için stratejik bir ortaklık anlaşması imzalandı.
Data Robot, yapay zeka geliştirme merkezi ile bölgesel araştırma ve geliştirme merkezi kurmak amacıyla Suudi Arabistan Krallığı’nda bölgesel bir merkez kurmayı planlıyor. Bu yöndeki adımlar, işbirliği içerisinde fikri mülkiyet ve yenilikçi çözümleri geliştirmek ve bunları bölgedeki diğer ülkelere yaymak için Suudi Arabistan’da araştırma ve geliştirme yeteneklerin geliştirilmesini destekleyecek. Çalışmaları, yeşil teknoloji, düşük karbonlu döngüsel ekonomi, petrol ve gaz ve sağlık hizmetleri gibi kritik alanlara odaklanan çözümler sunulmasını içerecek. Yapay zeka destekli çözümlerin ve hizmetlerin, Suudi Arabistan’dan yerel pazara, bölgenin geri kalanına ve dünyaya yayılımı sağlamak için bir pazar erişim stratejisi de geliştirilecek.
Buna ek olarak, İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı önde gelen bir dijital teknoloji şirketi olan IBM ile bir mutabakat zaptı imzaladı. Bu anlaşma, Suudi Arabistan’ın Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde önemli bir teknoloji ve yenilik merkezi olarak konumunu güçlendirmeyi amaçlayan anlaşmalar aracılığıyla başlatılacak 8 yenilikçi girişim ile beş yıl boyunca 100 bin gencin kalifiye eleman geliştirilmesini sağlayacak.
Uluslararası İşbirliği ve Ortaklıklar Bakanlığı Müsteşarı İsam ez-Zekir muhtıranın Suudi Arabistan’ın koordine ve yenilikçi bir gelecek inşa etme yolculuğu ve dördüncü sanayi devriminin sunduğu fırsatların ve geleceğe yönelik bir çerçeve anlaşma ile etkinleştirilmesi kapsamında geldiğini vurguladı. IBM, beş yıllık bir süre içinde 100 bin Suudi’nin dijital yeteneklerini artırmayı amaçlayan, çeşitli teknik alanlarda ulusal imkanları artırmak ve geliştirmek için programlar sağlayacak. Dünya Ekonomik Forumu’na göre, bu adım, dijital yetenekler alanında küresel olarak 9’uncu sırada yer alan Suudi Arabistan’ın liderliğini güçlendirecek.
Muhtıra, yapay zeka ve makine öğrenimi girişimini, siber güvenlik ve ortak araştırma girişimlerini, inovasyon hızlandırıcıları, izlenecek yolları belirleyecek bir kuruluşun yanı sıra IBM bulutu ve yazılım birlikte çalışabilirliğine sahip bir açık teknoloji merkezi dahil olmak üzere girişimlerin uygulamaya konulmasını içeriyor. Kamuda görev yapan kuruluşlarda hayata geçirilecek yapay zeka projelerinin sayısının yaklaşık 66 projeye ulaşması bekleniyor. Muhtıra, beş yıl içinde devlet kurumlarıyla “düşünce tasarımı” metodolojisine dayalı 100 çalıştay düzenlenmesi hedefleniyor. Ayrıca muhtıra kapsamında, 600 kamu çalışanının eğitilmesi de amaçlanıyor.
Taraflar ayrıca, her iki ülkenin dijital dönüşüm sürecini geliştirme ve dijital ekonominin büyümesini hızlandırma çabalarına katkıda bulunacak, birçok ortak araştırma ve çalışma yürütmek için birlikte çalışacak. Bu çabalar, iki ülkeye ve halkının çıkarları gözetiyor, Suudi Arabistan’ın Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki en büyük dijital ekonomisi olarak konumunu güçlendiriyor ve bölgedeki en yüksek dijital imkana sahip olmasını sağlıyor.
Vizelerin uzatılması
ABD’nin Suudi Arabistan Temsilciliği, Suudi vatandaşları için B1/B2 ziyaretçi vizelerinin geçerlilik süresinin, 1 Ağustos 2022’den itibaren 5 yıldan 10 yıla uzatıldığını duyurdu.
ABD Temsilciliği bir basın açıklamasında, iki ülke arasındaki turizm ve ticareti kolaylaştırmak için, Suudi Arabistan hükümetiyle yakın iş birliği yoluyla karşılıklılık temelinde ziyaret vizelerinin geçerliliğini uzatmak üzere anlaşmaya varıldığını açıkladı.
Diğer yandan, Haberleşme ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, ABD Ulusal İletişim ve Bilgi İdaresi (NTIA) ile de bir iş birliği anlaşması imzaladı. İşbirliği anlaşması, beşinci ve altıncı nesil teknolojiler alanında, Suudi Arabistan’da dijital ekonominin büyümesini hızlandırmayı, dijital sistemde araştırma, geliştirme ve yenilikçilik hızını artırmayı amaçlıyor.
