Berlin, Kiev’e roketatar sistemleri ve Howitzer obüsü teslim etti

Çek Cumhuriyeti ile varılan anlaşma, Ukrayna’nın desteklenmesinde model olabilir

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Prag’da, Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky ile görüştü. (EPA)
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Prag’da, Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky ile görüştü. (EPA)
TT

Berlin, Kiev’e roketatar sistemleri ve Howitzer obüsü teslim etti

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Prag’da, Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky ile görüştü. (EPA)
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Prag’da, Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky ile görüştü. (EPA)

Almanya, Ukrayna'ya birden fazla, çok namlulu roket atar sistemi 'Mars 2' ve üç Howitzer obüsü teslim etti. Almanya ile Çek Cumhuriyeti arasında, Ukrayna'yı desteklemek için ‘dairesel tank değişimi müzakerelerinin’ tamamlanmak üzere olduğu bildirildi. Almanya, Çek silahlı kuvvetlerine Ukrayna'ya 20 Sovyet tasarımı T-72 tankının teslimi karşılığında 15 Alman üretimi ‘Leopard 2’ tankı tedarik etmek için geçen mayıs ayında bir ön anlaşma yapmıştı.  
Avrupa Birliği (AB) Konseyi Rusya'ya yönelik ekonomik yaptırımların 31 Ocak 2023'e kadar uzatılmasına karar verildiğini duyurdu. AB Konsey’inden yapılan açıklamada, Rusya'ya yönelik yaptırımların 6 ay daha uzatıldığını belirterek, "Konsey bugün, Rusya'nın ekonomisine yönelik uygulanan yaptırımların 31 Ocak 2023'e kadar 6 ay daha uzatılmasına karar verdi" denildi. Söz konusu uzatma, 2014’ten bu yana Rusya’ya uygulanan ve Ukrayna savaşının ardından genişletilen ‘geniş çaplı yaptırımları’ kapsıyor.  
Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Prag’da, Çek Cumhuriyeti'nin Dışişleri Bakanı Jan Lipavsky ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, "Ortak sözleşmeyi sonuçlandırma aşamasındayız, bu anlaşma diğer ülkelerle yapılacak benzer anlaşmalar için bir model olabilir” dedi. Baerbock, “(Ukrayna’ya) teslimatların hızlı bir şekilde gerçekleşmesi için, bu mekanizmayı diğer ülkelere nasıl taşıyacağımızı planlamalıyız, ayrıntılar üzerinde görüşmeler sürüyor. Tankların silah üreticilerinin stoklarından tedarik edilmesi planlanıyor” diye konuştu.  
‘Dairesel tank değişimi’ fikri, Ukrayna savaşının başlamasından bir süre sonra ortaya atılmıştı, bu mekanizmanın ana gayesi, Ukrayna ordusuna en kısa sürede ağır silah tedarik etmek olarak görülüyor. Bu konuyla ilgili, Polonya, Slovenya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Yunanistan ile müzakereler yapıldı. Baerbock, geçtiğimiz günlerde, Ukrayna'ya silah tedarikine yönelik "dairesel değişim" stratejisinin planlandığı gibi gitmediğini itiraf etmişti. ‘Dairesel değişim sistemi’, Polonya ve diğer ülkelerin ellerindeki Sovyet tanklarının Ukrayna'ya verilmesini, karşılığında Batı silahlarını almalarını öngörüyor. Baerbock, Sovyet tipi silahların etkisinin sınırlı olduğunu, bu yüzden Ukrayna’ya Batı üretimi ağır silahların tedarik edilmesinin tartışılması gerektiğini ifade etti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, Moskova'nın Ukrayna hükümetini devirme planları hakkındaki son açıklamalarını şiddetle eleştirdi. "Bu açıklamalar bir kez daha Rus liderliğinin Ukrayna'nın kendi demokratik kaderini tayin hakkını aşağıladığını gösteriyor, artık kimse Rusya'nın Ukrayna'yı ve halkına tamamen boyun eğdirmekten başka bir şeyi amaçladığını iddia edemez” dedi.  
Lavrov, pazar günü Kahire ziyareti sırasında Moskova'nın Ukrayna hükümetini devirmeye çalıştığını söylemiş ve daha önceki, ‘Ukrayna’yı kimin yöneteceğine Ukrayna halkı karar verir” sözlerinden geri adım atmıştı. Lavrov, “Kesinlikle halk karşıtı ve tarih karşıtı olan rejimden Ukrayna halkının kurtulmasına yardımcı olacağız” ifadesini kullanmıştı.  
Bu arada Kremlin, Kremlin, eski Almanya Başbakanı Gerhard Schröder'in Rusya'da olduğunu doğruladı. Schröder'in Rusya'ya geldiği ile ilgili haberler sorulan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bildiğimiz kadarıyla kendisi Moskova'da” dedi. Eski Alman Başbakanı’nın Putin ile görüşebileceğini değerlendiren Peskov, “Henüz Schröder'le bir toplantı planlanmadı, ancak temas kurulması ihtimal dışı değil, kendisiyle Başkan Putin’in son dönemlerde teması sınırlıydı.” dedi. Alman televizyonu RTL, pazartesi akşamı Schröder'i Moskova'da görüntülemişti. Eski Alman lidere Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le görüşüp görüşmeyeceği sorulduğunda Schröder, “Birkaç günlüğüne tatil için buradayım, Moskova güzel bir şehir” yanıtını verdi. Putin ve Schröder, Baltık Denizi’nden Almanya’ya uzanan Kuzey Akım 1 doğal gaz boru hattı projesini birlikte başlatmıştı. Rus enerji şirketi Gazprom, Kuzey Akım boru hattı için kullanılan bir türbin motorunun daha teknik nedenlerden ötürü durdurulduğunu ve bu nedenle hat üzerinden sevk edilen doğal gaz miktarının bugünden itibaren yeniden azalacağını duyurdu. Ukrayna savaşının ardından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle, Rusya’nın Almanya’ya gönderdiği doğal gaz miktarlarında düşüş yaşanabileceği ve bu durumun, Alman ekonomisine ciddi zarar verebileceği değerlendiriliyor. Putin ‘doğal gazı’ bir ‘jeopolitik silah’ olarak kullanmakla eleştiriliyor. Schröder, ekonomik faydalarından ötürü daha önce de ‘Kuzey Akım’ boru hattı projesini ısrarla savunmaktaydı. Der Spiegel dergisi, Putin’e yakınlığı nedeniyle eleştirilen Schröder’in pazar günü Bakü üzerinden Moskova’ya gittiğini ve Moskova’nın Kuzey Akım 1 üzerinden doğal gaz sevkiyatı hakkında temaslarda bulunduğunu iddia etti.  



AB’nin “iki devletli çözüm” yol haritası büyük engellerle karşı karşıya

AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)
TT

AB’nin “iki devletli çözüm” yol haritası büyük engellerle karşı karşıya

AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)

Avrupa Birliği (AB), Gazze Savaşı'nın üzerinden 109 gün geçmesine rağmen, üyeleri arasında derinleşen anlaşmazlıklar ve kendi içinde her biri büyük ölçüde bağımsız bir çizgiyi takip eden üç bloğun oluşması nedeniyle ateşkes çağrısı yapan tek bir toplu bildiri yayınlamayı başaramadı.

Ancak Pazartesi günü geçekleştirilen Dışişleri Bakanları toplantısında Suudi Arabistan, Mısır ve Ürdün Dışişleri Bakanları ile Arap Birliği Genel Sekreteri’nin yanı sıra Filistin ve İsrail ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell tarafından Gazze savaşındaki gelişmeleri “ertesi gün” olarak adlandırılan gün konusunda bir paradoks görüldü. Buradaki ironi, Avrupalıların bölünmelerine rağmen AB, Mısır, Ürdün, Suudi Arabistan ve Arap Birliği'nin düzenlediği "barışa hazırlık konferansı düzenlenmesi" çağrısına dayanan bir plan üzerinde anlaşması oldu. Filistinli ve İsrailli tarafların yokluğunda düzenlenebilecek konferansa ABD ve Birleşmiş Milletler (BM) de davet edildi. Amaç, “iki devletli çözümü” sahada gerçeğe dönüştürmek.

Avrupa planı, "barış için yol haritası" olarak adlandırılabilir. AB Ortadoğu Barış Süreci Özel Temsilcisi Sven Koopmans tarafından hazırlanan plan, Pazartesi günkü toplantıdan önce AB’nin 27 üyesine dağıtıldı. Hollanda, Danimarka ve Baltık Denizi ülkelerinin yanı sıra Almanya, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti ağırlıklı olmak üzere AB içinde İsrail'e en yakın grubun buna karşı çıkmadı.

Onayın ana sinyali, bugüne kadar sadece diplomatik ve siyasi olarak değil, özellikle Alman ordusunun sahip olduğu en son silah ve teknolojileri sağlayarak kesinlikle İsrail'in yanında olmayı taahhüt eden Almanya'dan geldi. Berlin'in yaptığı son şey, Uluslararası Adalet Divanı önünde İsrail'e verdiği desteği teyit etmek ve İsrail'in Gazze'de “soykırım” yapmadığını tekrar tekrar iddia etmek oldu.

Paris'teki siyasi kaynaklar, Avrupalıların, yönelimleri ne olursa olsun, "Bugün Gazze savaşının İsrail'in sorunlarını çözmeyeceği ve bu başarılsa bile Hamas'ın ortadan kaldırılacağı kanaatine vardıklarını" ancak Hamas’ın yerini başka nesillerin alacağını ve bunun son olmayacağını söylüyor. Bu kaynaklar, Avrupalıların bugün İsrail'i kendisinden daha doğrusu onun yetkililerinden kurtarmaları gerektiğini düşündüklerini ve bunu başarmanın yolunun da İsrail'den geçtiğini aktarıyor.

srftbn
Netanyahu 18 Ocak'ta Tel Aviv'de basına konuşuyor (DPA)

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock yaptığı açıklamada, “Böyle bir çözüm duymak istemediklerini söyleyenler başka bir alternatif de sunmadı” diyerek, barışın bölgenin tüm sakinlerini kapsamadığı sürece sağlanamayacağını ifade etti. Borrell, "Akıllarında başka hangi çözümler var? Tüm Filistinlilerin ayrılmasını sağlamak mı? Ya da hepsini öldürmek mi? Amacın, Hamas'ı ortadan kaldırmak olduğunu söylemek tek taraflı. Çünkü bu, Hamas'ın ne zaman yeterince zayıf olduğuna karar vermenin İsrail'e bağlı olacağı anlamına geliyor. Bu şekilde çalışmaya devam edemeyiz” dedi.

Gerçek şu ki, Avrupalıların ortaya attığı şey yeni bir şey değil, çünkü “barışın belirleyicileri” yıllardır biliniyor ve iki devletli çözüm, John Kirby'nin başarısız olduğu 2014'ten bu yana tartışılmıyor. Eski ABD Başkanı Barack Obama’nın danışmanı olan Kirby, İsraillileri Batı Şeria'daki yerleşim hızını azaltmaya ikna edemedi. Ancak bugün yeni olan şey, AB’nin farklılıklarını ve bölünmelerini bir kenara bırakmayı başarması.

AB’nin 7 Ekim'den bu yana sağladığı sınırsız desteğe rağmen AB’nin yayınladığı her açıklamaya İsrail’de büyük şüpheyle bakılıyor. Bunun son kanıtı, Fransız gazetesi Le Monde'un, İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz'ın Avrupa Birliği dışişleri bakanlarıyla yaptığı toplantıda aktardığı haber. Haberde Katz, İsrail’in tek müttefiki olduğunu bunun da ABD olduğunu ifade etti. Bu da Tel Aviv’in Brüksel’in değil yalnızca Washington’un planını kabul edeceği anlamına geliyor. Katz planı tartışmayı reddetti ve bunun yerine iki video kaset yayınladı. Birincisi İsrail'in Gazze Şeridi'ne liman olarak istediği yapay adayı, diğeri ise İsrail'i Hindistan'a bağlayan tren hattının güzergahını gösteriyor.

sdcevr
ABD Başkanı Joe Biden, 19 Ocak'ta ABD belediye başkanlarının toplantısı vesilesiyle Beyaz Saray’da konuşuyor (Reuters)

Avrupa Birliği'nin aradığı çözümün, İsrail'i tüm uluslararası forumlarda savunan, ona silah, teçhizat ve her türlü desteği sağlayan ABD tarafından benimsenmeden gün ışığına çıkamayacağına dair köklü bir kanaat var. Dolayısıyla onları etkileyebilecek ve bu tür bir çözümü kabul etmeye itebilecek olan taraf da AB. Geçtiğimiz hafta ABD Başkanı Joe Biden ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında geçtiğimiz Pazar günü gerçekleşen son telefon görüşmesi, Netanyahu'nun reddettiği iki devletli çözüm konusunda aralarındaki derin anlaşmazlığı kamuoyuna ortaya çıkardı.

Pek çok analist, Netanyahu'nun cesaretini ve Biden'ı kızdırma isteğini iki devletli çözümü reddetmesini iki ana faktörle tekrarlayarak açıklıyor: Bunlardan biri, aşırı sağla olan siyasi ittifaka esir olması, iki devletli çözüme açılması durumunda bu ittifakın sürekli çökmesi ve Knesset'te sahip olduğu küçük çoğunluğu kaybetmesi tehdidi, ikinci ise Biden, başkanlık mücadelesinde İsrail'i desteklemek için Yahudi seslerine ve ABD'de İsrail adına çalışan dernek ve kuruluşların etkisine yöneldi. Ayrıca, Biden  İsrail Avrupalıların, Arapların ve dünya ülkeleri ve halklarının ezici çoğunluğunun istediği barışçıl çözümü kabul etmesi için İsrail'e ciddi baskı uygulayabilecek bir konumda.

Netanyahu iki devletli çözüme her zaman karşı çıktı ve bunu yalnızca bir kez ve gönülsüzce kabul etti. Burada, Avrupa'nın Washington'un tutumunun değişeceği yönündeki iddiası muhtemelen kaybedilecek ve eski Başkan Donald Trump'ın önümüzdeki Kasım ayında başkanlığı kazanması durumunda boşa çıkacak.

Soru şu, Avrupalıların elinde ne var? İsrail'in planlarına uymayı reddederek onlarla yüzleşmesi durumunda ellerindeki baskı araçlarına başvurmaya hazırlar mı? Bu soruları cevaplamak zor. Ancak bunun tersine, Tel Aviv'in geleneksel olarak Brüksel'de sahip olduğu siyasi ilişkiler ve diplomatik desteğe paralel olarak İsrail'in Birlik ile yakın ekonomik, ticari, bilimsel ve yatırım ilişkilerinin olduğu ve bu nedenle Avrupalıların İsrail üzerinde ciddi baskı kartlarının olduğu doğrulanabilir. Ancak İsrail'le daha önceki birleşme deneyimlerinden yararlanmak cesaret verici değil ve dolayısıyla buna güvenmek de garanti değil.