NASA’nın gezici robotu Curiosity yeni keşif seyahatinde

NASA’nın gezici robotu Curiosity, Mars’daki sülfatları incelemeye başladı

 NASA, gezici robotu Curiosity tarafından çekilen selfiyi yayınladı
NASA, gezici robotu Curiosity tarafından çekilen selfiyi yayınladı
TT

NASA’nın gezici robotu Curiosity yeni keşif seyahatinde

 NASA, gezici robotu Curiosity tarafından çekilen selfiyi yayınladı
NASA, gezici robotu Curiosity tarafından çekilen selfiyi yayınladı

10 yıl önce kızıl gezegen Mars’a inen ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı'nın (NASA) Mars'taki uzay aracı Curiosity keşifine devam etmek için Mars'ın başka bir bölgesine gidiyor.
NASA, 6 Ağustos 2021'deki varış tarihinden itibaren iki yıl çalışması planlanan robotun faaliyet süresini Eylül 2025’e kadar uzattığı için, Curiosity görevlerini ek süre içinde tamamlayacak.
Robot, Mars'ta geçireceği süreyi, henüz üzerinde çalışmadığı ve toprağının ağırlıklı olarak sülfatlardan oluştuğu bölgeyi keşfetmeye hazırlanıyor.
Robota kurulan Fransa-ABD ortak yapımı ChemCam cihazından sorumlu Fransız bilim insanı Olivier Gasnault, Mars'ta sıklıkla gözlenen bu bölgenin, şu anda tanık olduğumuz kuraklığa benzer bir iklim değişikliği gösterdiğini ifade etti.
Toulouse'daki Fransız Uzay Araştırmaları Merkezi'ndeki Mars Bilim Laboratuvarı ve Curiosity robotundan sorumlu olan  Valérie Mousset şunları söyledi:
“Curiosity'nin yaptığı çalışmalardan çıkarılabilecek temel sonuç ki bu da misyonun amaçlarından biriydi, Mars'ın basit bir yaşam formu için yaşanabilir olduğuydu.”
Robot, yeteneklerini korumak için daha yavaş hızda, bilim adamlarının bir su kanalının kalıntılarını görebileceklerine inandıkları 800 metre derinliğindeki bir vadiye doğru ilerliyor. Bu hipotezi kanıtlamayı uman Gasneau, “Bunun Mars'taki son akışlardan biri olup olmadığını merak ediyoruz” dedi.
Mars'a indiğinden bu yana 28 kilometre yol kat eden ve yaklaşık 600 metre tırmanan gezici robot projesinde, prje başlangıcından bu yana Fransa'dan 300 kişi görev aldı.
Fransız Uzay Araştırmaları Merkezi'nden Gasneau, robotun Mars'a inişinin onuncu yıldönümü öncesinde şunları söyledi: “Curiosity, Mars'ta küçük bir laboratuvar gibi çalışarak, stratejiler geliştirerek ve gelecekteki görevler tarafından ele alınacak önemli konuları gündemimize taşıyarak, gezegensel keşif sürecinde benimsenen standartları değiştirdi."
Bilim insanı, Fransız Uzay Araştırmaları Merkezi ile ortaklaşa geliştirilen başka bir araç olan SuperCam’in daha iyi bir araç yapmak için Curiosity’den öğrendiğimiz şeyler sayesinde olduğunu belirtiyor.
2021'de bu gezegene ulaşan ve bu gezegene inen en son gezici robot olan Perseverance'ın kullandığı alet, minerallerin oluşması muhtemel kimyasal elementleri analiz edebiliyor. Araç ayrıca Mayıs 2021'de Mars'taki ilk sesleri kaydetmeyi ve harika hareketlilik yeteneklerini korumayı başardı.



"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
TT

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)

Son derece nadir rastlanan "Asya tek boynuzlu atı" saolanın ilk defa genom haritası çıkarıldı. Yeni çalışma nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. 

İlk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), en yakın zamanda keşfedilen büyük memeli türü. Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan bu sığır türü, boynuzlarının yanı sıra çok nadir görülmesi nedeniyle "Asya tek boynuzlu atı" diye biliniyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor. Üstelik en son 2013'te görülmesi, soyunun çoktan tükenmiş olabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor. 

Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genomunu çıkardı. Türünün ilk örneği olan bu çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu. 

Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. 

Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill "Saolanın önemli genetik farklılıklara sahip iki popülasyona ayrıldığını görmek bizi epey şaşırttı" diyerek ekliyor: 

Bu daha önce hiç bilinmiyordu ve genetik veriler olmadan bilmemizin yolu yoktu. Bu önemli bir sonuç çünkü türün genetik varyasyonunun nasıl dağıldığını etkiliyor.

Bilim insanları ayrıca iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı. Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor.

Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. 

Garcia Erill "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir" diye açıklıyor.

Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller şöyle diyor:

Gelecekteki bir popülasyonun temelini oluşturmak için en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, modellerimiz türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor.

En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir. 

Makalenin yazarlarından Minh Duc Le, "Birçok araştırmacı, suda ve hatta aynı habitatta yaşayan kan emiciler olan sülüklerde, saola DNA'sının izlerini bulmayı deneyip başaramadı" diyerek ekliyor:

Bu tekniklerin hepsi küçük DNA parçalarını tespit etmeye dayanıyor ama artık saola genomunun tamamını bildiğimize göre, bu parçaları bulmak için çok daha geniş bir el kitabımız var.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Cell