Afganistan yakınlarında askeri üssü bulunmayan ABD, Zevahiri'yi nasıl öldürdü?

ABD’nin El Kaide lideri Eymen ez-Zevahiri’yi öldürmek için insansız hava aracı (İHA) ile düzenlediği saldırıya ve İHA’yı fırlatmada kullanılan olası üslere ilişkin spekülasyonlar artarken İslamabad'daki uzmanların ve yetkililerin hemen hemen hepsi, İHA saldırısının önceden planlandığı ve Afgan topraklarının içinden gerçekleştirildiği konusunda hemfikir.

Pakistanlı bir uzmana göre, ABD’lilerin uzun süredir Afganistan sınırındaki bölgelerde operasyonel üsleri yok. Zira ABD, 2005'te Orta Asya'daki askeri üslerini kapattı, 2018'de de Pakistan'daki askeri üsleri boşaltmaları istendi. Bu nedenle ABD’nin söz konusu dönemden bu yana Afganistan yakınlarında askeri üsleri bulunmuyor.

Zevahiri'yi öldüren İHA saldırısı, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) Afganistan'da güçlü bir varlığı olduğunu açıkça gösterdi. Kimliğinin açıklanmasını istemeyen Pakistanlı bir uzman “Böyle bir operasyon bir günlük emeğin meyvesi olamaz. Aylarca El Kaide liderinin yerini ve günlük hareketlerini izlemiş olmalılar” değerlendirmesinde bulundu.

ABD’li bir uzmana göre de istihbarat servisleri, Mayıs 2011'de Usame bin Ladin'i hedef alan saldırıdan önceki hazırlıklara oldukça benzer bir senaryo ile Zevahiri’yi aylarca takip etti ve günlük rutinine ilişkin inceleme yaptı.

İslamabad merkezli bir araştırma kuruluşunda askeri ve güvenlik konularında çalışmalar yürüten Pakistanlı istihbarat ve askeri uzman Şehid Rıza, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada bölgede İHA’nın kalktığı yerle ilgili iki ihtimal olduğunu belirtti. “Zevahiri'yi öldüren uçak ya Orta Asya'da bir yerden ya da Afganistan'daki toprak bir yoldan kalktı” dedi.

ABD’nin Orta Asya'daki askeri üslerinin varlığını sürdürmesine 2005'ten sonra izin verilmedi. Rusya ve Çin, Orta Asya yönetimlerine, ABD'lilerin ülkelerinde üslerini bulundurmasına izin vermemeleri için baskı yaptı. Şehid, konuya ilişkin açıklamasında “Bazı İHA'lar toprak yollardan ve asfaltsız pistlerden havalanabiliyor" diyerek Predator İHA türlerinin boyutlarının küçük olduğuna dikkat çekti. Pakistanlı yetkililer ise ABD İHA'larının Pakistan'ın herhangi bir yerinden havalanmasının mümkün olmadığını söylediler. Üst düzey bir askeri yetkili, "Artık topraklarımızda bu tür faaliyetlere izin vermiyoruz" açıklamasında bulundu.

Pakistanlı uzman, Zevahiri'yi öldüren hava saldırısının bir günde, hatta bir haftada planlanmış olamayacağına dikkat çektiği açıklamasının devamında “Bu operasyon, uzun süreli bir istihbarat faaliyeti ve İHA’lar tarafından gözetleme sürecini gerektiriyor” dedi.

Pakistan istihbaratı, 2008'den bu yana Pakistan Talibanı’nın (TTP) üst düzey liderlerine yönelik İHA saldırılarında CIA ile iş birliği yapıyor. Pakistanlı üst düzey istihbarat yetkilisi “Olay sadece İHA’lar aracılığıyla gözetlemekle sınırlı kalmadı. Aynı zamanda karadan istihbarat unsurları da katıldı” ifadelerini kullandı.

ABD 2018 yılına kadar Pakistan topraklarındaki üslerinden İHA'ları havalandırmaya devam etti. Ancak Pakistan hükümeti daha sonra, ABD'lilerden üsleri tahliye etmelerini ve Sind ve Belucistan'daki askeri üslerdeki tüm İHA faaliyetlerini durdurmalarını istedi.