ABD "sıradışı değere sahip" 30 tarihi eseri Kamboçya'ya iade etti

Kaçakçılıkla götürülen eserler arasında Hindu tanrılarının heykelleri de var

İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)
İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)
TT

ABD "sıradışı değere sahip" 30 tarihi eseri Kamboçya'ya iade etti

İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)
İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)

ABD, kaçakçılıkla Kamboçya'dan götürülen 30 tarihi eseri geri verdi. Pazartesi ABD'nin New York kentinde düzenlenen törende Manhattan Federal Savcısı Damian Williams, sanat eserlerini Kamboçya'nın ABD Büyükelçisi Keo Chhea'ya basının önünde teslim ederken şu ifadeleri kullandı: 
"Bu heykeller ve eserler Kamboçya halkı için sıradışı kültürel değere sahip. Kamboçya'nın kültürel mirasının Kamboçya halkına dönüşünü kutluyoruz. Tarihi eser kaçakçılığını azaltmak konusuna bağlılığımızı bir kere daha teyit ediyoruz."
Yaptığı konuşmada iki ülke arasındaki işbirliğini öven Büyükelçi Keo Chhea, eserlerin başkent Punom Pen'deki Kamboçya Ulusal Müzesi'nde sergileneceğini açıkladı.

Büyükelçi Chhea, "Kültürümüzün ruhlarını halkımıza geri götürmek gibi… Çok minnettarız" dedi (AP)

Güneydoğu Asya ülkesine geri verilen 30 eser arasında, Ganeşa ve bir tavuskuşunun üstünde yer alan Skanda'nın heykelleri var. Bu iki Hindu tanrısını tasvir eden eserler 10. yüzyıldan kalma ve 928-944 yılları arasında Khmer İmparatorluğu'nun başkenti olan Koh Ker'den çalınmış.
Özellikle 1960'tan 1990'lı yıllara kadar çalındığı bildirilen diğer eserlerin yapım tarihiyse Tunç Çağı'ndan 12. yüzyıla kadar çeşitlilik gösteriyor. 

Ganeşa heykelinin ağırlığı üç tondan fazla olduğu için törene getirilemedi (AP)

Manhattan Federal Savcılığı, binlerce heykelin önce Tayland'ın başkenti Bangkok'taki bir antikacıya, sonrasındaysa koleksiyonerlere, iş insanlarına ve Asya, Avrupa ve ABD'deki müzelere satıldığını ifade etti. Eserleri bulunduranlar ya ABD yönetiminin çağrısıyla ya da mahkeme kararıyla bunları geri vermiş.
Eserler, Bangkok merkezli ünlü tarihi eser kaçakçısı Douglas Latchford'dan alınmıştı. Tayland ve ABD vatandaşı olan Britanyalı Latchford'a 2019'da ABD'de dava açıldı. Ancak 89 yaşındaki ünlü kaçakçı, henüz iade edilemeden, yaşadığı Tayland'da bir yıl sonra öldü.

Eserlerin ekim ayında Kamboçya'ya dönmesi bekleniyor (AP)
 



Yemeklerde sıkça kullanılan baharatın faydaları saymakla bitmiyor

Kekik yemek, hastalıkları savuşturan ve iltihapla savaşan temel mineral ve vitaminleri sağlayabilir (AFP)
Kekik yemek, hastalıkları savuşturan ve iltihapla savaşan temel mineral ve vitaminleri sağlayabilir (AFP)
TT

Yemeklerde sıkça kullanılan baharatın faydaları saymakla bitmiyor

Kekik yemek, hastalıkları savuşturan ve iltihapla savaşan temel mineral ve vitaminleri sağlayabilir (AFP)
Kekik yemek, hastalıkları savuşturan ve iltihapla savaşan temel mineral ve vitaminleri sağlayabilir (AFP)

Bir sonraki yemeğinize ekleyeceğiniz kekik, bağışıklığınızı güçlendirip zararlı iltihaplarla savaşmanıza yardımcı olabilir.

Marketlerde bulunan ve mutfaklarda kullanılan bu yaygın bitki, önemli vitamin ve temel minerallere sahip.

Kekik, görmeyi güçlendiren A vitamini ve stres giderici B vitaminleri içerir. Ayrıca vücut hücrelerini koruyan ve enfeksiyonları önleyen C vitamini de barındırıyor.

Bu bitki ayrıca kemik ve kan sağlığını destekleyen demir, manganez, kalsiyum ve magnezyum içeriyor.

Washington DC merkezli Akredite Natüropatik Tıp Fakülteleri Birliği yaptığı açıklamada, "Bunların hepsi bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve soğuk algınlığı, grip ve diğer hastalıkları önlemeye yardımcı olur ve kekik alımınızı artırmak bağışıklık sisteminizin işlevini iyileştirebilir" dedi.

Sadece bir tutamı kanseri önlemeye yardımcı oluyor

Yemek pişirirken kekik kullanmak için başka sebepler de var.

Maydanoz, keklikotu ve papatya gibi kekik de bir flavondur. Cleveland Clinic'e göre flavon, vücutta kansere neden olan iltihabı azaltabilen bitki bazlı bir kimyasal.

İltihaplanma ayrıca otoimmün, nörodejeneratif, gastrointestinal ve kalp hastalıklarına da yol açabiliyor. Klinik, iltihaplı hastalıkların dünya genelindeki ölümlerin yarısından fazlasını oluşturduğunu belirtiyor.

Ancak pilav, kızarmış tavuk veya krem peynirli ekmeklerin üzerine serpilen bir tutam kekik, bu faydaların görülmesi için yeterli.

Çok yönlü bir uçucu yağ

Bitkinin buharda pişirilmesi ve damıtılmasıyla elde edilen kekik yağı, gargaralarda, koruyucularda, dezenfektanlarda ve böcek ilaçlarında kullanılan timol adı verilen bir bileşik içeriyor.

New York Botanik Bahçesi'nde halk eğitimi bahçıvanı olan Sonia Uyterhoeven'a göre timolün antibakteriyel özellikleri var.

cdfgt
Kekik yaklaşık 5 bin yıldır kullanılıyor (AFP)

Bitkiye ferah ve naneli kokusunu veren timol, yapılan araştırmalara göre sağlıklı beyni destekleyebilir

Healthline'a göre kekik yağı yutulmamalı veya seyreltilmeden cilde sürülmemeli.

Kullanımı firavunlara kadar uzanıyor

Uyterhoeven, "Elbette bu yeni bir bilgi değil; yüzyıllardır yiyecekleri korumak için otlar ve baharatlar kullanılıyor. Son on yılda yapılan çalışmalar, kekik ve fesleğenin mikrobiyal kontaminasyona karşı bile etkili olabileceğini gösterdi" diye belirtti.

Binlerce yıl önce Antik Mısırlıların mumyalama işlemlerinde kullandığı taze kekiği, ev yapımı salata soslarına, kokteyllere, omletlere veya soğuk algınlığı veya boğaz ağrısıyla mücadele etmek için bir fincan çaya ekleyebilirsiniz.

Independent Türkçe


Kızamık geçirenlerde on yıl sonra ölümcül bir beyin hastalığı gelişebilir

Endonezya'nın Surabaya kentinde bir çocuğa kızamık aşısı yapan bir sağlık çalışanı (AFP)
Endonezya'nın Surabaya kentinde bir çocuğa kızamık aşısı yapan bir sağlık çalışanı (AFP)
TT

Kızamık geçirenlerde on yıl sonra ölümcül bir beyin hastalığı gelişebilir

Endonezya'nın Surabaya kentinde bir çocuğa kızamık aşısı yapan bir sağlık çalışanı (AFP)
Endonezya'nın Surabaya kentinde bir çocuğa kızamık aşısı yapan bir sağlık çalışanı (AFP)

ABD merkezli gazete New York Post, ABD'nin Los Angeles kentinde bir çocuğun kızamık geçirdikten yıllar sonra nadir görülen bir nörolojik hastalığa yakalanarak hayatını kaybettiğini bildirdi.

Şarku’l Avsat’ın New York Post gazetesinden aktardığına göre yetkililer, çocuğun aşı olmaya hak kazanmadan önce bebeklik döneminde kızamık geçirdiğini söylediler, ancak vakayla ilgili daha fazla detay açıklamadılar.

İnsandan insana kolayca bulaşan bir solunum yolu hastalığı olan kızamığın yanı sıra kabakulak ve kızamıkçık (MMR) aşısının ilk dozu genellikle 12 ila 15 aylık çocuklara yapılır. İkinci doz ise anaokulu veya birinci sınıfa başlamadan önceolur.

Kızamık vakalarında sıkça enfeksiyonlu versiyonu görülebiliyor. Enfeksiyon ayrıca bronşit, larenjit ve Los Angeles'taki çocuk gibi çok nadir, ancak ciddi vakalarda olduğu gibi kızamık atağından aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkan, ilerleyici ve genellikle ölümcül bir beyin hastalığı olan subakut sklerozan panensefalit (SSPE) hastalığına da yol açabilir.

İlk enfeksiyondan sonra, kızamık virüsü vücutta kalabilir ve yıllar sonra beyin iltihabına (ensefalit) neden olan belirli mutasyonlara uğrayabilir. Böylece her 100 bin kızamık vakasından 4 ila 11 hastada genellikle SSPE geliştirir.

gtyh
Kızamık aşısı hazırlayan bir sağlık çalışanı (AFP)

Hastalık, ruh hali değişimlerinden istemsiz kas spazmlarına, ciddi beyin hasarına ve ölüme kadar ilerleyebilir.

Semptomlar genellikle ilk enfeksiyondan 6 ila 10 yıl sonra ortaya çıkar.

ABD’de SSPE vakaları genellikle yılda dört veya beş vakayı geçmez, ancak kızamık vakalarının artmasıyla bu sayının yükselmesi bekleniyor.

ABD’de bu yıl yaklaşık bin 300 vaka kaydedildi. Bu rakam, vakaların son otuz yılın en yüksek seviyesine ulaştığını gösteriyor.

SSPE vakalarında ölüm oranı yüzde 95, zira hastalığın bilinen bir tedavisi yok. Yalnızca Antiviral ve antienflamatuar ilaçlarla hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir.

Los Angeles'taki vaka, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) tarafından bu yıl bildirilen üç kızamık kaynaklı ölümden biri olarak kayıtlara geçti.

Los Angeles İlçe Sağlık Müdür Dr. Muntu Davis geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada “Bu vaka, özellikle toplumumuzun en savunmasız üyeleri için kızamığın ciddiyetini açıkça hatırlatıyor” ifadelerini kullandı.

Dr. Davis, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Küçücük çocuklar, sürü bağışıklığı yoluyla onları korumak için bize güveniyorlar. Aşılar sadece kendinizi korumakla kalmaz, aynı zamanda ailenizi ve komşularınızı, özellikle de henüz aşı olacak yaşta olmayan çocukları da korur.”

ABD’de koronavirüs (Kovid-19) pandemisiyle birlikte MMR ve diğer rutin çocukluk çağı aşılarının yapılma oranında düşüş gözlemlendi.

Son raporlara göre 2024-2025 öğretim yılında anaokulu çocuklarının yüzde 92,5'i MMR aşısı oldu. Bu oran, 2019-2020 öğretim yılında yüzde 95’di.

Birleşik Krallık Liverpool Üniversitesi Enfeksiyonlu Sinirbilim Profesörü Benedict Michael, bu hafta kaleme aldığı bir makalede şunları yazdı:

Aşı oranlarındaki düşüş, kısmen MMR aşısını otizmle ilişkilendirmeye çalışan sahte araştırmalardan kaynaklanıyor. Bu iddialar, itibarını yitirmiş bir doktor tarafından ortaya atılmış ve tamamen çürütülmüştür.

Sosyal medyada yayılan yanlış bilgilerin Kovid-19 salgını nedeniyle aşılara karşı artan şüphecilikle daha da şiddetlenen bu endişeleri körüklediğini belirten Prof. Michael, “Los Angeles'taki vaka, kızamığın iyi huylu bir çocukluk hastalığı olmadığını hatırlatan önemli bir uyarıdır. Kızamık, zatürre gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir ve bu vakanın da gösterdiği gibi, yıllar sonra gecikmiş ancak ölümcül beyin hasarına yol açabilir” diye ekledi.


Orkalar, Portekiz kıyılarında turist yatını batırdı

Fotoğraf: Temsili/AP
Fotoğraf: Temsili/AP
TT

Orkalar, Portekiz kıyılarında turist yatını batırdı

Fotoğraf: Temsili/AP
Fotoğraf: Temsili/AP

Portekiz açıklarında bir turist yatı, bir grup orkanın (katil balina) çarpması sonucu battı.

5 kişiyi taşıyan tekne, cumartesi günü gerçekleşen saldırının ardından Fonte da Telha plajı yakınlarında sulara gömüldü.

Yelkencilik şirketi Mercedes-Benz Oceanic Lounge'ın paylaştığı görüntülerde, bir orka yatın yan tarafına defalarca vurduktan sonra yatın sallanıp batmaya başladığı görülürken, bir tanığın "Aman Tanrım" dediği duyuluyor.

Nautic Squad kulübüne ait gemideki 5 mürettebat üyesi de yat batmadan kısa süre önce botlarla kurtarıldı.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde Cascais Körfezi açıklarında bu sürüyle ikinci bir karşılaşma yaşandı ve 4 kişi yaralanmadan tekneden çıkarıldı.

Portekiz Ulusal Denizcilik Otoritesi, "orkalarla yaşanan bir etkileşim nedeniyle" 12.30'da bir uyarı aldığını açıkladı.

Kurum "Cascais cankurtaran istasyonu ve Lizbon Limanı Kaptanlığı ekipleri hemen harekete geçti" diye ekledi.

Olay yerine vardıklarında mürettebatın fiziksel açıdan iyi olduğu ve tıbbi yardıma ihtiyaç duymadığı, yakındaki bir deniz turizmi teknesinin yardımıyla kurtarıldığı tespit edildi.  

The Telegraph'a göre bazı tanıklar 4 orka gördüklerini söylerken bir kaptan, sadece bir balinanın teknenin dümenine çarptığını bildirdi.

Araştırmacılar, Mayıs 2020'den bu yana İber Yarımadası yakınlarında orkaların teknelere çarptığı yüzlerce olayı belgelerken, bu davranış eğiliminin artmasına dair çeşitli teoriler ve araştırmalar ortaya çıktı.  

Bu olay, önceki haftalarda İspanya açıklarında iki teknenin bir çift katil balina tarafından saldırıya uğramasının ardından yeni bir uyarı yayımlanmasından sonra meydana geldi.

Orkaların, Galiçya sularındaki teknelere sadece birkaç dakika arayla çarpmasının ardından bir İspanyol deniz kurtarma gemisi çağrılmıştı. 

Kurtarma ekipleri, orkaların hasar verdiği gemiyi limana çektikten sonra başka bir saldırı uyarısı almıştı.

Bir mürettebat üyesi, "Gerçek şu ki çok korktuk; katil balinaların tekneye vurduğunu fark ettiğimizde gerçekten çok 'korktuk'" demişti.

Independent Türkçe