ABD "sıradışı değere sahip" 30 tarihi eseri Kamboçya'ya iade etti

Kaçakçılıkla götürülen eserler arasında Hindu tanrılarının heykelleri de var

İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)
İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)
TT

ABD "sıradışı değere sahip" 30 tarihi eseri Kamboçya'ya iade etti

İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)
İade edilen eserler, ABD'deki koleksiyonerler ve müzelerde duruyordu (Reuters)

ABD, kaçakçılıkla Kamboçya'dan götürülen 30 tarihi eseri geri verdi. Pazartesi ABD'nin New York kentinde düzenlenen törende Manhattan Federal Savcısı Damian Williams, sanat eserlerini Kamboçya'nın ABD Büyükelçisi Keo Chhea'ya basının önünde teslim ederken şu ifadeleri kullandı: 
"Bu heykeller ve eserler Kamboçya halkı için sıradışı kültürel değere sahip. Kamboçya'nın kültürel mirasının Kamboçya halkına dönüşünü kutluyoruz. Tarihi eser kaçakçılığını azaltmak konusuna bağlılığımızı bir kere daha teyit ediyoruz."
Yaptığı konuşmada iki ülke arasındaki işbirliğini öven Büyükelçi Keo Chhea, eserlerin başkent Punom Pen'deki Kamboçya Ulusal Müzesi'nde sergileneceğini açıkladı.

Büyükelçi Chhea, "Kültürümüzün ruhlarını halkımıza geri götürmek gibi… Çok minnettarız" dedi (AP)

Güneydoğu Asya ülkesine geri verilen 30 eser arasında, Ganeşa ve bir tavuskuşunun üstünde yer alan Skanda'nın heykelleri var. Bu iki Hindu tanrısını tasvir eden eserler 10. yüzyıldan kalma ve 928-944 yılları arasında Khmer İmparatorluğu'nun başkenti olan Koh Ker'den çalınmış.
Özellikle 1960'tan 1990'lı yıllara kadar çalındığı bildirilen diğer eserlerin yapım tarihiyse Tunç Çağı'ndan 12. yüzyıla kadar çeşitlilik gösteriyor. 

Ganeşa heykelinin ağırlığı üç tondan fazla olduğu için törene getirilemedi (AP)

Manhattan Federal Savcılığı, binlerce heykelin önce Tayland'ın başkenti Bangkok'taki bir antikacıya, sonrasındaysa koleksiyonerlere, iş insanlarına ve Asya, Avrupa ve ABD'deki müzelere satıldığını ifade etti. Eserleri bulunduranlar ya ABD yönetiminin çağrısıyla ya da mahkeme kararıyla bunları geri vermiş.
Eserler, Bangkok merkezli ünlü tarihi eser kaçakçısı Douglas Latchford'dan alınmıştı. Tayland ve ABD vatandaşı olan Britanyalı Latchford'a 2019'da ABD'de dava açıldı. Ancak 89 yaşındaki ünlü kaçakçı, henüz iade edilemeden, yaşadığı Tayland'da bir yıl sonra öldü.

Eserlerin ekim ayında Kamboçya'ya dönmesi bekleniyor (AP)
 



Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons
TT

Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons

Yeni bir araştırmaya göre mavi köpekbalığının derisindeki benzersiz yapılar, bukalemun gibi renk değiştirebileceğine işaret ediyor.

Bu hafta Anvers'te düzenlenen Society for Experimental Biology konferansında sunulan çalışma, mavi köpekbalığının (Prionace glauca) derisindeki renkleri üreten küçük nano yapıları ortaya çıkardı. Köpekbalığının renginin sırrı, deriyi zırh gibi kaplayan pulların, dermal dentiküller diye bilinen pulpa boşluklarında saklı.

Çalışmada yer alan araştırmacılardan Viktoriia Kamska, "Mavi, hayvanlar alemindeki en nadir renklerden biri ve hayvanlar bunu üretmek için evrim boyunca çeşit çeşit benzersiz strateji geliştirdi. Bu da bu süreçleri bilhassa büyüleyici kılıyor" diyor.

Pulpa boşlukları içindeki guanin molekülü kristalleri, mavi reflektör görevi görüyor. Buna ek olarak melanin pigmenti içeren hücre bileşenleri diğer dalga boylarını emerek köpekbalığının karakteristik rengini üretiyor.

Dr. Kamska, "Bu bileşenler, aynalarla dolu torbaları ve siyah emicilerle dolu torbaları anımsatan şekilde ayrı hücrelerde toplanıyor ancak yakın ilişki içinde durarak birlikte çalışabiliyorlar" diye açıklıyor.

Melanin, belirli kalınlık ve aralıklara sahip guanin kristalleriyle işbirliği yaparak köpekbalığının derisindeki renk doygunluğunu artırıyor.

Bir diğer araştırmacı Mason Dean "Bu malzemeler bir araya getirilince, renk üretme ve değiştirmeyi sağlayan güçlü bir yetenek de ortaya çıkıyor" diyor.

Büyüleyici olan şey, kristalleri içeren hücrelerdeki küçük değişiklikleri gözlemleyerek bunların tüm organizmanın rengini nasıl etkilediğini görüp modelleyebilmemiz.

xsdfrgt
Mavi köpekbalığının dermal dentikülleri (Viktoriia Kamska)

Araştırma, renk üreten küçük yapıların biçimini, işlevini ve mimarisini tanımlayan gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde mümkün oldu.

Dr. Dean "Rengi organizma düzeyinde, metre ve santimetre ölçeğinde incelemeye başladık ancak yapısal renk nanometre düzeyinde elde edildiğinden, bir dizi farklı yaklaşım kullanmamız gerekti" diyor.

Araştırmacılar daha sonra küçük deri yapılarındaki hangi yapısal parametrelerin, gözlemlenen görünümü üretmekten sorumlu olduğunu doğrulamak için bilgisayar simülasyonları kullandı.

Bu renk değişimi mekanizmasının, guanin kristal aralığını etkileyecek çevresel faktörler tarafından da yönlendirilebileceğini gösterdiler.

Dr. Dean, "Bu şekilde nem veya su basıncı değişiklikleri gibi basit bir şeyden kaynaklanan çok ince ölçekteki değişiklikler, vücut rengini değiştirebilir ve bu da hayvanın nasıl kamufle olacağını şekillendirir" ifadelerini kullanıyor.

Örneğin köpekbalığı daha derine yüzdüğünde, deriye daha fazla basınç uygulanması sonucu guanin kristallleri birbirine doğru itiliyor ve köpekbalığının rengi koyulaşarak çevresine daha iyi uyum sağlıyor.

Bu küçük yapıların davranış mekanizması köpekbalığının deri rengini de değiştiriyor olabilir. Dr. Dean şöyle diyor: 

Böylesine çok işlevli bir yapısal tasarım (yüksek hızlı hidrodinamik ve kamufle edici optik özellikleri birleştiren bir deniz canlısı yüzeyi) bildiğimiz kadarıyla daha önce görülmedi.

Independent Türkçe