İsrail basını: Tel Aviv, İran ile Rusya'nın ortak fırlattığı yeni gözlem uydusundan endişeli

İsrailli yetkililer, İran'ın fırlattığı yeni uydunun ülkelerine karşı istihbarat için kullanabileceğini söyledi

İsrail basını: Tel Aviv, İran ile Rusya'nın ortak fırlattığı yeni gözlem uydusundan endişeli
TT

İsrail basını: Tel Aviv, İran ile Rusya'nın ortak fırlattığı yeni gözlem uydusundan endişeli

İsrail basını: Tel Aviv, İran ile Rusya'nın ortak fırlattığı yeni gözlem uydusundan endişeli

İsrail yönetiminin, Rusya tarafından Kazakistan'ın Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatılan İran'a ait "Hayyam" gözlem uydusundan endişelendiği, uydunun İsrail'in çıkarlarını tehlikeye atabileceğini değerlendirdiği bildirildi.
İsrail merkezli Jerusalem Post gazetesi, Rusya tarafından Kazakistan'ın Baykonur Uzay Üssü'nden dün fırlatılan ve yörüngeye yerleşen İran'a ait "Hayyam" gözlem uydusunun, Tahran'ın istihbarat ve gözlem faaliyetlerine katkı sağlayacağı gerekçesiyle İsrailli yetkilileri endişelendirdiğini yazdı.
Gazeteye konuşan İsrailli yetkililer, Rusya ile İran'ın uzay çalışmalarındaki iş birliğinin "Tahran'ın ileride nükleer başlıkla donatılabilecek kıtalar arası balistik füze fırlatmasına, İsrail ve bölge genelinde istihbarat toplamasına, hedefleri tespit etmesine katkı sağlayacağını" söyledi.
İsrailli yetkililer, "İran'ın bu uydu ile toplayacağı görüntüleri bölgedeki Hizbullah gibi müttefiklerine aktarabileceği bu sayede düşman aktörlerin İsrail'e karşı daha isabetli saldırılar düzenleyebileceği" şüphesi taşıdıklarını ifade etti.
Söz konusu uyduların İran'ın becerilerini artıracağı vurgulanan haberde, bu durumun da "İsrailli ajanların, İran'ın nükleer çalışmalarına sabotaj girişimlerini zorlaştırabileceği" aktarıldı.

İran'ın uydusunun "Rusya tarafından Ukrayna savaşında kullanılacağı" iddiası
Tahran yönetimi, adını 11 ve 12'nci yüz yıllarda yaşamış İranlı astronom, matematikçi ve şair Ömer Hayyam'dan alan uydunun dün Rus Soyuz 2.1b uydu taşıyıcı roketle Kazakistan'ın Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatıldığını duyurmuştu.
İran Uzay Ajansınca yapılan açıklamada, yüksek çözünürlüklü kamera ile donatılan uydunun, tarım, çevresel gözlemler için kullanılacağı ve tamamen İran'ın kontrolünde kalacağı belirtilmişti.
Açıklamada, uydudan toplanan bilgilere başka hiçbir ülke tarafından erişilemeyeceği ve yalnızca sivil amaçlarla kullanılacağı ifade edilmişti.
Buna karşılık Washington Post gazetesinde geçen hafta yayımlanan ve ismi açıklanmayan Batılı güvenlik yetkililerine dayandırılan haberde, Rusya'nın "Ukrayna'ya karşı savaş sırasında İran'ın uydusundan faydalanabileceği" iddia edilmişti.



Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
TT

Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)

Kritik öneme sahip Maya kenti Caracol'un ilk hükümdarı olduğu düşünülen birine ait mezar keşfedildi. Mezarda bulunan eserler dönemin büyük kentleri arasındaki ilişkiye ışık tutuyor.

Maya dünyasının en büyük ve en önemli şehirlerinden Caracol'un nüfusunun zirve döneminde 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Ancak diğer pek çok Maya şehrinde olduğu gibi, bilinmeyen nedenlerle MS 900 civarında çöküşe geçti.

Kalıntıları Belize'de yer alan antik kentin harabelerindeki kazılar en az 40 yıldır sürüyor. Fakat bugüne kadar yapılan çalışmalarda hiçbir kraliyet üyesine ait mezara rastlanmamıştı. 

Kazılara liderlik eden Houston Üniversitesi arkeologları Diane ve Arlen Chase, etkileyici bir keşifle bu durumu değiştirdi. 

İlk kez Caracol'da bir kraliyet mezarı ortaya çıkaran ekip, bunun kentin bilinen ilk hükümdarına ait olduğunu düşünüyor.

Houston Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre Te K'ab Chaak adlı kralın mezarı yaklaşık MS 350'ye tarihlendi. Araştırmacılar tahta 331'de çıkan Te K'ab Chaak'ın hanedanının en az 460 yıl varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Field Museum'dan arkeolog Gary Feinman, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Çok erken bir döneme ait hükümdar buldular, ki bu çok önemli ve bir hanedanın kurucusu olduğu iddia ediliyor" diyerek ekliyor: 

Bu büyük bir bulgu.

Araştırmacılar mezarda bulunan kalıntılara dayanarak Te K'ab Chaak'ın 1,7 metre boyunda ve öldüğünde dişi olmayan yaşlı bir adam olduğunu tespit etti.

Chase çifti kalıntılarla birlikte gömülen seramik kapların tarzından mezarın son derece eski olduğu sonucuna vardı. Kırmızı zincifre mineraliyse, çok yüksek statüye sahip birine ait olduğunu anlamına geliyordu.

Arlen Chase "Eşyalar zincifreyle kaplanmışsa kraliyet ailesinin en üst seviyedeki kişileri sözkonusu demektir" diye açıklıyor.

Ekip mezarda yeşim taşından yapılmış üç set kulak süsü de buldu. Maya elitlerinin kullandığı bu değerli eşyalara pek sık rastlanmıyor. 

ghyjudcfv
Çömlek kaplar üzerinde daha önce görülmeyen tasvirler bulundu (Houston Üniversitesi)

Ayrıca mozaik bir ölüm maskesi de keşfeden araştırmacılar bunun çok daha nadir olduğunu belirtiyor. Chase çifti daha önce sadece bir adet ölüm maskesi bulmuştu.

Arkeologlar mezarda gördükleri çömleklerin de etkileyici olduğunu ifade ediyor. Bu kaplarda Mayaların ticaret tanrısı, bir sinek kuşu ve mızrak tutan bir hükümdarla ona adak adayan kişiler resmedilmişti. Bazılarında maymun, baykuş ve nasua gibi hayvanlar tasvir edilmişti. 

Arlen Chase bazı tasarımlar için "Bunları daha önce hiç görmemiştik" diyor.

Araştırmacılar mezardaki bazı eserlerin, yine MS 350'lere tarihlenen diğer iki Caracol mezarındakilere çok benzediğini söylüyor. Bunlar arasında Meksika'nın orta kesiminden gelen yeşil obsidyen bıçaklar ve mızrak fırlatmak için kullanılan bir alet de vardı. 

Ekip bu aletlerin genellikle Caracol'un 1200 kilometre uzağındaki Teotihuacán kentiyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. 

Chase çiftine göre bu durum iki kent arasındaki büyük mesafelere rağmen erken Maya halkının, Orta Meksika topluluklarıyla sanılandan onlarca yıl önce ilişki kurduğuna işaret ediyor. Te K'ab Chak zamanında Teotihuacán'dan Caracol'a yürümek muhtemelen en az 150 gün sürüyordu.

İkili, ellerindeki bulgulara dayanarak kentler arasında ticari ve diplomatik ilişkiler kurulduğunu düşünüyor. Öte yandan bazı uzmanlar net çıkarımlar yapmadan önce daha net kanıtlara ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Independent Türkçe, Live Science, New York Times, Smithsonian Magazine, Houston Üniversitesi