عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Gazze'nin gizli kalmış kurbanları kimler?

En son kaydedilen savaş, kısa sürse de Gazze halkında ciddi psikolojik etkiler bıraktı

Her 5 yetişkinden 1’i travma sonrası stres bozukluğu yaşıyor (Independent Arabia / Meryem Ebu Dakka)
Her 5 yetişkinden 1’i travma sonrası stres bozukluğu yaşıyor (Independent Arabia / Meryem Ebu Dakka)
TT
TT

Gazze'nin gizli kalmış kurbanları kimler?

Her 5 yetişkinden 1’i travma sonrası stres bozukluğu yaşıyor (Independent Arabia / Meryem Ebu Dakka)
Her 5 yetişkinden 1’i travma sonrası stres bozukluğu yaşıyor (Independent Arabia / Meryem Ebu Dakka)

İzzeddin Ebu Ayşe
‘Gizli kalmış kurbanlar’ tabirini duymuş muydunuz? Bu ifade, çatışmalarda yaşadıkları travmanın tesirinde kalan, ancak insanlardan çekindikleri için yahut yaşadıkları korku neticesinde psikolojik destek almaya cesaret edemeyen, iyi hissetmedikleri için kendilerine eve kapatan insanlar için kullanılıyor.
Nitekim İsrail’in Gazze’ye düzenlediği askeri operasyonun ardından gizli kalmış kurbanların sayısı gün geçtikçe artıyor, ruh sağlığı krizi körükleniyor.

Savaşın ardından
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Gazze Toplumu Ruh Sağlığı Programı Direktörü Yasir Ebu Cami, konuyla ilgili açıklamasında şu ifadelere başvurdu:
“Savaşın ardından kaydedilen sıkıntıların boyutu, psikolojiyle ilgilenen kurumlardaki müdahale programlarının gücünü aşabiliyor. Zirâ İsrail saldırganlığının insanlar üzerinde bıraktığı travmalar oldukça büyük, tarif edilemez boyutta. Son çatışmalar, Gazze’nin henüz Mayıs 2021’deki savaşın etkilerini atlatamadığı bir aşamada kaydedildi. Tüm Gazze nüfusu savaşlardan etkilenirken çatışmaların psikolojik etkileri ise askeri operasyonların ardından da sürüyor. Bu etkilerin başka bir dönemece girilmeden ele alınıp tedavi edilmesi, acilen aksiyon alınmasını, ebeveynler ve çocuklar için terapilerin düzenlenmesini gerekli kılıyor.”
Psikologların değerlendirmelerine bakıldığında mağdurlardan bazıları yaşadıklarının travma sonrası stres bozukluğu olduğunun farkında, dolayısıyla acil psikolojik destek almaktan çekinmiyor. Ancak birçoğu ise yaşadıklarının bir travma olduğunu anlamadıkları için psikolojik sıkıntıları ile yaşamaya çalışıyor. Böylece tedavileri gün geçtikçe zorlaşıyor.
İsrail’in Gazze’ye yönelik sürekli askeri operasyonlarında can kayıpları ve yaralılar resmi düzeyde kaydedilirken söz konusu gizli kalmış kurbanların sayıları ise bilinmiyor.

Tüm gruplardan insanlar yer alıyor
Psikologlar, son savaşın kısa sürmesine rağmen erkekler, kadınlar ve çocuklar üzerinde ciddi psikolojik yaralar bıraktığını tahmin ediyor. Zirâ bunun Gazze’de 10 yıldır kaydedilen beşinci çatışma olduğuna dikkat çeken Ebu Cami, İsrail saldırılarının tekrarlanmasının insanların yaşadığı travmaların birikmesine neden olduğunu söylüyor. Henüz bir travmanın etkileri ele alınmadan diğer birinin kaydedildiğini vurguluyor.
Toplumsal hizmet sunucuları çatışmada zarar gören evlerin enkazları çevresinde acil psikolojik destek programları uygularken ateşkesin yürürlüğe girmesi ardından İsrail ve Batı Şeria’dan psikologlar da bu yönde destek veriyor.

Bedelini siviller ödüyor
Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) Sözcüsü Suheyr Zekkut, savaşların ve çatışmaların bedelini ödeyen sivillerin çektiği acıları hafifletmek için ilk günden bu yana ateşkes çağrısında bulunduklarını hatırlattı. Gazze'de her 5 yetişkinden 1’inin silahlı çatışma bölgelerinde yaşadığına, bu nedenle psikolojik sorunların yanı sıra çeşitli travmalardan mustarip olduklarına değinen Zekkut, her 10 çocuktan 9’unun travma sonrası stres bozukluğuna maruz kaldığını ifade etti. Bu rakamların her çatışmanın ardından attığını da ekledi.
Birleşmiş Milletler (BM) Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı (UNRWA) Sağlık Direktörü Akihiro Seita, Gazzelilerin 3’te 1’inin İsrail'in eylemleri dolayısıyla psikolojik sorunlar yaşadığını, ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin yüzde 40’ının ise sağlıklarında ve psikolojilerinde sıkıntılar olduğunu aktardı.

Çocukların sorunları artıyor
Psikologlar, Gazze’deki çocukların son askeri operasyonda diğerlerinin üzerine yeni bir psikolojik travma yaşadığını, özel tedavi görenlerin veya zaten bu sorunlardan mustarip olanların konuşma ve öğrenme yeteneklerinin gerilediğini ifade ediyor. Bu sorunların daha kötüye gitmemesi için hızlı ve acil müdahale gerektiğini de ekliyor.
Psikolog Dr. Sami Avida, bu husustaki ifadelerinde şöyle söylüyor:
“Savaşın ardından çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu gözlemliyoruz. Küçük çocuklar uyumakta zorluk çekiyor, ürkütücü rüyalar, kabuslar görüyorlar. Yahut konsantrasyon bozukluğu kaydediliyor. Bunların depresyon veya sürekli kaygı haline dönüşmemesi için acil müdahale gerekiyor. Bununla birlikte bazı belirtiler ise günler, haftalar sonra ortaya çıkıyor.”
Gazze-3.jpg
Birbiri ardına gelen çatışmalar, Gazze sakinlerinin psikolojik sıkıntılarının çözümünü zorlaştırıyor (Independent Arabia/Meryem Ebu Dakka)
Üç aşamalı tedavi sağlamak için çalıştıklarını belirten Avida, çocuğu acı verici sahne ve görüntüler gibi ruhunu etkileyen kirliliklerden uzak tutmak ile başladıklarını belirtiyor. Sonrasında çocuğun içindeki olumsuz duyguları boşaltması ve duygusal açıdan rahatlaması için çaba sarf ettiklerini belirten Avida, son adımda ise pratik adımlarla mağdurun kişiliğini geliştirmek için uğraştıklarını söylüyor.

Ruhsal sıkıntıların artması
Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları Örgütü, 2021’de yayınladığı açıklamada, Mayıs ayındaki çatışmaların ardından Gazzeli çocukların yüzde 91'inin travmaya maruz kaldığını, her 10 çocuktan 9’unun şiddete bağlı travma yaşadığını vurguladı.
Şiddet olaylarının ardından psikolojik destek arayan kişi sayısının önemli ölçüde arttığını vurgulayan Ebu Cami, yetişkinlerin derin bir umutsuzluk hissi, hayal kırıklığı ve geleceğe olumlu bakamama, aynı zamanda şiddetli depresyon, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ve panik ataklardan mustarip olduğunu belirtti. Aile ve toplum içerisindeki şiddetin arttığını, çocuklarda yatak ıslatma ve korku halinin çokça görüldüğünü de ekledi.
Bu konudaki verilere bakıldığında psikolojik destek hizmeti sağlayıcıları 2012 yılındaki çatışmaların ardından 2 bin 200, 2014 yılındaki çatışmaların ardından 3 bin 700, 2021 yılındaki çatışmaların sonrasında ise 3 bin 920 travmatik vakayı ele aldı. Son çatışmalar ile ilgili veriler ise henüz mevcut değil. Ebu Cami, konuyla ilgili açıklamasında “Bu rakamlar gerçeği yansıtmıyor, zirâ çektiği acıları gizleyen, yahut tam bir gizlilik içerisinde yardım arayan birçok kişi var” ifadelerini kullandı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Kuşatma stratejisi: Doğu ve Batı Libya'nın ‘etki ve coğrafya’ mücadelesi

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Libya'nın batısındaki bir askeri karargâha yaptığı ziyaret sırasında (El-Menfi'nin ofisi)
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Libya'nın batısındaki bir askeri karargâha yaptığı ziyaret sırasında (El-Menfi'nin ofisi)
TT
TT

Kuşatma stratejisi: Doğu ve Batı Libya'nın ‘etki ve coğrafya’ mücadelesi

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Libya'nın batısındaki bir askeri karargâha yaptığı ziyaret sırasında (El-Menfi'nin ofisi)
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Libya'nın batısındaki bir askeri karargâha yaptığı ziyaret sırasında (El-Menfi'nin ofisi)

Libya’nın doğusundaki ve batısındaki otoriteler, kimi yönleri sessiz ilerleyen bir çekişmenin içinde bulunuyor. Mevcut işaretlere göre taraflar, etkisini sahada güç gösterisiyle artırmayı hedefleyen ‘arazi kuşatma’ stratejisini aşamalı şekilde uygulayarak nüfuz mücadelesini sürdürüyor.

fgt
Libya Ulusal Ordusu (LUO) Komutanı Mareşal Halife Hafter, bir askeri üretim tesisini ziyaret etti. (LUO)

Libya Ulusal Ordusu (LUO), Mareşal Halife Hafter liderliğinde 2014’te yeniden yapılandırılmasının ardından ülkenin doğusunda konumlandı. Ancak bu tarihten itibaren farklı kolları aracılığıyla ülkenin orta ve güney bölgelerine doğru genişleme adımları attı. Buna paralel olarak Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ise başkent Trablus’ta hakimiyetini sürdürürken, son dönemde bazı belediyeler üzerindeki kontrolünü artıran kararlar aldı.

Gözlemciler, Bingazi’deki otoritelerin -LUO ve Usame Hammad hükümeti- rakibi UBH’nin sosyal ilişkiler alanında bir ‘gedik açtığını’ belirtiyor. Bu adımın, daha önce ‘dünkü düşman’ olarak görülen kesimlerle, özellikle Zaviye’de ve başkentteki bazı diğer şehirlerde temasların artırılmasıyla hayata geçirildiği ifade ediliyor.

Zaviye Uluslararası Ticari Havalimanı

Başkent Trablus’un batısındaki Zaviye kentinde, geçen hafta Hammad hükümeti tarafından Zaviye Uluslararası Ticari Havalimanı’nın temel atma töreni düzenlendi. Törene İçişleri Bakanı İsam Ebu Zeribe, Ulaştırma Bakanı Abdulhakim el-Gazivi ile Temsilciler Meclisi (TM) ve Devlet Yüksek Konseyi’nden (DYK) bazı üyeler katıldı. Söz konusu adım, kent sakinleri tarafından olumlu karşılandı.

rty
Zaviye Uluslararası Havalimanı'nın temel atma töreninin ardından Zaviye sakinleri (Usame Hammad hükümetine bağlı bir sayfa)

Havalimanı projesinin ciddiyetine işaret eden bir gelişme olarak, Ulusal Kalkınma Kurumu tarafından görevlendirilen Türk şirketi SRJ’nin yöneticisi ve teknik ekibi bölgeye gelerek coğrafi etüt çalışmalarına ve proje haritalarının hazırlanmasına başladı.

Öte yandan Hafter karşıtı çevreler bu adımları ‘Trablus otoritelerine yakın tarafları kendi safına çekme girişimi’ olarak nitelendirerek eleştiride bulundu. Buna karşın LUO’ya yakın bir kaynak, Hafter’in ‘siyasi aktörlere Libya’yı krizden çıkarmaları için çokça fırsat tanıdığını, mevcut girişimlerin ülkeyi içinde bulunduğu durumdan kurtarmaya yönelik olduğunu düşündüğünü’ belirtti. Kaynak, Hafter’in son uyarısının ‘ordunun yaşananları görmezden gelmeyeceği anlamına geldiğini’ aktardı.

Hafter, son haftalarda güney, batı ve orta Libya’dan gelen çok sayıda kabile heyetini kabul etti. Bu heyetlerin önemli bir bölümü daha önce Trablus yönetimine yakın kabul ediliyordu. Aynı dönemde LUO Genel Komutan Yardımcısı Orgeneral Saddam Hafter de güney bölgelerinde saha turlarını yoğunlaştırdı.

Güvenlik gerekçesiyle isminin açıklanmasını istemeyen batı Libyalı bir kaynak, ‘askeri kurumun, ülkenin dağınıklığı ve geleceği üzerinden yürütülen siyasi pazarlıklara karşı Libya halkını korumak için hareket ettiğini’ savundu. Kaynak, daha önce Dibeybe hükümetine yakın bazı kesimlerin ‘LUO saflarına yöneldiğini’ ileri sürdü.

Hammad hükümetinin, Hafter’e muhalif bir kent olan Zaviye’ye gitmesinden önce, LUO’nun güneydeki etkisini artırdığı gözlemleniyor. Bu güçlenme, Çad hükümetiyle yapılan sınır güvenliği iş birliği ve Sebha’da olduğu gibi çeşitli kalkınma, hizmet ve askeri projelerle destekleniyor. Gelişmeler, ordunun ülkenin güney kuşağındaki varlığını pekiştirdiği şeklinde yorumlanıyor.

Coğrafya konusunda çatışma

Ancak Libya Halkın Sesi Partisi Başkanı Fethi eş-Şibli, ülkedeki mevcut gelişmelerin ‘siyasetten önce bir coğrafya mücadelesi’ niteliği taşıdığını düşünüyor. Şibli, tarafların sahadaki hakimiyet alanlarını genişleterek daha fazla siyasi ve ekonomik nüfuz elde etmeye çalıştığını söyledi.

Şibli, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, güç dengesinin artık ‘kimin diğerini çevreleyebildiğine ve sahada baskı unsuru oluşturacak kartlara sahip olduğuna’ bağlı olduğunu belirterek, bu durumun taraflara olası bir çözüm sürecinde kendi şartlarını dayatma imkânı vereceğini ifade etti.

sdfgth
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe (Dibeybe'nin ofisi)

Rekabetin artmasıyla birlikte, Başbakan Abdulhamid Dibeybe yakın dönemde Misrata Belediyesi’ne bağlı 15 yeni belediye şubesi kurulmasına yönelik bir karar çıkardı. Bu karara Tavurga, Ebu Kureyn, Buncim ve Zemzem gibi Misrata’dan coğrafi olarak uzak bölgeler de dahil edildi. Ancak Trablus Temyiz Mahkemesi, geçen yıl ekim ayında Tavurga’nın Misrata’ya bağlanmasını iptal eden bir hüküm vererek, burada yeni bir belediye şubesi oluşturulmasını hukuka aykırı bulmuştu.

Siyasi analist Halid Bakan, Dibeybe’nin Misrata’nın yetki alanını Beni Velid’den Sirte sınırlarına kadar genişletme girişimini, ‘Trablus’taki hükümetini kaybetmesi halinde ilan edilecek bir Büyük Misrata Devleti hazırlığı’ olarak değerlendirdi. Buna karşın Dibeybe hükümetine yakın isimler, adımın ‘resmi yetki çerçevesi içinde’ atıldığını savundu.

TM üyesi Caballah eş-Şeyyabi ise Dibeybe’nin kararını ‘kendini büyütmeye yönelik yayılmacı bir politika’ olarak nitelendirdi. Tavurga’nın Misrata’ya bağlanmasına ve burada bir belediye şubesi kurulmasına yönelik kararın, hem yerel halkın iradesine hem de yerel yönetim mevzuatına aykırı olduğunu kaydetti.

Şeyyabi yaptığı açıklamada, Trablus Temyiz Mahkemesi’nin söz konusu kararı durdurduğunu hatırlatarak, “Başbakan mahkeme hükmüne uymadı ve yargı kararını hiçe saydı. Bu durum, yasallık ilkesinin ve hukukun üstünlüğünün açık bir ihlali” dedi. Tavurga’nın bağımsız bir belediye olduğunu vurgulayan Şeyyabi, “Halkının ve temsilcilerinin onayı olmadan buranın statüsünü düşüren ya da başka bir belediyeye bağlayan hiçbir kararı kabul etmeyiz” ifadelerini kullandı.

Şeyyabi, Dibeybe’nin kararının derhal iptal edilmesi, yargı hükümlerine riayet edilmesi ve Tavurga halkının haklarının korunması gerektiğini belirtti. Ayrıca, başsavcılığın ‘en azından yargının saygınlığını korumak için’ konuya acilen müdahale etmesi çağrısında bulundu.

Belediyelerin Misrata'ya dahil edilmesi

Dibeybe’nin Misrata’ya yeni belediye birimleri bağlama kararı, özellikle bu düzenlemeden etkilenen bölgelerde dikkat çekici tepkilere yol açtı. Başbakanın memleketi olan Misrata’ya bağlanması gündeme gelen Beni Velid Belediyesi’nin geçici yönetimi, TM’ye başvurarak ‘belediyenin tüm idari sınırlarıyla birlikte Sirte’ye bağlanmasını’ ve Dibeybe hükümeti tarafından alınan tüm ilgili kararların iptal edilmesini istedi.

Belediye meclisi, söz konusu adımın ‘Beni Velid’in doğal kaynakları ve taş ocaklarının haksız biçimde kullanılmasına zemin hazırladığını’ savundu. Ayrıca, Zemzem’in Misrata’ya bağlı bir belediye şubesi yapılmasına da karşı çıkılarak, “Eğer böyle bir düzenleme zorunlu görülüyorsa, Zemzem’in Beni Velid’e bağlanması daha uygundur” ifadeleri kullanıldı. Beni Velid, hâlâ büyük oranda eski lider Muammer Kaddafi dönemine yakın çizgisiyle bilinen kentlerden biri.

Öte yandan LUO’nun 2020’nin ortasında başkente girmekte başarısız olmasının ardından, güçlerini Trablus’un idari sınırlarının dışına çektiği biliniyor. LUO, o tarihten bu yana Sirte-Cufra hattında konuşlanmış durumda ve bu bölgeyi güney yönlü askeri faaliyetleri için bir merkez olarak kullanıyor.

dfg
Libya Ulusal Ordusu’nun (LUO) kara kuvvetlerine ait bir askeri konvoy (LUO)

Beni Velid Belediyesi’nin geçici yönetimi, ‘kentin idari ve tarihi sınırlarının hiçbir gerekçeyle değiştirilmemesi gerektiğini’ vurgulayarak, idari bağlılık konusunda yapılacak herhangi bir düzenlemenin yalnızca yasama organının yetkisinde olduğunu hatırlattı.

Tavurga’daki Yaşlılar ve İleri Gelenler Meclisi de UBH’nin Tavurga’yı bir belediye şubesi gibi Misrata’ya bağlama kararını reddetti. Meclis, ‘Tavurga Belediyesi’nin idari bağımsızlığının, yasama kurumlarınca alınmış kararlarla ve yargı hükümleriyle güvence altına alındığını’ belirterek statünün değiştirilmesine karşı çıktı.

Libya’da, LUO’nun ve Trablus otoritelerinin dışında kalan bazı siyasi ve sosyal gruplar da UBH’ye yönelik eleştirilerini sürdürüyor. Bu kesimler, ülkede ‘askeri yapıların güçlendirilmesi ve militarizmin artmasına’ karşı çıkarken, ordunun güneyde kontrol alanını genişletmesini ‘askeri ve siyasi bölünmüşlüğü derinleştiren, ayrıca olası Birleşmiş Milletler (BM) girişimlerine karşı atılmış erken bir adım’ olarak değerlendiriyor.

ARAP DÜNYASI

Faşir’den kaçanlar: Ağaçlara asılı cesetler gördük

HDK’nın saldırısından kaçan yerinden edilmiş kişiler için kurulan et-Tavile Mülteci Kampı’ndaki Sudanlı bir kadını, 15 Kasım 2025 (Reuters)
HDK’nın saldırısından kaçan yerinden edilmiş kişiler için kurulan et-Tavile Mülteci Kampı’ndaki Sudanlı bir kadını, 15 Kasım 2025 (Reuters)
TT
TT

Faşir’den kaçanlar: Ağaçlara asılı cesetler gördük

HDK’nın saldırısından kaçan yerinden edilmiş kişiler için kurulan et-Tavile Mülteci Kampı’ndaki Sudanlı bir kadını, 15 Kasım 2025 (Reuters)
HDK’nın saldırısından kaçan yerinden edilmiş kişiler için kurulan et-Tavile Mülteci Kampı’ndaki Sudanlı bir kadını, 15 Kasım 2025 (Reuters)

Faşir’deki saldırılardan sağ kalanlar, geçtiğimiz ekim ayında Sudan'ın Kuzey Darfur eyaletinin yönetim şehri Faşir'in Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) eline geçmesinden bu yana maruz kaldıkları veya tanık oldukları korkunç ihlalleri anlattılar.

Yedi yakın aile üyesiyle birlikte Faşir’den kaçan, ancak beraberindekilerin başlarına ne geldiğini bilmeyen Ahmed Cibril, “O gece çıplak ayakla ve pijamalarımızla yola çıktık ve yolda HDK üyelerinin yoğun ateşi altında kaldık... Birçoğu öldü ve yaralandı” dedi. Faşir’den yaklaşık 60 kilometre uzaklıktaki et-Tavile Mülteci Kampı’na giderken onlarca kişinin açlık ve susuzluktan öldüğünü, diğerlerinin ise aldıkları ağır yaralar nedeniyle hayatını kaybettiğine tanık olduğunu ekledi.

Telefonla Şarku’l Avsat’a konuşan sağ kalanlar, HDK’nın yüzlerce aileyi gözaltı merkezlerinde ve barınaklarda zorla alıkoymaya devam ettiğini ve birçoğunun açlıktan öldüğünü veya vurulduğunu söyledi.

Sağ kalanlardan biri şöyle dedi:

Ağaçlara asılmış kadın ve erkeklerin cesetlerini gördük, kimse onlara yaklaşamadı.

Faşir'in HDK’nın eline geçmesinden birkaç gün sonra şehirden ayrılan Avukat Adam İdris şöyle konuştu:

“HDK bizi camilere gitmeye zorladı, orada bizi videoya aldı ve ardından her şeyin normal seyrinde gittiğini söyleyen videolar yayınladı, oysa gerçekte silahsız vatandaşları gözaltına alıyor ve serbest bırakılmaları karşılığında büyük miktarlarda para talep ediyordu.”

İki çocuk annesi bir kadın ise şöyle anlattı:

“Kadınları sıraya dizip silahlarını bize doğrulttular ve sonra para ve altın var mı diye bakmak için giysilerimizi aradılar. HDK üyeleri tarafından cinsel şiddete ve insanlık dışı muameleye maruz kaldık. Bize ırkçı hakaretler ettiler.”

Sudan’da 2023 yılının nisan ayı ortalarında, tüm güçleri tek bir ordu altında birleştirme çabaları sırasında ordu ile HDK arasında başlayan anlaşmazlık silahlı çatışmaya dönüştü.

ARAP DÜNYASI

Suriyeliler, Suriye'nin kurtuluşu ve Beşşar Esed’in kaçışının yıldönümünü kutluyor

Dün Şam’da Beşşar Esed rejiminin düşüşünü kutlayan törenlere katılırken ülkelerinin bayraklarını sallayan Suriyeliler (AP)
Dün Şam’da Beşşar Esed rejiminin düşüşünü kutlayan törenlere katılırken ülkelerinin bayraklarını sallayan Suriyeliler (AP)
TT
TT

Suriyeliler, Suriye'nin kurtuluşu ve Beşşar Esed’in kaçışının yıldönümünü kutluyor

Dün Şam’da Beşşar Esed rejiminin düşüşünü kutlayan törenlere katılırken ülkelerinin bayraklarını sallayan Suriyeliler (AP)
Dün Şam’da Beşşar Esed rejiminin düşüşünü kutlayan törenlere katılırken ülkelerinin bayraklarını sallayan Suriyeliler (AP)

Şam, bugün ‘kurtuluşunun’ birinci yıldönümünde Suriyelilerin ülkelerine dönüşünü, eski rejimin çöküşünü ve lideri Beşşar Esed'in ülkeden kaçışını kutluyor.

Adeta bir tatil havasının hakim olduğu başkentte, geri dönüş hakkının sevinci, hatıraların ağırlığıyla iç içe geçmiş durumda. Sokaklar ise ‘karanlık dönemin’ sembollerinin yerini alan yeni bir kimliği yansıtıyor. Silahlı grupların üyeleri yeni devletin güvenlik kurumlarına entegre edilirken Şamlılar gelecekleriyle ilgili endişelerinin bir kısmından kurtulmuş durumdalar.

Süslemelerin, kalabalıkların, dolu otellerin ve yıllarca süren sürgünün ardından geri dönenlerin ardında, hala kayıp olanların aileleri ve yıkılmış bölgelerin sakinleri arasında hiç bitmeyecek bir hüzün var. Yine de insanlar, sanki ‘duvarların artık kulakları yokmuş’ gibi, açıkça konuşma cesaretini yeniden kazandılar ve bireysel karar verme gücünü ve geri dönme hakkını yeniden kazandıklarına dair genel duygularını ifade ettiler.

Bu değişim, 8 Aralık 2024 tarihinde Beşşar Esed'in ülkenden kaçışının ardından yaşanan hareketli gecenin hatıralarını silebilmiş değil. O gece, güvenlik kurumları çöktü, silahlı gruplar kritik öneme sahip karargahları yağmalamak için acele etti ve eski rejimin üyeleri üniformalarını sokaklarda bıraktı. Şam kaosun eşiğine gelmişti.

Ancak Cisr el-Ebyad, Bab Tuma ve el-Kassa gibi mahalleler, doktorlar, öğrenciler ve tüccarlardan oluşan geçici mahalle komiteleri sayesinde kendilerini korumayı başardılar. Bu girişimler sayesinde 200'den fazla hırsız tutuklandı ve mezhep çatışmaları önlerken halkın durumun kontrolden çıkmasını engelleme yeteneğini ortaya koydu.

Öte yandan Tahran'da bugün, İran'ın Suriye'deki dayanak noktasını kaybetmesi, İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in ‘dış komplo’ hakkındaki konuşması, Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) Suriye'yi ‘35. Eyalet’ olarak görmesi, diplomasinin savunulması ve milletvekillerinin on milyarlarca doların israf edildiği yönündeki suçlamaları arasında ‘direniş çadırının ana direğinin’ çöküşüyle ilgili çelişkili haberler basında yer alıyor.