Sakız çiğnemek enerji tüketimini yüzde 15 artırıyor

Yumuşak ve sert sakız arasında fark var

Araştırmacılara göre boş durmak yerine sakız çiğnemek iyi bir seçenek olabilir (Unsplash)
Araştırmacılara göre boş durmak yerine sakız çiğnemek iyi bir seçenek olabilir (Unsplash)
TT

Sakız çiğnemek enerji tüketimini yüzde 15 artırıyor

Araştırmacılara göre boş durmak yerine sakız çiğnemek iyi bir seçenek olabilir (Unsplash)
Araştırmacılara göre boş durmak yerine sakız çiğnemek iyi bir seçenek olabilir (Unsplash)

Birleşik Krallık'taki Manchester Üniversitesi'nden Adam van Casteren ve meslektaşları, sakız çiğnemenin ne kadar enerjiye mâl olduğunu ortaya çıkardı.
Sakızın enerji kullanımını ne kadar artırdığını öğrenmeye yönelik bir deney tasarlayan araştırmacılar, vücudun enerji tüketiminin sakız çiğnerken yüzde 15 kadar arttığını keşfetti.
Deneye katılan 15 ila 45 yaşındaki 21 kişi, 15 dakika boyunca sakız çiğnedi. Bu esnada başlarına yerleştirilen kubbe şeklindeki bir cihazla enerji tüketimleri ölçüldü.
Kubbenin içindeki bir monitör, oksijen alımını ve salınan karbondioksit miktarını ölçüyordu. Van Casteren, "Bu bilgiyi ne kadar enerji harcandığını hesaplamak için kullanabilirsiniz" dedi.
Sakızların tatsız, kalorisiz ve kokusuz olmasına özen gösterildi.
Van Casteren, "Bu sayede sindirim sistemi, normalde olduğu kadar aktif hale gelmedi" ifadelerini kullandı:
"Sadece çiğnemeyi veya bu eyleme elimizden geldiğince yakın olanı ölçmek istedik."
Her katılımcıdan, biri yumuşak ve diğeri sert olmak üzere iki tür sakız çiğnemesi istendi. Ekip bununla sakızın özelliklerinin enerji tüketimi üzerindeki etkilerini karşılaştırmayı amaçladı.
Hakemli bilimsel dergi Science Advances'ta yayımlanan bulgular, yumuşak sakızı çiğnemenin enerji tüketimini yaklaşık yüzde 10, sert sakızı çiğnemeninse yüzde 15 artırdığını gösterdi.
Ekip, sakızın özelliklerindeki küçük bir değişikliğin enerji harcaması üzerinde böyle kayda değer bir etki yaratmasını ilginç bulduklarını belirtti.
Biftek ve kuruyemiş gibi birçok yiyeceğin parçalanması daha çaba gerektirdiğinden, gerçek yiyecekleri çiğnemek için kullanılan enerji daha da fazla olabilir.
Van Casteren, "Bir sonraki adımda fındık ve tohum çiğnemenin ne kadar enerji harcattığına bakmak istiyorum" diye konuştu.
Birleşik Krallık'taki Bath Üniversitesi'nden Dylan Thompson ise bu artışın genel enerji tüketimi içerisinde küçük bir miktara tekabül ettiğini vurguladı:
"Gün içerisinde çiğneme süresi nispeten kısa. Bu nedenle toplam günlük enerji harcamasının yüzde 1'inden daha azına katkıda bulunur."
Bu tür araştırmalar insanın evrimsel tarihinin daha iyi anlaşılmasında da rol oynayabilir.
Çiğneme söz konusu olduğunda insanlar epey aykırı bir tür. Bazı araştırmalar, günde sadece 7 dakikayı çiğnemek için harcadığımızı gösteriyor.
Buna karşılık, dağ gorilleri, keçi ve inek gibi geviş getiren hayvanlar uyanık oldukları zamanın yüzde 90'ını çiğneyerek geçirebilir.
Çiğnemeye ayrılan enerji miktarını azaltmak, insanların daha az lifli veya çiğnenebilir gıdaları seçmesini sağlamış olabilir.
Independent Türkçe, New Scientist, Science.org



Brezilya'dan önce 8 ülke “X” platformunu engelledi

Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
TT

Brezilya'dan önce 8 ülke “X” platformunu engelledi

Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığına göre "yanlış bilgi yayma"daki rolü nedeniyle Brezilya'da (Cumartesi) bloke edilmeye başlanan "X" platformu, başta otoriter rejimlere sahip olanlar olmak üzere birçok ülkede de yasaklandı.

Birçok ülkede geçici olarak yasaklanan bu sosyal ağ, örneğin 2011'de Mısır'da, 2014 ve 2023'te Türkiye'de ve hatta 2021'den önce ve sonra Özbekistan'da meydana gelen siyasi protestolar ve başkanlık seçimleri hakkında bilgi yayma yeteneğini kanıtladı.

Çin

Çin, Twitter platformunu (“X”in eski adı) daha dünyada meşhur olmadan yasakladı. Çinliler, Haziran 2009'dan bu yana, yani Çin'in Tiananmen Meydanı'nda başlattığı kanlı baskının yirminci yıldönümünü anmadan iki gün önce bu platformu kullanmamaya başladılar ve yerine geniş çapta "Weibo" ve "WeChat" platformlarını kullandılar.

İran

Yetkililer, Haziran 2009'da gerçekleşen tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına ilişkin protestoların ardından Twitter'ı yasakladı; bu karar, yayımlanmasından sonra 15 yıl yürürlükte kaldı.

Ancak uygulama, kadınların maruz kaldığı baskılara karşı yurt dışındaki protesto hareketlerine ilişkin haberlerin 2022 yılı sonunda yayınlanmasına katkı sağladı.
Türkmenistan

Orta Asya'daki son derece izole ülke, diğer birçok yabancı hizmet ve web sitesine ilave olarak 2010 yılının başlarında Twitter'ı engellemeye başladı.

Yalnızca devlete ait Türkmen Telekom şirketi tarafından sağlanan internet taraması yetkililerin denetimine tabidir.

Kuzey Kore

Kuzey Kore, 2010 yılında "ülkeyle ilgilenen yabancılara" yakınlık gösterip kendi Twitter hesabını açtıktan sonra, Nisan 2016'da uygulamayı Facebook, YouTube, bahis siteleri ve pornografiyle birlikte engelledi.

Birkaç hükümet web sitesi dışında internete erişim, ağın kullanımını az sayıda yetkiliyle sınırlayan kapalı rejim tarafından yakından izleniyor.

Myanmar

Platform, Aung San Suu Kyi'nin sivil hükümetini deviren askeri darbeye karşı yapılan protestolar nedeniyle engellendikten sonra, Şubat 2021'den beri erişim sağlanamıyor.

O tarihten bu yana iktidardaki askeri cunta interneti kısıtlama konusunda kararlılığını sürdürüyor.

Rusya

Moskova, "yasa dışı içerik" yayınlanmasını kınayarak, 2021'den bu yana Twitter'a erişimi yavaşlattı ve Twitter kullanımını kısıtladı.

Mart 2022'de, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı başladıktan hemen sonra siteye erişimi resmi olarak engelledi. Ancak birçok Rus, "X"i bir "Sanal Özel Ağ" veya "VPN" programı aracılığıyla kullanıyor; bu program, programı çağıran kişinin adresini gizleyerek yasağı aşmalarına olanak tanıyor.

Pakistan

Ordunun desteklediği hükümet, Şubat 2024'teki parlamento seçimlerinden bu yana "X" platformunu yasakladı ve kararı "güvenlik gerekçelerine" bağladı.

Hapisteki eski Başbakan İmran Han'ın partisine ait olan bir muhalefet hesabı, platformda yaygın yolsuzluk suçlamalarını yayınlamıştı.

Venezuela

Yolsuzluk şüphelerine rağmen temmuz ayında yeniden seçilen Başkan Nicolas Maduro, ülke çapında şiddetle bastırılan gösterilerle birlikte, 9 Ağustos'ta platformun 10 gün yasaklanmasını emretti.

Yasak, süre dolmasına rağmen kaldırılmadı ve hâlâ yürürlükte

Brezilya

Engelleme, engellemeyi aşmak için sanal özel ağ (VPN) kullanmak gibi "teknolojik hilelere" başvuran kişilere 50.000 reali (yaklaşık 9.000 dolar) para cezası verilmesini içeren bir yargı kararı ile birlikte gerçekleştirildi.