NASA, Artemis I Ay görevinin ardından Mars'ın ötesine astronot göndermeyi planlıyor

"Amacımız sadece bir yeri ziyaret etmek değil, Güneş Sistemi'ni ve ötesini ekonomik alanımıza sokmak"

Artemis I görevinde kullanılacak  SLS roketinde daha önce yakıt sızıntısı gibi sorunlar ortaya çıkmıştı (NASA)
Artemis I görevinde kullanılacak SLS roketinde daha önce yakıt sızıntısı gibi sorunlar ortaya çıkmıştı (NASA)
TT

NASA, Artemis I Ay görevinin ardından Mars'ın ötesine astronot göndermeyi planlıyor

Artemis I görevinde kullanılacak  SLS roketinde daha önce yakıt sızıntısı gibi sorunlar ortaya çıkmıştı (NASA)
Artemis I görevinde kullanılacak SLS roketinde daha önce yakıt sızıntısı gibi sorunlar ortaya çıkmıştı (NASA)

NASA, astronotlarını Mars ve ötesine yerleştirme amaçlı uzun vadeli planlarının parçası olarak, varlığını Güneş Sistemi'nin geneline yaymayı umuyor.
NASA'nın Kızıl Gezegen'e insan gönderme arzusunun ortaya çıkışı, Ay'da kalıcı yerleşim kurma misyonundan önce geliyor. Bu misyonun son aşaması, Uzay Fırlatma Sistemi (Space Launch System / SLS) roketi ve Orion uzay aracının 6 haftalık, insansız test uçuşu şeklinde olacak.
Uzay ajansının bugün (29 Ağustos) fırlatmayı umduğu Artemis I görevinin, astronotları 2025'e kadar Ay'a geri götürmesi ümit ediliyor. NASA, bu girişimin Mars'ı ziyaret amacıyla geliştirilen teknolojiler için deneme sahası görevi görmesini umuyor.
Ancak uzay ajansının teknolojiden sorumlu yardımcı yöneticisi, pazar günü verdiği bir röportajda, uzun vadede Mars'ın da ötesine geçme ve "Güneş Sistemi boyunca var olmanın" temellerini atma hedeflerinden bahsetti.
The Telegraph'a konuşan Dr. Bhavya Lal, "Mesele şu ki, Mars'a gittiğimizde durmayacağız" dedi.

"Mars'ta gelişen yerleşimlerimiz olduğunda, muhtemelen uzayın derinliklerine dalabileceğimiz yeterli teknolojiye de sahip olacağız. Bence bu fikir, durmayacağımızı açıkça gösteriyor. Uzun vadeli stratejik vizyonumuz, Ay'da, Mars'ta ve tüm Güneş Sistemi'nde sürdürülebilir bir varlığımızın olması. En üst düzeyde amacımız ise sadece bir yeri ziyaret etmek değil, Güneş Sistemi'ni ve ötesini ekonomik alanımıza sokmak."
NASA'ya göre, fırlatma rampasını vuran bir dizi yıldırıma rağmen, 98 metrelik test roketi bugünkü kalkış rotasını koruyor.
Tarihi görevde, uzay ajansının 12 astronotu Ay'a indiren Apollo programından 50 yıl sonra, Ay yörüngesine boş bir mürettebat kapsülü gönderilecek.
Derin uzayda insanlar için en büyük tehlikelerden olan titreşim, ivmelenme ve radyasyonu ölçmek için de Orion kapsülüne üç test mankeni bağlanacak.
Yetkililer, cumartesi günü NASA'nın Kennedy Uzay Merkezi'ndeki roketin çevresinde yer alan 182 metrelik kulelere 5 yıldırımın düşmesi sonucu roket, kapsül veya yer ekipmanında herhangi bir hasar meydana gelmediğini bildirdi.
Ajansın kıdemli test direktörü Jeff Spaulding, "Açıkçası, sistem tasarlandığı gibi çalıştı" dedi.
Gazetecilere yaptığı açıklamada Spaulding, "Şu anda fırlatmadan önceki 24 saatin içindeyiz ve bu yolculukta bulunduğumuz yer için epey şaşırtıcı" ifadelerini kullandı.
2024 gibi erken bir tarihte yapılması planlanan bir diğer Artemis uçuşunda 4 astronot Ay'ın etrafında uçacak. Bunu, 2025'te Ay'a iniş izleyebilir.
NASA, Ay'ın keşfedilmemiş güney kutbunu hedefliyor. Burada sürekli gölgede kalan kraterler mevcut. Bunların, gelecekteki mürettebat tarafından kullanılabilecek buzlara ev sahipliği yaptığına inanılıyor.

Associated Press'ten yararlanılmıştır



Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
TT

Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)

Kurbanlarını "dehşet verici" bir yolla öldüren bir yaban arısı türü keşfedildi. Meyve sineklerinin içine bıraktıkları larvalar büyüyerek sineğin karnını patlatıyor. 

Parazitoid yaban arıları, genellikle yumurtalarını henüz gelişim aşamasındaki sineklere bırakıyor. Bu dönemde konakçıların daha savunmasız olması arıların işini kolaylaştırıyor. 

Yumurtadan çıkan arılar, gelişimi devam eden sineklerin içinde büyüyerek onları içeriden yiyor. Sinekler genellikle yetişkinliğe varmadan ölüyor.

Fakat araştırmacılar ilk defa yetişkin sinekleri hedef alan bir parazitoid yaban arısı türü tespit etti. 

Mississippi Eyalet Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Logan Moore, bahçesinden topladığı meyve sineklerinin karnında, bilinmeyen bir türde yaban arısı larvası olduğunu gördü. 

Moore ve ekip arkadaşları, Syntretus perlmani adı verdikleri türün gelişim süreçlerini laboratuvar ortamında inceledi. 

Bulgularını önde gelen hakemli dergi Nature'da 11 Eylül'de yayımlayan ekip, arının iğnesiyle yetişkin meyve sineklerinin karnına yumurtasını bıraktığını kaydetti. 

Daha sonra yumurtanın larvaya dönüşerek sineğin karnında 18 gün kaldığı ve konakçısının karnını patlatarak onu terk ettiği gözlemlendi.

Ardından birkaç saat ortalıkta gezinen arı, koza evresine geçerek 23 günün ardından yetişkin olarak kozadan çıktı.

Moore, "Sineğin yan tarafından dışarı çıkıyor" diyerek ekliyor: 

Ve durumu daha dehşet verici kılan şey de sineğin genellikle bundan sonraki birkaç saat boyunca canlı kalması.

Yeni bulunan yaban arısının, dünyanın en yaygın sinek türlerinden meyve sineğini (Drosophila melanogaster) hedef alması bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Araştırmacılar, böyle bir keşfin nasıl şimdiye kadar yapılmadığını anlamaya çalışıyor. 

Moore, "Belki de bu kadar uzun süre keşfedilmemesinin nedeni, kimsenin bunu beklememesiydi" ifadelerini kullanıyor.

Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)
Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)

Bilim insanları laboratuvar testlerinde Syntretus perlmani'nin, Drosophila cinsindeki başka sinekleri de konakçı olarak seçtiğini gözlemledi.

Makalenin ortak yazarı Matthew Ballinger "Sinekleri hedef alan bilinen tüm parazitoid yaban arıları olgunlaşmamış yaşam evrelerindeki sineklere saldırır ve onun içinde gelişir" diyor: 

Drosophila ve diğer sinekleri hedef alan parazitoid yaban arıları hakkında 200 yıldır araştırmalar yürütülmesine rağmen, bugüne kadar yetişkinlere saldıran bir türe hiç rastlamamıştık.

Araştırmacılar Syntretus perlmani'nin, yetişkin sinekleri konakçı haline getirecek şekilde nasıl evrimleştiğini bulmayı amaçlıyor. 

Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)
Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)

Ballinger "Yeni tür hakkında daha fazla bilgi edinmek için sabırsızlanıyoruz" diyerek ekliyor: 

Umarız diğer araştırmacılar da önümüzdeki yıllarda kendi projelerine başlayarak bu türün enfeksiyon biyolojisini, ekolojisini ve evrimini daha iyi anlamaya çalışır.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, Nature