Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA), Ulusal Nükleer Kurumu (CNNC) ve Atom Enerjisi Otoritesinden (CAEA) yetkililer, düzenledikleri basın toplantısıyla yeni mineralin keşfini duyurdu. 2020'de Ay'a fırlatılan Çang'ı-5 keşif aracının topladığı kaya ve toprak örneklerinde bulunan fosfat minareline "Çangızit-(Y)" adı verildi.
CNNC yetkilisi Vang Şuecun, kuruma bağlı Pekin Uranyum Jeolojisi Araştırma Enstitüsünden bilim insanlarının, X-ışını kırılımı yöntemiyle 140 binden fazla Ay parçacığı içinden tek bir kristal parçacığını yalıttığını, saç telinin yaklaşık onda biri çapındaki 10 mikronluk parçanın yeni bir mineral olduğunun anlaşıldığını belirtti.
Vang, ayrıca, araştırma ekibinin Ay numunelerinde gelecekte füzyon enerjisinden kullanılma potansiyeli bulunan "Helyum-3"ün yoğunluk derecesini de ölçtüğünü ifade etti.
Ay'dan toplanan bazalt kayaçlarda tespit edilen Çangızit-(Y) minerali, Uluslararası Mineroloji Birliği Yeni Mineraller, Terimler ve Sınıflandırma Komisyonu tarafından doğrulanarak kayıtlara geçti. Çangızit-(Y), bugüne dek Ay'da keşfedilen 6. yeni mineral oldu.
Çin'den önce ABD ve Rusya, Ay yüzeyinden kaya ve toprak numuneleri toplayarak yeni minerallerin keşfine öncülük etmişti.
Keşif, Çin'de yarın kutlanacak "Ay Festivali" olarak da adlandırılan Güz-Ortası Festivali öncesinde duyuruldu.
Mineral, tıpkı Çin'in Ay keşif programı gibi Çin mitolojisindeki Ay perisi "Çang'ı"nın adını taşıyor.
Ay keşif programı
Çin, 2019'da "Çang'ı 4" robotik aracını Ay'ın karanlık yüzüne indirerek bunu başarabilen ilk ülke olmuştu. Ay'ın yüzeyinden örnek toplaması planlanan "Çang'ı 5" aracı ise 24 Kasım 2020'de uzaya fırlatılmış, topladığı 1,73 kilogram kaya ve toprak örnekleriyle 16 Aralık 2020'de Dünya'ya dönmüştü.
CNSA'nın Ay Keşif ve Uzay Programı Merkezi Direktörü Liu Cicong, bugüne dek 4 parti halinde yaklaşık 53 gramlık 152 numune öbeğini 33 araştırma kurumundan 98 başvurucuya dağıttıklarını bildirdi.
Çin, Ay'ın karanlık yüzüne keşif aracı indirdiği Çang'ı 4 ile yüzeyden kaya ve toprak örnekleri toplayan Çang'ı 5 görevlerinin ardından 2023-2024 yıllarında yeni numune toplamayı amaçlayan Çang'ı 6 ve Ay'ın güney kutbunda keşif faaliyeti yürütmeyi amaçlayan Çang'ı 7 görevlerini planlıyor.
Öte yandan 2030'da Ay'a insanlı uzay görevi gerçekleştirmek de ülkenin hedefleri arasında.
