İran’ın Kürdistan eyaletinde protestolar artarken DMO Erbil'in eteklerini bombalıyor

Göstericilerin bir sınır kentini ele geçirdiğine ilişkin haberler gelirken, Tahran bu iddiaları reddediyor

Erbil’in Sidekan bölgesine topçu ateşi açıldı (Rudaw)
Erbil’in Sidekan bölgesine topçu ateşi açıldı (Rudaw)
TT

İran’ın Kürdistan eyaletinde protestolar artarken DMO Erbil'in eteklerini bombalıyor

Erbil’in Sidekan bölgesine topçu ateşi açıldı (Rudaw)
Erbil’in Sidekan bölgesine topçu ateşi açıldı (Rudaw)

İran'da bir Kürt kentinin protestocuların eline geçtiğine ilişkin haberlerin gelmesinin ardından İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Irak’ın Kürdistan bölgesindeki Sidekan’da muhalif Kürt partilerinin merkezlerine topçu saldırısı düzenledi.
Reuters haber ajansına göre İran devlet televizyonu, rejim karşıtı Kürt gruplara işaret ederek DMO’nun Irak'ın kuzeyinde ‘İran karşıtı teröristlerin karargahlarını’ hedef aldığını bildirdi.
İran, Türkiye ve Irak'ın Kürdistan bölgesi arasındaki sınır üçgeninin yakınında bulunan Uşnu’nun protestocuların eline geçtiğine ilişkin farklı söylentilerin ortaya çıkmasının ardından gazeteciler ve aktivistler, DMO topçu birliğinin Uşnu şehrinin eteklerinde ani topçu saldırısı gerçekleştirdiğini söyledi.
Tahran, silahlı İranlı Kürt muhalifleri Kürt şehirlerinde, özellikle de İran'daki 10 milyon Kürt'ün çoğunun yaşadığı kuzeybatıda yapılan protestolara katılmakla suçluyor.
Buna karşılık, DMO’ya bağlı Tesnim Haber Ajansı, operasyonun en büyük İran karşıtı Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Komala Partisi’ne bağlı savaşçı grupların eliyle ‘gizli birimlerin ve büyük miktarda silahların içeri girmesine’ misilleme olarak yapıldığını belirtti.
DMO tarafından yapılan açıklamada, "Sınırlarda sürdürülebilir bir güvenliğin sağlanması, terör suçlularının cezalandırılması ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ndeki (IKBY) yetkililerin uluslararası düzenlemelere ve yasal vazifelerine göre sorumluluk almaları amacıyla bu operasyonlar devam edecektir” denildi.
Kürdistan bölgesindeki yerel medya ağı Rudaw’ın yayınladığı bir video kaydında İran bombardımanına maruz kalan Sidekan bölgesinin tepeleri gösterildi. Yerel bir yetkili, olayın ilk anlarında bombalama sırasında herhangi bir can kaybı kaydedilmediğini açıkladı ancak bir yangın çıktığına işaret etti. Video kaydında yükselen toz ve duman bulutları görülüyor.
Cuma günü geç saatlerde yayınlanan videolarda 40 bin nüfuslu Uşnu şehrinin sokaklarına dökülen binlerce protestocu olduğu görüldü.
BBC'nin Kürdistan bölgesindeki Farsça Servisi muhabiri Jiar Gül, Kürt aktivistlerin bombalamayı, dikkatleri Uşnu kentindeki mevcut durumdan başka bir yöne çekme girişimi olarak gördüklerini söyledi. Gül bazı yetkililerin ve güvenlik güçlerinin ailelerinin kenti terk ettiğine dikkat çekti. Ayrıca güvenlik güçlerinin DMO üslerinde ve İstihbarat Dairesi karargahında saklandığına işaret etti.
Şarku'l Avsat'ın BBC'den aktardığı habere göre göstericiler şehirde nispeten sakin geçen bir günün ardından dün evlerine dönmeden önce bir ateşin etrafında toplandı. Uşnu şehri üzerinde alçak irtifadan uçan askeri bir helikopter, şehir sakinleri arasında paniğe neden oldu.
İnsan hakları örgütü Hengaw, ülkenin 10 milyon Kürt'ün çoğunun yaşadığı kuzeybatısındaki birkaç beldenin cuma günü genel bir greve tanık olduğunu belirtti.
İran Yargı Erki'nin yayın organı Mizan Ajansı ise, protestocuların Uşnu şehrinin kontrolünü ele geçirdiğine ilişkin söylentileri yalanlayarak, kentin ‘güvenlik güçlerinin kontrolünde’ olduğunu ve durumun ‘normal’ olduğunu belirtti. Ajans haberinde, kentin durumu ile ilgili söylenenlerin ‘düşman medyanın büyük bir yalanı’ olduğunu vurgulayarak, “Şu anda Uşnu şehri ve bu şehirlerin merkez hapishanesi tamamen güvende” ifadelerini kullandı.
İran medyasının aktardığına göre Kürdistan Emniyet Müdürü Ali Azadi, güçlerinin ‘protestolar sırasında çıkarılan isyanları ve suikastları organize eden’ bir ‘hücreyi’ tutukladığını bildirdi. Azadi, “Polis güçleri, öngörülü bir adımla kamu mülklerini ateşe vermek için kullanılacak 44 Molotof kokteyli ve hızlı ateş yakma tüplerini ele geçirmeyi başardı” diyerek ‘yakıt sevkiyatlarına’ da el konulduğuna da işaret etti.
Kürdistan bölgesindeki polis güçleri ise perşembe günü yaptığı açıklamada, 100'den fazla güvenlik görevlisinin yaralandığını duyurdu.
Kürt İnsan Hakları Ağı dün, Mahsa Emini’nin ölümü ile ilgili gerçekleşen protestolarda en az dört Kürt çocuğun öldürüldüğünü bildirdi.
İnsan Hakları Ağı, batıdaki Uşnu, Urmiye, Piranşehr ve İslamabad şehirlerinde çevik kuvvet polisi ve Besic güçleri tarafından dört küçük çocuğun öldürüldüğünü belirtti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Uluslararası Af Örgütü (Amnesty), İran protestolarına ilişkin yayınladığı ilk istatistiklerde İran protestolarında dört çocuğun öldüğünü doğruladı.
Piranşehr kentinde İran yargı merkezi önünde çok sayıda ailenin toplandığı ve kentte en az 36 kişinin gözaltına alındığı kaydedildi.



Trump’ın açıklaması ateşkesi tehlikeye mi attı? 17. Maddeyle Gazze'de fiili bölünme ihtimali masada mı?

Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
TT

Trump’ın açıklaması ateşkesi tehlikeye mi attı? 17. Maddeyle Gazze'de fiili bölünme ihtimali masada mı?

Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Gazze’deki ateşkes anlaşmasının “ikinci aşamasının değiştirileceği” yönündeki kısa ve belirsiz açıklaması, bu değişikliğin ne anlama geldiğine ilişkin soruları gündeme taşıdı.

Uzmanlara göre Trump’ın işaret ettiği değişiklik, anlaşmanın uygulanma biçiminde bir revizyon anlamına geliyor. Buna göre, İsrail’in hâlihazırda yüzde 55’ini kontrol ettiği Gazze’den çekilmesi ve Hamas’ın silahsızlandırılmasına geçilmesi yerine, 17. maddenin devreye alınması söz konusu olabilir. Bu madde, barış planının taraflardan biri kabul etmese bile tek taraflı olarak ilerletilmesine imkân tanıyor.

10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasındaki 17. madde, Hamas’ın öneriyi geciktirmesi veya reddetmesi halinde, “yardımların genişletilmesi dahil, planın belirtilen unsurlarının, İsrail ordusunun terörden arındırılmış olarak uluslararası istikrar gücüne devrettiği bölgelerde uygulanacağını” düzenliyor.

Geçen ekim ayında Hamas ile İsrail arasında imzalanan “barış belgesi” sadece birinci aşamayla ilgili maddeleri içeriyordu. Bu aşama; ilk ateşkes, İsrail güçlerinin geri çekilmesi, esir takası ve insani yardım girişlerinin kolaylaştırılmasını kapsıyor. Ancak savaş sonrası Gazze’nin yönetimine ilişkin “ikinci aşama” konusunda resmî bir mutabakat sağlanmış değil.

Perşembe günü yaptığı açıklamada Trump, planın ikinci aşamasının “çok yakında değiştirileceğini” söyledi. Açıklama, sürecin tıkanması ve sahadaki ilerlemenin sınırlı kalması nedeniyle endişelerin arttığı bir döneme denk geldi; ancak Trump değişikliğin içeriğine dair ayrıntı vermedi.

Görsel kaldırıldı.
Filistinli bir kadın, İsrail'in Han Yunus'ta düzenlediği bir baskın sonucu akrabalarından birinin öldürülmesine tepki gösteriyor (AFP)

Ahram Siyaset ve Strateji Merkezi İsrail Çalışmaları uzmanı Dr. Said Okaşa, (Saeed Okasha) Trump’ın sözünü ettiği değişikliğin büyük olasılıkla 17. maddeye dayanacağını belirtiyor. Okaşa’ya göre bu adım, “eski Gazze” ve “yeni Gazze” ayrımını güçlendirecek bir fiili bölünmeye kapı aralayabilir. Bu yaklaşımı geçen ay ABD’nin bölge özel temsilcisi Steve Witkoff’un da çeşitli görüşmelerde dile getirdiğini hatırlattı.

Okkaşa, anlaşmanın geçen ay Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylandığını anımsatarak, Hamas’ın silahsızlanma sürecine yanıt vermemesi gibi gerekçelerle 17. maddenin yeniden devreye sokulmasının mümkün olduğunu söyledi. Uzman, böyle bir senaryonun Gazze’de “ne savaş ne barış” şeklinde sürecek bir çıkmaz yaratabileceğini ifade etti.

Görsel kaldırıldı.
Filistinliler, Cebaliye'de yıkılan binaların enkazı arasında sokaklara kurulmuş çadırların yanından geçiyor (AFP)

Filistinli siyaset analisti Dr. Ayman el-Rakkab da, Trump’ın değişiklik açıklamasının içeriğinin belirsizliğine işaret ederek, “İsrail’in bölgede kalma isteğiyle birleştiğinde, Gazze’nin fiilen ikiye bölünmesi ihtimali güçleniyor” değerlendirmesinde bulundu.

Bu belirsizlik sürerken, Axios haber sitesi Trump’ın 25 Aralık’tan önce Gazze’de barış sürecinin ikinci aşamasına geçileceğini açıklamayı planladığını duyurdu. Habere göre Washington, Gazze’de oluşturulacak yeni yönetim yapısı ve uluslararası istikrar gücünün son hazırlıklarını tamamlıyor. ABD Başkanı’nın, bu adımları görüşmek üzere İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ay sonundan önce bir araya gelmesi bekleniyor.

İkinci aşamanın önünde ciddi engellerin olduğunu ifade eden Rakkab: “Barış Konseyi ile teknokrat hükümet henüz kurulmadı. Güvenliği devralacak polis gücü ve uluslararası istikrar kuvveti oluşturulmadı. Bu nedenle somut bir hareketin en erken ocak ayında mümkün olabileceğini düşünüyorum” dedi.

Okaşa, yakın vadede İsrail’in kontrolde tuttuğu bölgeyi yüzde 60 seviyesine çıkarmaya çalışabileceğini, ancak anlaşmanın genel çerçevesinde büyük bir tırmanış beklemediğini belirtti.

Geçtiğimiz günlerde Yedioth Ahronoth, İsrail’in yaklaşık iki milyon Filistinliyi sarı çizginin doğusunda İsrail kontrolündeki yeni bölgelere yeniden yerleştirmeyi, Hamas kontrolündeki bölgeleri tamamen sivillerden boşaltmayı ve Hamas unsurlarını bu bölgelerde aşamalı şekilde takip etmeyi içeren bir plan hazırladığını yazmıştı. Şarku’l Avsat’ın  Telegraph gazetesinin Batılı diplomatlara dayandırdığı haberinden aktardığı bilgilere göre ABD planının Gazze’nin kalıcı biçimde ikiye ayrılması riskini barındırdığını bildirmişti.

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ise geçtiğimiz günlerde Barselona’da AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ile yaptığı görüşmede, Gazze ile Batı Şeria’nın birliğinin korunması gerektiğini vurgulayarak, ayrıntıları tartışılan hiçbir adımın “bölünmeyi pekiştirmesine” izin verilemeyeceğini söyledi. Abdulati, çarşamba günü yaptığı başka bir açıklamada da, “Gazze’nin bölünmesini konuşmak dahi mümkün değildir. Gazze, Doğu Kudüs dâhil olmak üzere, kurulacak Filistin devletinin ayrılmaz bir parçasıdır” dedi.

Uzman Okaşa’ya göre Mısır, hem Gazze’nin bölünmesini hem de anlaşmayı zayıflatacak her türlü değişikliği engellemek için diplomatik çabalarını sürdürecek. Buna karşın, Trump’ın planı etrafındaki belirsizlik nedeniyle önümüzdeki döneme ilişkin tüm senaryolar hâlâ masada.


Avn, BM Güvenlik Konseyi heyetinden İsrail'e ateşkes ve geri çekilme anlaşmasını uygulaması için baskı yapmasını istedi

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)
TT

Avn, BM Güvenlik Konseyi heyetinden İsrail'e ateşkes ve geri çekilme anlaşmasını uygulaması için baskı yapmasını istedi

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın bugün Baabda'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle yaptığı görüşmeden (Lübnan Cumhurbaşkanlığı’nın resmi X hesabı)

Lübnan Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanı Joseph Avn’ın bugün ülkede bulunan Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi temsilcilerinden oluşan bir heyetle bir araya geldiğini açıkladı. Görüşmede Avn, Lübnan ordusunun görevini tamamlaması için destek çağrısında bulunarak, İsrail’in Güney Lübnan’dan çekilmesi için baskı yapılmasını talep etti.

Cumhurbaşkanlığı, heyetin ‘uluslararası kararların uygulanması yoluyla Lübnan’da istikrarı destekleme ve ülkelerin Lübnan ordusuna yardım ederek birliklerini tamamlamaya ve silah tekelini sağlamaya hazır olduklarını’ belirttiğini duyurdu.

Açıklamada Avn’ın, Lübnan’ın uluslararası kararları uygulama taahhüdünü yinelediği ve “İsrail tarafını ateşkesi uygulamaya ve çekilmeye zorlamamız gerekiyor; bu konuda sizden destek bekliyoruz” ifadelerini kullandığı kaydedildi.

Geçen yıl kasım ayında, ABD arabuluculuğunda İsrail ile Hizbullah arasında bir ateşkes sağlanmıştı. Bu ateşkese rağmen, İsrail hâlâ Güney Lübnan’daki bazı noktalarda kontrolünü sürdürüyor ve ülkenin doğusu ile güneyine yönelik saldırılarını devam ettiriyor.


Ukrayna: Rusya ile taviz değil, gerçek barış peşindeyiz

Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)
Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)
TT

Ukrayna: Rusya ile taviz değil, gerçek barış peşindeyiz

Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)
Ukrayna'nın güneydoğusunda Rus araçları ve askerleri (Reuters)

Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sibiga, dün Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'na (AGİT) yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın Rusya ile "taviz değil, gerçek barış" istediğini söyledi.

Güvenlik ve insan haklarına odaklanan bir kuruluş olan AGİT, savaş sonrası Ukrayna'da rol oynamayı hedefliyor.

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD elçileri arasında "oldukça iyi" olarak nitelendirdiği görüşmelerin ardından çarşamba günü yaptığı açıklamada, barış görüşmelerine giden yolun şu anda belirsiz olduğunu söyledi.

Sibiga, örgütün yıllık bakanlar kurulu toplantısından önce, "Münih'te gelecek nesillere ihanet edenlerin isimlerini hâlâ hatırlıyoruz" diyerek, "Bu bir daha asla olmamalı. İlkelerden taviz verilmemeli ve uzlaşmaya değil, gerçek barışa ihtiyacımız var" ifadelerini kullandı.

devfdr
Rus askerleri Kursk bölgesindeki Sudzha’da devriye geziyor (Arşiv- AP)

Bakan, görünüşe göre İngiltere, Fransa ve İtalya'nın Adolf Hitler'in o dönem Çekoslovakya olan toprakları ilhak etmesini kabul ettiği 1938 tarihli Nazi Almanyası anlaşmasına atıfta bulunuyordu. Bu anlaşma, tehditkâr bir güçle yüzleşmemenin işareti olarak yaygın olarak kullanılıyor.

Sibiga, ABD'ye barışı sağlama çabalarından dolayı teşekkür etti ve Ukrayna'nın "bu savaşı sona erdirmek için mümkün olan her fırsatı değerlendireceğine" söz verdi. "Avrupa geçmişte çok fazla adaletsiz barış anlaşması imzaladı. Hepsi yeni felaketlere yol açtı" diye ekledi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy dün, ekibinin Amerika Birleşik Devletleri'ndeki toplantılara hazırlandığını ve Trump'ın temsilcileriyle diyaloğun devam edeceğini söyledi.

Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Rusya ve Avrupa ile Orta Asya'nın büyük bir bölümünü içeren 57 üye ülkeyi kapsayan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Soğuk Savaş döneminde Doğu-Batı diyaloğu için kilit bir forum olarak ortaya çıktı.

Örgüt son yıllarda, Rusya'nın kilit kararların uygulanmasını engellemesi ve örgütü Batı kontrolü altında olmakla suçlamasıyla sık sık çıkmaza giriyor. Rusya, açıklamasında Ukrayna'nın AGİT gündemine "tamamen hakim olmasından" şikayet etti.