Faysal bin Ferhan’dan İran’a nükleer programında şeffaflık çağrısı

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan cuma günü New York’ta THINK Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen foruma katıldı. (Think Research and Advisory)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan cuma günü New York’ta THINK Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen foruma katıldı. (Think Research and Advisory)
TT

Faysal bin Ferhan’dan İran’a nükleer programında şeffaflık çağrısı

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan cuma günü New York’ta THINK Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen foruma katıldı. (Think Research and Advisory)
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan cuma günü New York’ta THINK Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen foruma katıldı. (Think Research and Advisory)

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan, ülkesinin İran’ın nükleer silah edinmesi konusundaki endişelerini dile getirirken bölgeye ve uluslararası güvenliğe yönelik tehlikeleri konusunda uyarıda bulundu.
Prens Faysal bin Ferhan, New York’ta düzenlenen Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun oturum aralarında yaptığı konuşmada şunları söyledi:
“İran’ın nükleer programından endişe duyuyoruz. İran’ın nükleer silah edinmesinin son derece tehlikeli bir mesele olduğu konusunda netiz. Sadece bölgedeki güvenlik için değil, aynı zamanda uluslararası güvenlik için de tehlikeli. İranlılardan, nükleer programlarının sivil amaçlı olduğuna yönelik ifadeler duyuyoruz ve bunun doğru olmasını umut ediyoruz. Ancak eğer durum buysa, nükleer programlarına yönelik şeffaflığın olmamasını anlamıyorum. Bizim de bir nükleer programımız var ve birçok bir şeffaflık standardına bağlıyız ve programın içeriğini herkesin tam olarak görebilmesi için uluslararası ortaklarımızla birlikte çalışıyoruz. Dolayısıyla, İranlıların herkese güven vermek için şeffaflık yaklaşımını benimsemelerini umuyoruz. Bu yapmazlarsa, niyetleri hakkında birçok soru gündeme gelecektir.”
İran ve Husiler
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Suudi Arabistan Araştırma ve Medya Grubu’na (SRMG) bağlı THINK’in Ortadoğu Enstitüsü ile iş birliği içerisinde düzenlediği forumda, İran’ın Husilere sürekli bir biçimde insansız hava araçları sağladığını söyledi. Faysal bin Ferhan, ülkesinin İran tarafından üretilen insansız hava araçları saldırılarının yaklaşık yüzde 94’ünü engellemeyi başardığını belirtirken bu tehditlere karşı bölge ülkeleri arasındaki iş birliğinin önemini vurguladı. “Birlikte daha iyi çalışabileceğimiz yolları ve sistemlerimizi bölgedeki tehditlerle mücadele etmemizi sağlayacak yönde nasıl hızla geliştirebileceğimizi araştırıyoruz” dedi. Prens Faysal bin Ferhan, insansız hava aracı teknolojisinin gelecekteki savaşlarda önemli bir faktör haline geldiğine dikkat çekerek “Maalesef İran’ın Yemen’deki Husilere ileri teknolojiyle donatılmış insansız hava araçları sağlaması nedeniyle Krallık’taki bizler de çok deneyim kazandık” ifadesini kullandı.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan’ın gündeminde Yemen’deki ateşkes de vardı:
“Husilerin ateşkesin uzatılmasını muhtemelen kabul etmeyeceklerine dair işaretler görüyoruz. Bu çok üzücü bir gelişme olur. Zira ateşkes Yemen halkı için şimdiden bazı şeyleri gerçekleştirdi. Husiler Yemen halkı için en iyisinin ne olduğuyla ilgileniyorlarsa, ateşkesi uzatmayı ve kalıcı bir ateşkes anlaşması yapmayı kabul ederler diye düşünüyorum. Şu an yaptıkları tek şey, Yemen hükümetinin karşılayamayacağını çok net bir şekilde bildikleri sonsuz taleplerde bulunmak. Ayrıca mevcut ateşkeste verdikleri taahhütleri de uygulamıyorlar.”
Faysal bin Ferhan ayrıca İran’dan Husilere silah akışının devam ettiğini vurguladı.
Irak
Prens Faysal bin Ferhan, Irak ile ilgili de şu açıklamalarda bulundu:
“Krallık, Suudi şirketlerini Irak’a yatırım yapmaya teşvik ediyor. Zira Irak halkı umutlanıp, işlerin ve fırsatların olduğu kalkınmış bir gelecek görürse, bu Irak’taki durumu istikrara kavuşturmaya ve Irak halkının çıkarlarını umursamayan kişilerin etkisini sınırlayarak siyasi ve ideolojik gündemlerinde ilerleme kaydetmelerini sağlayacaktır. Ülkedeki durumun şu an zor olduğunu biliyoruz. Ancak Irak’ın çıkarları ve ekonomisinin inşası için değişim çağrısı yapan sesler de var. Irak’ın birçok vasfı bulunuyor.”
İsrail ve Filistin
Prens Fausal bin Ferhan, İsrail ile ilişkiler konusunda Krallığın ‘barışla ilgilendiğini’, bununla birlikte istikrarlı bir bölge için tek yolun Filistin krizini çözmek olduğunu ve çözümün ise ‘ancak başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulması ile olacağını’ belirtti. Dışişleri Bakanı, bu konuda ilerleme kaydetmek için İsrailliler ve Filistinliler arasında müzakerelere ihtiyaç olduğunu belirterek bu yöndeki her türlü çabayı desteklediğini vurguladığı açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Bu gerçekleştirilene kadar, atılan herhangi bir ek adım sürdürülebilir olmayacaktır. Sürdürülebilir barışa ihtiyacımız var ve bunu gerçekleştirmenin tek yolu da bir çözüme ulaşmaktan geçiyor.”
Rusya ve Ukrayna
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, Rusya-Ukrayna krizi hakkında yaptığı yorumda, çatışmanın sona erdirilmesi için müzakereler gerçekleştirilmesi gerektiğini söyledi. “Bu konuda herkes hemfikir. ABD’den bunu duyduk. Ukrayna’dan da böyle duyduk. O yüzden şimdi diyalogu kurma yolunu bulmamız gerekiyor” dedi. Prens Ferhan, Krallığın krizin başlangıcından bu yana arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu gösterdiğini belirttiği sözlerini şöyle sürdürdü:
“Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, krizin başlamasının hemen ardından hem Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hem de Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’i arayarak yardım teklifinde bulundu.”
Veliaht Prens’in esir alınan kişilerin serbest bırakılmasını sağlamak için çalıştığını belirten Bakan, “İki gün önce, Krallığa varmalarının ardından eve dönüş yolunda olduklarını duyurmaktan mutluluk duyuyorum” ifadelerini kullandı.
Çin
Prens Faysal bin Ferhan, Çin’in Krallık ve ABD için en büyük ticaret ortağı olduğunu vurguladığı açıklamasında şunları söyledi:
“Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin ile çalışmak hepimizin çıkarına. Bu nedenle diyalogun devam etmesi önemli. Marjinalleştirme siyasetinde bir artış görüyoruz. Dünyadaki birçok ülke, adil bir şekilde temsil edilmediğini ve çıkarlarının gözetilmediğini düşünüyor. Bu çok tehlikeli ve marjinalleştirme artarsa ​​küresel ekonominin ve uluslararası güvenlik yapısının bozulacağından korkuyoruz. Biz Krallık’ta, halkımız için sürdürülebilir kalkınma ve refaha giden bir yola odaklanmaya karar verdik. Siyasetin dikkatimizi dağıtmasını istemiyoruz. Yatırım, iş birliği ve ilerleme hakkında görüşmek istiyoruz ve uluslararası ortaklarımızın da bunlara odaklanacağını umuyoruz.”



Esad rejiminin ardından: Suriye toplu mezarlar ülkesine dönüştü

HTŞ öncülüğündeki isyancılar, Suriye'yi ele geçirirken Esad'ın posterlerini parçalamıştı (AFP)
HTŞ öncülüğündeki isyancılar, Suriye'yi ele geçirirken Esad'ın posterlerini parçalamıştı (AFP)
TT

Esad rejiminin ardından: Suriye toplu mezarlar ülkesine dönüştü

HTŞ öncülüğündeki isyancılar, Suriye'yi ele geçirirken Esad'ın posterlerini parçalamıştı (AFP)
HTŞ öncülüğündeki isyancılar, Suriye'yi ele geçirirken Esad'ın posterlerini parçalamıştı (AFP)

Beşar Esad rejiminin yıkılmasının ardından Suriye'de toplu mezarlar çıkmaya devam ediyor. 

Wall Street Journal'ın haberinde, Esad rejiminin 8 Aralık'ta devrildiği Suriye'nin toplu mezarlarla dolu bir ülkeye dönüştüğü yazılıyor. 

Dera iline bağlı İzra şehrinde yeni sahiplerine satılan bir çiftlikte toprağın altından 31 ceset çıktığı aktarılıyor. Çiftliğin rejim askerlerinin yıllarca kullandığı bir kontrol noktasına yakın olduğuna dikkat çekiliyor. 

Olay yerinde inceleme yapan adli tıp uzmanı Dr. Memdu Zubi, "Tam beklediğimiz şeyi bulduk, bir toplu mezarla karşılaştık" diyor. 

Hama kırsalındaki Ma'an köyü yakınlarında yer alan bir kuyudan da çok sayıda ceset çıkarıldı. Aynı bölgede en az üç kuyunun daha cesetleri atmak için kullanıldığı tespit edildi. 

Bir çiftçi, yıllardır kayıp olan kardeşini aradığını belirterek "Onun Sednaya'da olduğunu sanıyordum ama belki de bu kuyulardan birindedir" diyor. Sednaya Hapsihanesi, Esad rejiminin gerçekleştirdiği hak ihlalleri ve işkencelerle gündeme gelmişti.

Uluslararası Geçiş Dönemi Adaleti Merkezi (ICTJ) ve Suriyeli avukat ve doktor örgütlerinin verilerine göre ülke genelinde şimdiye dek 134 toplu mezar tespit edildi. Ancak gerçek sayının çok daha yüksek olduğu düşünülüyor.

Suriye'nin son 50 yılda yaşadığı siyasi baskı, iç savaş, Rus bombardımanları, IŞİD saldırıları ve 2023 depreminin ülkede "sayısız gömülmemiş ceset" bıraktığı ifade ediliyor. 

2012-2013'te cesetlerin genellikle Rif Şam ilindeki El-Tel ve Najha bölgelerindeki açıklık alanlara gömüldüğü, daha sonraki naaşların geceleri gizlice farklı bölgelere taşındığı bildiriliyor. 

Suriye'de Ahmed Şara yönetiminin kurduğu Ulusal Kayıplar Komisyonu'nun uluslararası kuruluşlarla ortak çalışarak ülke genelinde DNA toplama, diş kayıtlarını eşleştirme ve rejim arşivlerini inceleme çalışması başlatması bekleniyor.

Komisyon başkanı Muhammed Rıza Celhi, sürecin maliyetinin 200 milyon dolara kadar çıkabileceğini söylüyor.

Suriyeli hak örgütlerine göre en az 160 bin kişi iç savaş sırasında kayboldu. Bu kişilerin çoğunun toplu mezarlarda olduğu düşünülüyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, Reuters


İran, ABD’yle nükleer müzakere şartlarını açıkladı

Hazirandaki çatışmalarda İsrail'de 32 kişi, İran'da ise binden fazla kişi ölmüştü (AFP)
Hazirandaki çatışmalarda İsrail'de 32 kişi, İran'da ise binden fazla kişi ölmüştü (AFP)
TT

İran, ABD’yle nükleer müzakere şartlarını açıkladı

Hazirandaki çatışmalarda İsrail'de 32 kişi, İran'da ise binden fazla kişi ölmüştü (AFP)
Hazirandaki çatışmalarda İsrail'de 32 kişi, İran'da ise binden fazla kişi ölmüştü (AFP)

İran'ın dini lideri Ali Hamaney'in Dış Politika Danışmanı Kemal Harrazi, belirli koşulların sağlanması halinde ABD'yle nükleer müzakereleri yeniden başlatmaya açık olduklarını söyledi. 

Harrazi, CNN'de bugün yayımlanan söyleşisinde, ilk adımı ABD'den beklediklerini belirterek "Bizim belirlediğimiz koşullar temelinde görüşmeye hazır olduklarını göstermeliler" dedi.

Hamaney'e bağlı Dış İlişkiler Stratejik Konseyi'nin Başkanı Harrazi, haziranda İsrail'le yaşanan 12 günlük çatışmalardan önce belirledikleri koşulların değişmediğini ifade etti.

İran'ın tıbbi amaçlarla ve reaktörlere yakıt sağlamak için uranyum zenginleştirmeye devam edeceğini belirten Harrazi, balistik füze programının müzakereye açık olmadığını söyleyerek "ABD ve diğer taraflarla yalnızca nükleer mesele hakkında görüşeceğiz" dedi. 

Diğer yandan İranlı yetkili, uranyum zenginleştirme seviyelerinde değişikliğe gitmeye açık olduklarına işaret ederek, "eşitlik ve karşılıklı saygı" temelinde ABD'yle yapılacak görüşmelerde çeşitli seçeneklerin değerlendirilebileceğini söyledi.

Harrazi, ABD'nin olumlu adımlar atarak Tahran'la ilişki kurması gerektiğini de sözlerine ekledi: 

İran'a karşı olumlu bir yaklaşımla sürece başlayın. Eğer olumlu davranırsanız kesinlikle karşılık görürsünüz. Ancak bunun için onlar (ABD) İran'a karşı herhangi bir güç kullanmaktan kaçınmalıdır. Bunu denediler ve şimdi bunun kabul edilemez ve uygulanabilir olmadığını anladılar.

ABD ve İran'ın son dönemde yürüttüğü nükleer müzakereler, İsrail'in saldırısıyla askıya alınmıştı. 

İsrail'in 13 Haziran'daki saldırısıyla başlayan çatışmalarda İran vakit kaybetmeden misilleme yapmıştı. ABD de devreye girerek İran'daki İsfahan, Fordo ve Natanz tesislerine 22 Haziran'da hava saldırısı düzenlemiş, operasyonda 14 "sığınak delici" GBU-57 bombası kullanılmıştı.

İran, ABD'nin saldırısına cevap olarak 23 Haziran'da Amerikan ordusunun Katar'daki El-Udeyd Hava Üssü'ne saldırmıştı. Operasyonda Tahran'ın önceden Washington'a haber verdiği ve hiçbir can kaybı yaşanmadığı aktarılmıştı.

Washington operasyonun ardından 24 Haziran'da taraflar arasında ateşkes sağlandığını duyurmuştu.

İsrail ve ABD, İran'ın uranyum zenginleştirerek nükleer silah elde etmeye çalıştığını savunurken Tahran iddiaları reddediyor. 

Harrazi, ABD veya İsrail'den gelebilecek olası bir saldırıya ilişkin "Her şey mümkün ancak bu senaryo için hazırız" dedi.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ı salı günü Beyaz Saray'da ağırlayan Trump, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada "İran'ın nükleer kapasitesini ortadan kaldırarak" iyi bir iş çıkardıklarını savunmuştu. Harrazi, ABD saldırısının ardından oluşan hasarla ilgili tespit çalışmalarının sürdüğünü belirtiyor. 

Buna ek olarak Trump, İran'ın da ABD'yle "anlaşma yapmak için can attığını" öne sürmüş, Tahran'ın iletişime geçmesi halinde buna açık olduklarını belirtmişti.
Independent Türkçe, CNN, Newsweek


ABD’nin Suudi Arabistan’a F-35 satışı İsrail’de nasıl yankılandı?

ABD'li havacılık firması Lockheed Martin'in ürettiği F-35 serisinin üç modeli var (AP)
ABD'li havacılık firması Lockheed Martin'in ürettiği F-35 serisinin üç modeli var (AP)
TT

ABD’nin Suudi Arabistan’a F-35 satışı İsrail’de nasıl yankılandı?

ABD'li havacılık firması Lockheed Martin'in ürettiği F-35 serisinin üç modeli var (AP)
ABD'li havacılık firması Lockheed Martin'in ürettiği F-35 serisinin üç modeli var (AP)

ABD'nin Suudi Arabistan'a F-35 satışına yeşil ışık yakması İsrail'de büyük yankı uyandırdı.

ABD Başkanı Donald Trump ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, dün Beyaz Saray'da bir araya geldi. 

Görüşmede öne çıkan başlıklardan biri de Suudi Arabistan'a F-35 satışı oldu. Trump, satışı onayladığını duyururken, bunların İsrail'in elindeki F-35'lerle aynı seviyede olacağını söyledi. 

Toplantının ardından iki liderin düzenlediği basın toplantısında Trump, hem İsrail'i hem de Suudi Arabistan'ı "ABD'nin büyük müttefikleri" diye niteledi ve şöyle devam etti: 

Onların (İsrail'in) sizin daha düşük kalibreli uçaklar almanızı istediğini biliyorum. Ancak bunun sizi çok mutlu edeceğini sanmıyorum. Bana kalırsa, ikisi de en üst düzeyde donanıma sahip ürünleri (F-35 uçaklarını) alacak seviyede.

İsrailli haber sitesi Ynet'in aktardığına göre İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Trump-Selman görüşmesi öncesinde pazar günü Tel Aviv yönetimine olası uçak satışına dair bir rapor gönderdi. 

Raporda, İsrail'in bölgedeki hava üstünlüğünün beşinci nesil F-35'lerle düzenlediği uzun menzilli operasyonlara dayandığı belirtiliyor. Bu uçaklar Ortadoğu'da sadece İsrail'de var. Ancak Suudi Arabistan'a da aynı kalibrede uçaklar satılmasının İsrail ordusunun bölgedeki hakimiyetini zayıflatacağı uyarısında bulunuluyor. 

Ayrıca Riyad yönetiminin siparişlerinin savaş jetlerini üreten Lockheed Martin'de yoğunluk yaratacağı, İsrail'in uçaklarının teslimatının aksayabileceği belirtiliyor. 

Jerusalem Post'un analizinde, bunun ABD'nin Ortadoğu politikasında "ciddi değişime işaret edeceği ve Ortadoğu'daki dengeleri değiştirebileceği" yazılıyor.

Öte yandan Haaretz'in haberinde, İsrail'in hava üstünlüğünü kaybetmesine ilişkin endişelerin yersiz olduğu savunuluyor. 

Haziranda 12 gün süren İsrail-İran çatışmalarında Tel Aviv yönetiminin "hava üstünlüğünü açıkça gösterdiği", bunun hem F-35'ler hem de İsrail Hava Kuvvetleri'nin planlama becerisi sayesinde yapıldığı yazılıyor.

Haberde, Türkiye'nin ABD'den F-35 alma süreci de hatırlatılarak, "Suudilerin ya da Türklerin İsrail'le aradaki farkı kapatması zaman alır" ifadeleri kullanılıyor.

Diğer yandan Tel Aviv yönetimi, uçakların satışını Suudi Arabistan'la ilişkilerin normalleştirilmesi şartına bağlamıştı. Trump, görüşmede İbrahim Anlaşmaları'yla ilgili süreci ele aldıklarını belirtirken, Riyad'ın mutabakata katılımına dair net ifadeler kullanmadı. 

"F-35'ler için normalleşme şartı koşulmadı"

CNN'in analizinde, satışın gerçekleşmesi halinde Suudi Arabistan'ın beşinci nesil F-35'leri alan ilk Arap ülkesi olacağı belirtiliyor. Kimliklerinin paylaşılmaması şartıyla konuşan kaynaklar, F-35 satışının İsrail'le normalleşme şartına bağlı olmadığını savunuyor. 

Riyad ve Tel Aviv arasında Washington arabuluculuğunda gerçekleştirilen normalleşme görüşmeleri, Hamas'ın Aksa Tufanı saldırısıyla 7 Ekim 2023'te patlak veren Gazze savaşı nedeniyle askıya alınmıştı. Suudi Arabistan, iki devletli çözümde ısrar ederken radikal sağcı İsrail yönetimi buna yanaşmıyor. 

King's College'dan Nawaf Obaid, Trump'ın Suudi Arabistan ve İsrail arasında tıkanan görüşmeleri kenara bırakmak istediğini belirterek şu yorumları yapıyor: 

Trump, bu iki süreci birbirinden ayırdığını açıkça belirtti. Sırf Netanyahu yüzünden tüm bu silah ve malzeme satışını durdurmakla zamanını boşa harcamayacak.

Obaid, Riyad ve Tel Aviv arasında normalleşme görüşmelerinin ilerlemesi için İsrail'de hükümetin değişmesi ve Filistin Devleti'nin kurulmasına yönelik yol haritası belirlenmesi gerektiğini de sözlerine ekledi. 

Independent Türkçe, CNN, Times of Israel, Ynet, Haaretz