Irak’ta devlet ve hükümet üzerindeki anlaşmazlık devam ederken Sadr'ın sessizliği müttefiklerini ve muhaliflerini endişelendiriyor

Irak'ın başkenti Bağdat'ın merkezinde yer alan Tahrir Meydanı'ndaki Özgürlük Anıtı'nın restorasyon çalışmalarından bir kare (AFP)
Irak'ın başkenti Bağdat'ın merkezinde yer alan Tahrir Meydanı'ndaki Özgürlük Anıtı'nın restorasyon çalışmalarından bir kare (AFP)
TT

Irak’ta devlet ve hükümet üzerindeki anlaşmazlık devam ederken Sadr'ın sessizliği müttefiklerini ve muhaliflerini endişelendiriyor

Irak'ın başkenti Bağdat'ın merkezinde yer alan Tahrir Meydanı'ndaki Özgürlük Anıtı'nın restorasyon çalışmalarından bir kare (AFP)
Irak'ın başkenti Bağdat'ın merkezinde yer alan Tahrir Meydanı'ndaki Özgürlük Anıtı'nın restorasyon çalışmalarından bir kare (AFP)

Irak’ta Sadr Hareketi’nin lideri Mukteda es-Sadr'ın Necef kentindeki kalesi el-Hanana'dan sessiz kalma süresinin Hz. Muhammed’in vefatını anma törenlerinin bitimine, yani gelecek ayın ortasına kadar uzatıldığı haberi geldi.
Iraklı siyasi çevreler, Sadr'ın, kendisinin ‘bakanı’ diye adlandırılan Salih Muhammed el-Iraki aracılığıyla neredeyse her gün tutumunu ifade eden tweetler atarak sürdürdüğü sessizliğinden endişe duyarken Iraklı bir siyasetçiye göre üçlü bir komitenin Sadr'ı ziyaret ettiğine dair söylenenler doğru değil. Şarku’l Avsat’a konuşan Iraklı siyasetçi, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, Irak Meclis Başkanı ve Siyade (Egemenlik) İttifakı lideri Muhammed el-Halbusi ve Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri gibi önde gelen Iraklı liderler tarafından Sadr'a taşınacak yeni bir girişim olmadığı bilgisi verildiğini söyledi. Bu üç ismin böyle bir girişimle ilgili herhangi bir açıklama ya da imada bulunmadıklarını belirten Iraklı siyasetçi, bunun Sadr’a gidip bir anlaşmaya varmak istemedikleri için değil, böyle bir formül üzerinde anlaşmaya varılmadığı için açıklama yapmadıklarının altını çizdi.
Mevcut siyasi krize çözüm bulunmasını beklediklerini söylediği Ulusal Diyalog Konferansı'nda, konferansın sonuçlarını ve nasıl uygulanacağını tartışacak bir teknik komitenin oluşturulması önerisi sunulduğunu açıklayan Iraklı siyasetçi, aynı zamanda liderlerden oluşan bir komitenin Sadr'ı ziyaret ettiğine dair söylenenlerin hiçbir doğru bilgiye dayanmaksızın medyada geniş yer bulduğunu vurguladı.
Iraklı siyasetçi, son iki gündür ‘hükümetten uzak devlet yönetimi formülü’ olarak adlandırılan Sadr Hareketi dışındaki tüm Iraklı siyasi güçleri kapsayan bir anlaşmaya dair söylenenlerle ilgili olarak ise şunları söyledi:
“Söz konusu anlaşma, koltukların dağılımıyla ilgili değil, devletin yönetimine dair uzlaşıya nasıl varılacağıyla ilgili. Çünkü tüm taraflar arasındaki derin güven eksikliği nedeniyle bu konuda gerçek bir kriz yaşıyoruz. Dolayısıyla, herkesi ilgilendiren talep ve sorunları temsil eden belgelerin sunulması ve bunların devleti ilgilendiren pozisyonlar konusundaki anlaşmazlıklara nasıl bir çözüm getirebileceği üzerinde uzlaşıldı.”
Iraklı siyasetçi, Sadr Hareketi’nin bunun dışında kalmasına dair değerlendirmesinde, “Hükümetten uzak devlet yönetimi formülüne dair bu anlaşma, siyasi süreçte ortak olarak Sadr Hareketi de dahil olmak üzere herkese sunulacaktır” dedi.
Öte yandan Iraklı siyasi güçler, Meclis’teki oturumların yeniden başlaması yönündeki çalışmalarını sürdürüyorlar. Yarın Meclis’te bir oturum gerçekleştirilmesi planlanırken, oturumun bu haftanın sonuna ya da önümüzdeki haftaya kadar yapılacağına dair herhangi bir işaret görünmüyor. Sadr Hareketi ile Koordinasyon Çerçevesi arasındaki anlaşmazlığın oturumun yapılmasını engellediği bir dönemde, Sünni ve Kürt güçler çatışan iki Şii taraf (Sadr Hareketi ve Koordinasyon Çerçevesi) için bir ortaklık formülü arayışındalar.
Koordinasyon Çerçevesi güçleri, kulislerde olup bitenlere göre Sünnilerin ve Kürtlerin, Şii evinin zayıflığı ve parçalanması nedeniyle meşru olup olmadıklarına bakılmaksızın kendileri için mümkün olan en iyi faydayı sağlamaya çalıştıklarını düşünüyorlar. Diğer partiler Kürtlerin ve Sünnilerin bir yandan iki tarafla da aynı yolda yürümek istemediğini, ancak Sadr'ın tüm taraflara sunduğu ateşkesin ardından Hz. Muhammed’in vefatının yıl dönümü vesilesiyle devam etme kararı aldığı sessizliğin önümüzdeki günlerde ne getireceğini beklemeye çalıştıklarını düşünüyorlar. Ancak gerek hükümetten uzak devlet yönetimi formülü düzeyinde hazırlanan anlaşmalar gerekse Asaib-i Ehli Hak lideri Kays el-Hazali'nin Sadr Hareketi’nin Şii bakanlara ayrılan kotanın yarısının onlara verilmesi kaydıyla hükümete katılma olasılığına ilişkin öne sürdüklerine dair Sadr Hareketi’nden herhangi bir yorumun yapılmaması çerçevesinde Irak’taki siyasi çıkmaz, sona ereceğine dair herhangi bir işaret olmadan devam ediyor.
Diğer taraftan Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim, ülkedeki gidişattan herkesi sorumlu tuttu. Hekim, dün Almanya'nın Bağdat Büyükelçisi Martin Jaeger ile görüştü. Hekim’in ofisinden yapılan açıklamaya göre Hekim, görüşme sırasında mevcut siyasi krize yönelik diyalog başlatma çağrısını yinelerken herkesi, ulusal çıkarlardan vazgeçip partizan çıkarlara öncelik vermekle suçladı.
Bir başka gelişmede Kürdistan Demokratik Partisi'nin (KDP) lideri Mesut Barzani, Ebi'l-Ḳasım eş-Şabbi'nin ünlü dizelerini alıntılayarak IKBY’nin kurulmasına ilişkin 5 yıl önce yapılan referandumun yıl dönümünde Araplar ve Kürtler arasındaki kardeşlik ilişkisinin devam etmesi çağrısında bulundu.
Barzani, Twitter’dan, Kürtlerin bağımsız bir devlet kurma rüyasının devam ettiğine atıfla Ebi'l-Ḳasım eş-Şabbi'nin “Eğer halk bir gün yaşamak isterse kader buna karşılık vermeli” dizelerini paylaştı. IKBY’de düzenlenen bir kültür festivaline katılan Barzani, burada yaptığı konuşmada, “Aramızdaki kardeşlik ve sevgi bağlarını vurguluyorum, politikacılar ne kadar farklı olursa olsun, halklar arasındaki ilişki sağlam ve sevgi dolu bir ilişki olarak kalmalı” ifadelerini kullandı.
Barzani, sözlerini şöyle sürdürdü:
“(Kürt) kardeşler, Mayıs ve Eylül devrimlerinde infial, soykırım ve yerinden edilme felaketlerine rağmen Arap kardeşlerine hiçbir zaman düşmanlık yapmadı. Biz bu suçları saymadık. Bilakis tüm etnik kökenlere zulmeden yöneticilere karşı çıktık.”
Kürt lider, özelde Araplara ve genel olarak Iraklılara hitaben, Kürtler ile aralarındaki ilişkilerin güçlü kalması ve siyasi anlaşmazlıklardan etkilenmemesi gerektiğini söyledi.
Öte yandan Hikmet Hareketi, Pazar günü, mevcut siyasi çıkmaza çözüm bulmak amacıyla siyasi bir uzlaşı için ulusal zeminin oluştuğunu ve siyasi güçler arasındaki uzlaşılarda iyi bir ilerleme kaydedildiğini açıkladı.



Sisi’nin yeni kırmızı çizgisi ve Mısır’ın yerinden edilme senaryosuyla mücadelesi

Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, Filistinlilerin Sina’ya göç ettirilmesine karşı kararlı bir duruş sergiledi. (Reuters)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, Filistinlilerin Sina’ya göç ettirilmesine karşı kararlı bir duruş sergiledi. (Reuters)
TT

Sisi’nin yeni kırmızı çizgisi ve Mısır’ın yerinden edilme senaryosuyla mücadelesi

Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, Filistinlilerin Sina’ya göç ettirilmesine karşı kararlı bir duruş sergiledi. (Reuters)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, Filistinlilerin Sina’ya göç ettirilmesine karşı kararlı bir duruş sergiledi. (Reuters)

Salah Laban

“Filistinlilerin Sina’ya sürülmesi, Mısır’ın kabul etmeyeceği bir kırmızı çizgidir.” Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi bu sözlerle, ülkesinin Sina’yı Filistin davasının tasfiyesi için bir kapı haline getirmeyi reddeden tutumunu özetledi. Sisi, İsrail askeri araçlarının Gazze’ye doğru ilerlemesinden, Şerid’in kuzeyinden kasıtlı olarak güneyden ayırarak bölge sakinlerini tahliye etme ve onlara güney bölgelerine gitmeleri için baskı yapma eylemlerinden bu yana, son haftalarda Mısır’ın Filistinlilerin Sina Yarımadası’na göç etmesi meselesine ilişkin tutumuna değinirken tekrarlı mesajlarında meydan okuyucu bir ton kullandı. Sisi, Kahire’nin fikri hiçbir koşul veya baskı altında kabul etmeyeceğini vurguladı.

Mısır’ın resmi tavrı, parlamento kubbesi altında brifing talepleri ve ‘Filistinlilerin Sina’ya sürülmesi durumunda askeri seçeneğin uzak görülmeyeceğini’ ima eden, yetkililere üstü kapalı mesajlar içeren açıklamalar da dahil olmak üzere pek çok farklı biçime büründü. Bu durum, İsrail’in önerilen fikri uygulamaya koyma yönündeki olası baskısı karşısında Mısır’ın başvurabileceği mevcut önlemler hakkında soruları gündeme getirdi. Aynı şekilde Filistinlilerin askeri baskı altında güney bölgelerden Mısır kapısına doğru kaçmak zorunda kalması durumunda Kahire’nin başvurabileceği seçenekler, belgeler ve gerilimi tırmandırma adımlarına ilişkin soru işaretleri de belirdi.

Independent Arabia’ya konuşan gözlemcilere göre Mısır, diplomatik eylem ve uluslararası baskı yoluyla başlattığı olası yerinden edilme senaryosu karşısında, bu fikrin bölgenin geleceği ve Mısır’ın ulusal güvenliği açısından tehlikelerini ortaya koyarak birçok kartı elinde tutuyor. Ayrıca İsrail Büyükelçisi’ni sınır dışı etmenin, Kahire ile Tel Aviv arasındaki önceki anlaşmaları askıya almanın ve diplomatik çabaların İsrail’in yerinden edilme senaryosunu uygulamasını engellemede başarısız olması durumunda askeri seçeneğe başvurmak gibi daha sert tutumları takınması bekleniyor.

Askeri seçeneğe başvurmak

Kahire Üniversitesi İktisat ve Siyasal Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi Profesörü Ahmed Yusuf’a göre durum kötüleşirse ve İsrail bu fikre bağlı kalırsa Mısır’ın kullanabileceği kartlar arasında herhangi bir yerinden edilme senaryosunu uygulama girişimine karşı koymasını sağlayacak askeri güce sahip olması yer alıyor.

Şarkul’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre Yusuf, Mısır’ın kartlarının çok açık olduğunu, halk tarafından desteklenen sağlam bir vizyonla temsil edildiğini ve bunun Filistin davasının tasfiyesi ve 1948’den sonra ikinci bir Nekbe olması nedeniyle Sina Yarımadası’na göç meselesinin boyutlarının anlaşıldığını gösterdiğini söyledi. Mısır’ın, Sina’yı Filistinlileri kabul edecek bir alana dönüştürmenin önemini de anladığını dile getirdi.

Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli, geçen ayın sonunda Kuzey Sina’da düzenlediği basın toplantısında ülkesinin, hiç kimsenin Sina’da bir kum tanesine bile yaklaşmaması için milyonlarca hayatı feda etmeye hazır olduğunu ve bölgesel meseleleri ülkesi pahasına çözmeyi reddettiklerini vurguladı. Mısır Parlamentosu da konuyla ilgili olarak hükümetin bu tür potansiyel adımlara ilişkin tedbirlerinin tartışıldığı acil bir genel kurul toplantısı düzenledi.

Mısır Başbakanı, hükümetin bu tehlikelerle mücadeleye yönelik tedbirlerine ilişkin 16 temsilci tarafından sunulan brifing taleplerine, ‘Filistinlilerin yerinden edilmesini hedef alan herhangi bir senaryonun, Mısır tarafından uluslararası hukuka uygun olarak kararlı bir yanıtla karşılanacağını’ söyleyerek yanıt verdi ve Filistin sorununun çözümünün Mısır pahasına olmayacağını vurguladı. Oturumun bitiminden sonra ise Sisi, kabinenin parlamento önündeki açıklamasının devletin Mısır ulusal güvenliğine ilişkin sabitlerini ifade ettiğini söylerken, Filistin meselesini tasfiye etmeye yönelik her türlü girişimi ise reddetti.

Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Forumu Başkanı Samir Gattas’a göre Kahire’nin, eğer uygulamaya çalışırsa, yerinden edilme senaryosuna yanıt vermek için caydırıcılık ve yeterli güç göstermek de dahil olmak üzere birden fazla aracı var. Gattas, seçeneklerin, sadece retorik ve yapıcı ifade ve açıklamaların ötesine geçerek, İsrail’deki büyükelçiyi geri çekmek, önceki anlaşmaların bozulması ve fikirden geri adım atılmazsa güç kullanma tehdidinde bulunma da dahil diplomatik önlemlere dönüşmesinin beklendiğini vurguladı.

Eski Dışişleri Bakanı Yardımcısı Büyükelçi Muhammed Hicazi ise Sisi’nin Filistinlileri yerinden etme planlarından bahsederken anlamlı bir terim kullandığını ve bu durumu kırmızı çizgi olarak değerlendirdiğini söyledi. Hicazi, Mısır Cumhurbaşkanı’nın daha önceki açıklamalarını, Haziran 2020’de Batı Askeri Bölgesi’ne yaptığı ziyarette de aynı ifadeyi kullanması ve Mısır’ın Sirte şehri ve Cufta hava üssünü kırmızı çizgi olarak nitelendirerek Libya’daki gerginliğin artmasına ilişkin tutumuyla ilgili konuşmasını hatırlattı.

Sisi, birkaç gün önce Kahire Uluslararası Stadyumu’nda Filistin’le dayanışma kapsamında düzenlenen ‘Yaşasın Mısır... Filistin’le Dayanışmada Halkın Tepkisi’ etkinliği çerçevesinde büyük bir konferansa katıldı. Burada yerinden edilmenin Mısır’ın izin vermeyeceği veya kabul etmeyeceği bir kırmızı çizgi olduğunu ve bilgeliğin zayıflık veya kayıtsızlık anlamına gelmediğini vurguladı.

Hicazi ise, askeri seçeneğe ilişkin değerlendirmesinde çekincelerini ortaya koydu:

Halkın, Cumhurbaşkanı’na Mısır’ın ulusal güvenliğine ilişkin uygun göreceği her türlü tedbiri alması için yetki verilmesi çağrısı sonrasında Mısır’ın kullandığı kart açık ve açıklama yapmaya gerek yok.

Muhammed Hicazi ayrıca, ABD Başkanı Joe Biden’in Mısır’ın ulusal güvenliğini ve sahip olduğu araçları korumaya yönelik hamlesini fark ettiğini ve Biden’in güven verici mesajlar verdiğini vurguladı.

Sisi, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile ekim ayı ortasında düzenlediği basın toplantısında, yerinden edilme konusunda resmi ve halk tabanındaki tutumlar arasında uyumun varlığına dikkat çekti. Ayrıca kendilerinden istenirse, milyonlarca Mısırlının bu fikri reddettiklerini ifade etmek için sahaya çıkacakları konusunda uyarıda bulunuldu. Konferans sırasında, İsrail’in bu fikre uyması halinde, askeri operasyonlar bitene kadar Filistinlilerin Sina yerine Necef Çölü’ne nakledilmesini önererek, bu fikri köklerinden silmeye yönelik bir girişimde bulundu.

Filistin’in eski Mısır Büyükelçisi Barakat Farra ise “Mısır Silahlı Kuvvetleri kullanılabilecek bir araçtır ve Mısır güçlü yeteneklere sahip silahlı kuvvetlere sahiptir” dedi. Ancak durumun bu düzeyde kötüleşmeyeceğine inandığını belirten Farra, bu adımın tamamlanması için hazırlanan koşullara rağmen Filistinlileri Gazze’den Mısır’a sürme planının başarılı olmayacağını vurguladı.

Eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Seyyid Şalbi de Filistinlilerin yerinden edilmesiyle mücadele etmek için Mısır’ın önündeki seçenekler hakkında bir soruya şu yanıtı verdi:

Başbakan Mustafa Medbuli, Mısır’ın güvendiği kartın, kesinlikle bu projeyle ilgili olayların gelişmesi ve ulusal güvenliğe tehdit oluşturması halinde Mısır’ın tepkisinin belirleyici olması olacağını ifade etti. Kahire, Batı’yı bu fikrin geçersizliği konusunda ikna etmek için uluslararası düzeyde çalışıyor ve kararlı bir yanıta hazır olduğu mesajını vermek için başka bir güvenlik önlemi alıyor.

Uluslararası insancıl hukuk alanında çalışmalar yürüten Prof. Eymen Selame ise şu değerlendirmede bulundu:

Filistinlileri Mısır sınırına doğru kaçmaya zorlamak, İsrail’in de taraf olduğu 1949 tarihli dört Cenevre Sözleşmesi’nin tabi olduğu uluslararası hukuk hükümlerine göre, yaygın olarak kullanılan yerinden etme suçunu değil, zorla sınır dışı etme suçunu temsil etmektedir. Cenevre Sözleşmesi, sınır dışı etme suçunun unsurlarını açıklayarak, onu zorla yerinden edilmeden ayırır.

Selame ayrıca, İsrail’in Gazze Şeridi’nde yaşayan Filistinlileri Ürdün veya Mısır’a sınır dışı etme girişiminin, silahlı çatışma sırasında zorla sınır dışı etme suçu anlamına geldiğini vurguladı.

Dayanışmadan faydalanmak

Büyükelçi Barakat el-Farra, Mısır’ın İsrail ve ABD ile ilişkilerine ışık tutarak, ‘yerinden edilmeye kesinlikle yer olmadığı’ mesajını ilettiğini dile getirdi. Konuşmasını, tamamı yerinden edilmeye karşı olan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararlarından yararlanan ikinci belgeye dayandıran Farra, son zirvede yayınlanan Arap ve İslami kararlara ek olarak, hiçbir katılımcının Sina’ya veya başka bir yere zorla göç ettirilmeyi onaylamadıklarını ifade etti.

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da 11 Kasım’da düzenlenen olağanüstü Arap-İslam zirvesine katılan liderler, Gazze Şeridi sakinlerini topraklarından sürmeyi amaçlayan planları reddettiklerini açıklamıştı. Liderler, 1949 Cenevre Sözleşmesi ve 1977 tarihli ekine göre yaklaşık bir buçuk milyon Filistinlinin Gazze Şeridi’nin kuzeyinden güneyine doğru yerinden edilmesini bir savaş suçu olarak nitelendirmişti.

Avrupa ülkelerinden de Mısır’ın yerinden edilme konusundaki tutumuyla dayanışmalarını ifade eden mesajlar yağdı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, X (eski adıyla Twitter) platformu üzerinden yaptığı açıklamada, “Filistinlilerin zorla yerlerinden edilmemesi ilkesi ve iki devletli çözüme dayalı bir siyasi ufuk üzerinde hem fikiriz” dedi. Sisi de kendisi ile son görüşmesinde Mısır’ın, Filistinlilerin kendi toprakları dışına, özellikle de Sina’daki Mısır topraklarına doğru yerinden edilmelerini kategorik olarak reddettiğini söyledi.

Farra’ya göre ise Mısır’ın elindeki bir diğer kart da bu planın her iki tarafça da hayata geçirilmesini önlemek ve gerilimi aynı derecede tırmandırmak için Ürdün tarafıyla koordinasyon içinde olması. Bu görüş, Kahire Üniversitesi İktisat ve Siyasal Bilimler Fakültesi’nde Siyaset Bilimi Profesörü Ahmed Yusuf’un görüşüyle benzer. Yusuf şu açıklamada bulundu:

“Batı Şeria’dan yerinden edilmeye ilişkin Ürdün politikasına uygunluk, uluslararası toplumun bu fikri reddetmesini sağlamayı başardı. ABD’nin tutumu, ABD’nin yerinden edilme senaryosunu kabul etmediğini belirttiği için İsrail’in bakış açısına karşı oldukça taraflı olmaya başladı.”

Güvencesiz diplomatik kart

Mısırlı siyasetçi Samir Gattas’a göre Mısır’ın güvendiği en önemli kart daha fazla diplomatik ve uluslararası faaliyette bulunmak. Bunun olumlu sonuçları, ABD’nin Filistinlilerin zorla yerinden edilmesini reddettiğini ABD Başkanı Joe Biden aracılığıyla onaylaması ve Avrupa Birliği yetkililerinin de aynı yaklaşımı benimsemesiyle ortaya çıktı.

Ancak Gattas’a göre göre bu kartın sonuna kadar garantisi yok. Halk baskısı senaryosunun devamının Refah’ta vatandaşları sınır şeridine doğru itecek bir çatışmaya yol açabileceğini ifade eden Gattas, “Bu, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya Filistinlilerin Mısır’a geçici girişine izin vermesi çağrısında bulunmak gibi daha önce alınan kararları etkileyebilir” dedi.

ABD Başkanı Joe Biden, Mısırlı mevkidaşı Abdülfettah Sisi’ye, ABD’nin ‘Filistinlilerin Gazze veya Batı Şeria’dan zorla yerinden edilmesine veya Gazze sınırlarının yeniden çizilmesine hiçbir koşulda izin vermeyeceğini’ söylemişti.

Eski Dışişleri Bakan Yardımcısı, Mısır’ın tehdit altında olması durumunda ulusal güvenliğini savunmasına izin veren BM Tüzüğü’nün 51’inci maddesine dikkati çekti. Eski Dışişleri Bakanı Yardımcısı Büyükelçi Muhammed Hicazi ise Mısır’ın diplomatik baskı ve arabuluculuk sürecinde sarf ettiği çabalarla ve başkaları nezdinde pozisyon oluşturma yoluyla ulusal güvenlik çıkarlarını savunma yönünde hareket ettiğini söyledi.

Yakın zamanda İsrail İstihbarat Bakanlığı’na sızdırılan bir belge, Gazze Şeridi’nde yaşayanların Sina’ya nakledilmesi, Şerid’in kuzeyinden güneyine kara operasyonlarının uygulanması ve sivillerin Mısır’a göç etmesine ve yeniden yerleşmesine olanak sağlamak için Refah’ta yolların açılması gibi Mısır egemenliğine aykırı öneriler içermesi nedeniyle Mısır’da hem resmi hem de halk düzeyinde öfkeli tepkilere yol açtı.

Sızdırılan belgede yer alan bilgiler, Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Şukri’nin ay başında CNN’e yaptığı açıklamalarda bunlara yanıt vermesine neden oldu. Şukri röportajda, milyonlarca Filistinlinin Sina’ya nakledilmesi önerisini ‘gülünç’ olarak nitelendirdi. Ayrıca yerinden edilme sürecinin uluslararası insancıl hukuka aykırı olduğunu ve uluslararası yasaları ihlal ettiğini belirtti.

İsrailli yazar Eddie Cohen’in de Mısır’ın, dış borçlarının iptal edilmesi karşılığında Filistinlileri Sina’da kabul edeceği yönündeki görüşünü sunması da yaygın tartışmalara yol açtı. Monte Carlo Doualiya’ya açıklama yapan Cohen, bu fikrin eski olduğunu söylerken, Mısır’ın reddini açıklaması halinde Suriyeli mülteci kabul etmeyen Avrupa ülkeleri örneklerinin var olduğunu ancak mülteci akınının herhangi bir sınırı aşmasını önlemenin zorluğu nedeniyle mültecilerin Avrupa ülkelerine geldiklerini ifade etti. Mısır’ın içinde bulunduğu ekonomik kriz ve ABD’nin bu fikre destek verme ihtimali nedeniyle bu çözümü reddetmesinin pek olası olmadığını belirten Cohen, Kahire’nin Filistinlilerin Sina'ya yerleştirilmesinin bedelini ve mali tazminatını alacağını vurguladı.

Bu, Sina’yı Filistinliler için alternatif bir ülkeye dönüştürmenin tartışıldığı ilk durum değildi. 2000 yılında İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi’ne başkanlık eden yedek Tümgeneral Giora Eiland, ‘İki Halk için İki Devlet Fikrine Bölgesel Alternatifler’ başlıklı bir proje sundu. Bu projeye göre Mısır, önerilen Filistin devleti lehine Sina topraklarının 720 kilometrekarelik bir alanını devrediyor. Bu alan, batıda Refah şehrinden Ariş şehrinin sınırlarına kadar sahil boyunca uzanıyor. Karşılığında ise Mısır, Necef Çölü’nde eşit bir alana sahip oluyor.

Bu tür algı, vizyon ve önerilerle nasıl yüzleşileceğine ilişkin Gattas, Filistinlilerin Refah kapısına akışını engelleyen tek şeyin, ‘vatandaşların dayanıklılık kapasitelerinin tavanları ve sınırları olduğundan, kendilerini kaçmaya zorlayabilecek İsrail baskısına maruz kalmamaları için Gazze Şeridi'nde varlıklarını tesis etmek olduğunu’ açıkladı. Gattas şunları söyledi:

Askeri baskı altında sınırı geçmeye çalışan bir Filistinliyi suçlayamayız. Dünyadaki tüm deneyimler, askeri baskı altındaki insanların kaçmaya zorlandığını, dolayısıyla güvenlik altına alınmaları ve üzerlerindeki baskının azaltılması gerektiğini gösteriyor.

2008 senaryosu

Binlerce Filistinli, 2008 yılında Filistinlileri hedef alan büyük İsrail saldırısının ardından sınır çitlerine hücum etti. Saldırılar, onları ayrım duvarına akın etmeye sevk etti. İçinde bulundukları trajik koşullar göz önüne alındığında Mısırlı yetkililer, onların yiyecek ve ilaç almak için geçmelerine izin verdi. Bu durum, ateşkesin sona ermesiyle aynı senaryonun tekrarlanacağı endişesini artırıyor.

Filistin’in eski Mısır Büyükelçisi Barakat er-Farra'ya göre, Mısır’ın yerinden edilme planını engellemeye yönelik kartları arasında, sınır çitlerinin basılmasına benzer bir senaryonun (2008- 2009) engellenmesi ve tekrarının önlenmesi için, sürekli bombardımana rağmen Filistinlilerin Gazze Şeridi'nde kalması üzerinde anlaşarak, Hamas ya da İslami Cihad olsun Gazze Şeridi’ni kontrol eden Filistinli taraflarla olan ilişkilerinden faydalanmak da yer alıyor. Farra ayrıca, Mısır’ın kendisini Gazze Şeridi’nden yerinden edilmiş insanları kabul etmeye zorlamayı amaçlayan baskılara yanıt vermediğini dile getirdi.

Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Forumu Başkanı Samir Gattas, Kahire’nin Gazze’nin boğazını sıkmakla suçlanmasının ardından ilk olayda Mısır üzerindeki baskının İsrail’den değil Hamas hareketinden geldiğine dikkati çekti. Gattas ayrıca, gelecekte bir kriz yaşanabileceğini ve Filistinlilerin askeri baskı altında yerlerinden edilmeye zorlanabileceğini vurguladı.

Uluslararası insancıl hukuk alanında çalışmalar yapan Prof. Eymen Selame ise 2009’da İsrail’in acımasız topçu saldırılarından kaçan ve sayılarının on binlerce olduğu tahmin edilen Filistinlilerin, uluslararası hukuka göre ‘insani mülteciler’ olarak sınıflandırıldığını söyledi. Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin (1951), Mısır da dahil olmak üzere taraf devletlerin, insani koşulları göz önünde bulundurarak mültecileri kabul etmesini zorunlu kıldığını söyleyen Selame, olağanüstü güvenlik koşulları dışında Mısır’ın bunları engelleme hakkının olmadığını ifade etti.

Selame, Mısır’ın bu olası senaryoya ilişkin tutumuyla ilgili olarak ise, Mısır Başbakanı’nın brifing taleplerine verdiği yanıtta, ülkesinin, Filistinlilerin zorla sınır dışı edilmesi halinde onları kabul etme konusundaki isteksizliğinin nedenlerine değindiğini söyledi.

*Bu haber Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrildi.


UNICEF, Gazze’de çocukların öldürülmesine yeniden başlanmasına karar verenleri kınadı

Gazzeli çocuklar ağır psikolojik travmaya bağlı semptomlar yaşamaya başladı (Reuters)
Gazzeli çocuklar ağır psikolojik travmaya bağlı semptomlar yaşamaya başladı (Reuters)
TT

UNICEF, Gazze’de çocukların öldürülmesine yeniden başlanmasına karar verenleri kınadı

Gazzeli çocuklar ağır psikolojik travmaya bağlı semptomlar yaşamaya başladı (Reuters)
Gazzeli çocuklar ağır psikolojik travmaya bağlı semptomlar yaşamaya başladı (Reuters)

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Gazze Şeridi'ndeki ateşkesin sona ermesinden üzüntü duyarak "çocukların öldürülmesine yeniden başlamaya" karar verenleri kınadı.

UNICEF Sözcüsü James Elder, Gazze'den görüntülü görüşme yoluyla Cenevre'deki gazetecilere "eylemsizliğin çocukların öldürülmesine yeşil ışık yaktığına” değinerek, Gazze'ye yapılacak daha fazla saldırının katliamdan başka bir şeye neden olmayacağını aktardı.

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes bu sabah sona erdi ve İsrail ordusu hava saldırılarına ve topçu bombardımanına devam ederken, Hamas da İsrail’e yönelik roket atmayı sürdürüyor. Katar Dışişleri Bakanlığı, askeri operasyonların yeniden başlamasına rağmen ateşkes müzakereleri devam ettiğini bildirdi.


İsrail'in, "insani ara"nın ardından Gazze'de öldürdüğü Filistinlilerin sayısı 109'a yükseldi

(AA)
(AA)
TT

İsrail'in, "insani ara"nın ardından Gazze'de öldürdüğü Filistinlilerin sayısı 109'a yükseldi

(AA)
(AA)

Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref el-Kudra, İsrail'in ablukasının sürdüğü Gazze Şeridi'ne başlattığı saldırılardaki kayıplara ilişkin açıklama yaptı.

Kudra, İsrail'in Gazze'ye yönelik bugünkü saldırılarında hayatını kaybedenlerin sayısının 109’a yükseldiğini ve yüzlerce yaralı olduğunu kaydetti.

Gazze'deki Sağlık Bakanlığı sabah saatlerinde, İsrail'in Gazze Şeridi'ne düzenlediği hava saldırılarında 70 Filistinlinin öldüğünü duyurmuştu.


Mısır’da hükümet şeker krizini çözme sözü verdi

Mısır Tedarik ve Yerel Kalkınma Bakanları piyasaları kontrol etme çabalarını takip ediyor (Tedarik Bakanlığı)
Mısır Tedarik ve Yerel Kalkınma Bakanları piyasaları kontrol etme çabalarını takip ediyor (Tedarik Bakanlığı)
TT

Mısır’da hükümet şeker krizini çözme sözü verdi

Mısır Tedarik ve Yerel Kalkınma Bakanları piyasaları kontrol etme çabalarını takip ediyor (Tedarik Bakanlığı)
Mısır Tedarik ve Yerel Kalkınma Bakanları piyasaları kontrol etme çabalarını takip ediyor (Tedarik Bakanlığı)

Mısır hükümeti, bir kez daha ülkedeki şeker krizini çözme sözü verirken, Mısır Tedarik Bakanı Ali el-Museylihi ise şeker fiyatlarındaki artış nedeniyle Mısırlılardan özür diledi.

Museylihi, geçtiğimiz Çarşamba akşamı yaptığı açıklamada şeker krizini iki hafta içinde çözme sözü verdi. Bakan, “Bundan sonra bir kilo şekerin satış fiyatı 24-25 lirayı geçmeyecek. İki hafta sonra en fazla 27 liraya satılacak (Dolar 30,75 Mısır lirası)” diyerek, Mısırlılara da bu fiyatın üzerinde şeker almamaları çağrısında bulundu.

Gözlemcilere göre Mısır piyasaları, aylardır tedarik edilen şeker miktarında sıkıntı çekiyor ve bu da bu yılın başından bu yana fiyatlarda istikrarlı artışlara neden oluyor. Öyle ki şekerin kilosu 20 liraya yaklaştıktan sonra ülkedeki bazı mağazalarda kilosu 50 lira barajını aştı.

Mısır Tedarik Bakanı ayrıca, “Önümüzdeki günlerde tedarik edilmesi gereken günlük şeker ihtiyaçlarını belirlemek için Mısır valilikleriyle iletişime geçildi. Gıda Endüstrisi Holding Şirketi’ne, önümüzdeki Cumartesi gününden itibaren piyasalara miktarların normal oranlardan yaklaşık yüzde 20 daha fazla artırılması talimatı verildi” dedi.

Mısırlı Bakan’ın şeker fiyatlarını düşürme sözü öncesinde piyasalarda fiyatlar kontrol edilmediği takdirde şekere ‘zorunlu fiyat uygulama’ tehdidi gündeme gelmişti. Mısır hükümeti, daha önce fiyatları kontrol altına almak amacıyla ülke geneline yayılmış indirimli satış noktaları aracılığıyla şekeri 27 liraya satma yönünde bir girişim başlatmıştı.

edr
Mısır Tedarik Bakanı Ali el-Museylihi (Tedarik Bakanlığı)

Mısır Temsilciler Meclisi (Parlamento) Üyesi Eşref Emin ise “Bakanlık iç düzenlemelerinin uygulanması ve şekerin 6 ay boyunca tüm ailelere Mısır devletinin fiyat düşürme girişiminde bulunan fiyattan dağıtılması da dahil olmak üzere özellikle Tedarik Bakanlığı’nın krizi aşmak üzere alabileceği birçok kolay karar olduğu için, Tedarik Bakanı’nın vaatleri vatandaşlar için çözüm sunmuyor” açıklamasında bulundu.

Şarku’l Avsat’a konuşan Emin, “Bu tür kararlar, piyasalarda sakinlik ve istikrar ortamına olanak tanıyacak. Çünkü aileler kendi paylarının sağlanmasını garanti edecek, bu da Mısır vilayetleri düzeyinde nerede olursa olsun vatandaşlara ulaşan teklifin iki katına çıkarılması sonucunda spekülatörlerin azalmasına neden olacak. Bu, Tedarik Bakanlığı’nın henüz kullanmadığı bir şey, ama hızlı bir şekilde hayata geçirilebilir” dedi.

Mısır Endüstrileri Federasyonu Gıda Endüstrisi Odası Şeker ve Şekerleme Bölümü Başkanı Hasan el-Fendi, “Tedarik Bakanlığı’nın büyük miktarlarda şeker ithal edip piyasalara sürmedeki başarısı, özellikle stratejik stoku etkilemeden spekülasyonlara son verecek” ifadelerini kullandı.

Ancak Emin, “Mısır devleti, zaten son dönemde ihtiyacının yüzde 15’inden fazlasını ithal etti. Bu, ülkenin başlangıçtaki ihtiyacından daha yüksek bir oran” dedi. Eşref Emin, “Krizin iki bölümü var; Birincisi, tüccarların davranışları ve büyük miktarlarda şeker depolayarak büyük karlar elde etmek için bu durumu istismar etme girişimleri ile bağlantılı. İkincisi ise vatandaşların krizi hissettikten sonra şeker depolamak için alışveriş yapmaları ile ilgili. Bu kesinlikle en düşük yüzdedir” ifadelerini kullandı.

sdef
Mısır Tedarik Bakanlığı Genel Merkezi (Tedarik Bakanlığı)

Gözlemcilere göre Mısır’da şekerin üç fiyatı var. Birincisi, sübvansiyonlu olup Mısırlı ailelere karneyle veriliyor ve 12,5 lira fiyatla satılıyor. İkincisi, kilosu 27 lira fiyatla Tedarik ve Devlet Girişimleri Bakanlığı’na bağlı tüketici komplekslerinde satılıyor. Üçüncüsü ise büyük mağazalarda 50 liraya satılıyor.

Fendi, Şarku’l Avsat’a “Tedarik Bakanı’nın belirleyeceği tarihte şeker fiyatındaki düşüş, kamış hasat sezonunun başlamasının yanı sıra, ithal miktarların piyasaya girmesi ve vatandaşların kullanımına sunulmasıyla gerçekleşecek. Bu da piyasalardaki arzı artırıyor” açıklamasında bulundu.


Türkiye’den Gazze'de tam ateşkes vurgusu

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Gazze savaşını görüşmek üzere 6 Kasım'da Ankara'yı ziyaret eden ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile görüştü (AP)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Gazze savaşını görüşmek üzere 6 Kasım'da Ankara'yı ziyaret eden ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile görüştü (AP)
TT

Türkiye’den Gazze'de tam ateşkes vurgusu

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Gazze savaşını görüşmek üzere 6 Kasım'da Ankara'yı ziyaret eden ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile görüştü (AP)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Gazze savaşını görüşmek üzere 6 Kasım'da Ankara'yı ziyaret eden ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile görüştü (AP)

Türkiye, tam bir ateşkes ilan edilmesi ve Gazze Şeridi'ne mümkün olan en kısa sürede daha fazla insani yardım ulaştırılmasının gerekliliğini vurguladı.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Riyad’da düzenlenen olağanüstü Arap-İslam Zirvesi'nden sonra oluşturulan bakanlar komitesi çerçevesinde katıldığı diplomatik çalışmalara ilişkin yaptığı konuşmasında, "Bir an önce tam ateşkes ilan edilmesi, Gazze'ye insani yardım ulaştırılması ve kalıcı barış için çözüm sürecinin hemen başlatılması gerektiğini vurguladık” ifadelerini kullandı.

Fidan, X sosyal medya hesabından 29 Kasım Filistin Halkıyla Uluslararası Dayanışma Günü'ne ilişkin yaptığı paylaşımda, “Filistin halkını yalnız bırakamayız. Uluslararası toplum, hukuki ve ahlaki sorumluluklarını yerine getirmelidir. Türkiye olarak, Filistin halkına işgal ve zulme karşı haklı mücadelesinde desteğimizi sürdüreceğiz. Gazzeli sivilleri hedef alan savaşın durması için yoğun çaba harcıyoruz” dedi.

sdferg
Gazze'den Ankara Esenboğa Havalimanı'na gelen Filistinli kanser hastası sedyede (AFP)

Öte yandan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Numan Kurtulmuş da Gazze'de kalıcı ateşkes sağlanmasına yönelik çabaların başarıya ulaşmasından umutlu olduğunu ifade etti.

Kurtulmuş, perşembe günü bir televizyon kanalına verdiği röportajda, 4 Haziran 1967 sınırlarına dayanan iki devletli çözümün ve başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasının alternatifi olmadığını vurguladı.

TBMM Başkanı, İsrail'in Filistin halkına yönelik vahşetine verdiği destek ve Gazze'de işlediği suçlara sessiz kalması nedeniyle Batı'nın tutumunu sert bir şekilde eleştirdi. Bunu Batı'nın, Nazi dönemi geçmişi, Holokost ve Avrupa'daki Yahudilere yönelik soykırım nedeniyle İsrail'e borçlu olduğu hissine bağladı.

Gazze'de yaşananlar ve İsrail'in sivillere, çocuklara ve kadınlara karşı işlediği suçların, uluslararası sistemin acizliğini ve Birleşmiş Milletler'in (BM) başarısızlığını ortaya koyduğuna değinen Kurtulmuş, eğer konunun Batılı hükümetlere bırakılmış olsaydı İsrail ile Hamas arasında geçici ateşkesin ilan edilemeyeceğini bildirdi.

cdfrg
Gazze'de öldürülen çocukların anısına Londra'daki İngiltere Başbakanlık binası önüne 450'den fazla sembolik tabut yerleştirildi (EPA)

Avrupa başkentlerinde İsrail saldırılarına karşı tanık olan protestoların ateşkese katkıda bulunduğunu belirten Kurtulmuş, sivil toplum örgütleri ve uluslararası toplumu ‘İsrail, Başbakan Binyamin Netanyahu ve çetesinin faşist politikaları üzerindeki baskıyı artırmaya’ çağırdığını aktardı.

Netanyahu ve hükümetinin Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'ne gitmesi için sunulan taleplerin artırılması gerektiğine dikkati çekerek, “Artık insanlığın vicdanı uyanmıştır ve bunu artıracak, insani cepheyi güçlendirecek şeyleri sürekli yapmamız gerekiyor” dedi.

Kurtulmuş, Ortadoğu'da ve Filistin'de kalıcı barış için tek yolun, 1967 sınırları temelinde, coğrafi bütünlüğü haiz, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasından geçtiğini aktardı.

TBMM Başkanı, Ortadoğu'nun tarih boyunca dünya barışının anahtarı olduğunu, bunun da Filistin topraklarının özgürleştirilmesiyle başladığını, bu olmadan barışın sağlanamayacağını vurguladı.


İsrail medyasına konuşan Arap diplomatlar: "Mahmud Abbas engel haline geldi"

Abbas, ABD aracılığıyla yürütülen ve savaş nedeniyle askıya alınan İsrail-Suudi Arabistan normalleşme görüşmelerini eleştirmişti (Reuters)
Abbas, ABD aracılığıyla yürütülen ve savaş nedeniyle askıya alınan İsrail-Suudi Arabistan normalleşme görüşmelerini eleştirmişti (Reuters)
TT

İsrail medyasına konuşan Arap diplomatlar: "Mahmud Abbas engel haline geldi"

Abbas, ABD aracılığıyla yürütülen ve savaş nedeniyle askıya alınan İsrail-Suudi Arabistan normalleşme görüşmelerini eleştirmişti (Reuters)
Abbas, ABD aracılığıyla yürütülen ve savaş nedeniyle askıya alınan İsrail-Suudi Arabistan normalleşme görüşmelerini eleştirmişti (Reuters)

İsrail'in önde gelen haber sitelerinden Times of Israel'e konuşan Arap diplomatlar, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın, savaş sonrası dönemde Gazze'nin geleceğine yönelik planlarda "engel haline geldiğini" savundu.

Kimliklerinin paylaşılmasını istemeyen iki diplomat, savaş sonrası dönemde 87 yaşındaki Abbas'ın Gazze Şeridi'ni yönetebileceğine şüpheyle yaklaştıklarını söyledi.

ABD, 7 Ekim'de başlayan savaşın sonlanmasının ardından Gazze'nin kontrolünün Abbas liderliğindeki Filistin Ulusal Yönetimi'ne devredilmesini istiyor. Ancak haberde, Arap ülkelerinin Washington'ın planına sıcak bakmadığı ileri sürüldü.

Diplomatlar, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Batı Şeria'da izlediği politikaların, Filistin Ulusal Yönetimi'nin hakimiyetini zayıflattığını ve Abbas'ın buna karşı güçlü duramadığını savundu. 

Yetkililer ayrıca Netanyahu'nun savaş sonrası Gazze'nin yönetimine dair planlarını net şekilde açıklamamasının da Arap ülkelerinin, İsrail'i destekleyen ABD'nin önerilerine mesafeli yaklaşmasına yol açtığını söyledi. 

Kaynaklar, Abbas'a ilişkin çekincelerin "ABD'nin bölgedeki diğer müttefikleri tarafından da bir süredir paylaşıldığını" savundu. Diplomatlar Arap ülkeleri arasında İsrail'in "Hamas'ı tamamen denklem dışında bırakabileceğine dair fikir birliği oluşmadığını" da dile getirdi.

Times of Israel, yetkililerin farklı ülkeler adına konuştuğunu belirtirken, diplomatların nerenin yurttaşı olduğuna dair bilgi paylaşmadı. Haberde, "her iki diplomatın da Abbas'a daha sıcak bakılan Ürdün'le bağlantısı olmadığı" ifade edildi.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü'nden Ghaith Ömeri ise Abbas'ın Arap ülkeleriyle ilişkilerini yeterli derecede geliştiremediği değerlendirmesini yaptı. Abbas'ın eski danışmanlarından Ömeri, şunları söyledi: 

Filistin Ulusal Yönetimi'nin zayıflaması, tamamen Abbas'ın iktidarı altında gerçekleşti. Etkisiz ve başkalarının kendisi için iş yapmasını bekleyen bir lider olarak görülüyor.

Ömeri, Fetih partisi içinde Abbas destekçilerinin kurduğu hakimiyetin, yeni lider adaylarının çıkmasına olanak sağlayacak biçimde dönüştürülmesi gerektiğini de savundu. 

Gazze Şeridi, 1996-2006'da Filistin Ulusal Yönetimi'ne bağlıydı. Ancak Hamas, 2006'da yapılan seçimlerde Abbas'ın partisi Fetih'i geçerek 132 sandalyeli mecliste 74 koltuk kazanmış, Fetih ise 45 sandalyede kalmıştı. Daha sonra taraflar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle 2007'de Gazze'de patlak veren çatışmalarda, Hamas bölgenin kontrolünü ele geçirmişti.

Abbas, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'la 5 Kasım'da yaptığı görüşmede, bölgenin yönetimini "Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni kapsayan geniş ölçekli bir siyasi çözüm oluşturulması şartıyla" kabul edeceklerini dile getirmişti. Blinken, dün Abbas'la yaptığı görüşmede, Washington yönetiminin iki devletli çözüm için somut adımlar atacağını söylemişti. 

Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye de 29 Ekim'deki açıklamasında, kapsayıcı bir anlaşma yapılmadan Gazze'nin yönetimini devralmayacaklarını söylemişti.

Independent Türkçe


Maruni Piskoposlar Konseyi’nden Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılmasına tepki

Patrik Rai, Le Drian. (NNA)
Patrik Rai, Le Drian. (NNA)
TT

Maruni Piskoposlar Konseyi’nden Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılmasına tepki

Patrik Rai, Le Drian. (NNA)
Patrik Rai, Le Drian. (NNA)

Maruni Patriği Beşara er-Rai’nin, ‘askeri kuruma bir halef atayıp General Joseph Avn’ı emekliye sevk ederek genelkurmay başkanlığındaki boşluğu doldurma’ konusunda esneklik göstermeye başladığını iddia edenler yanılıyor. Bu, Avn’ın görev süresini uzatmaya kararlı olduğunu ve bazı tarafların teşvik etmeye başladığı koşulların aksine konumunu yeniden gözden geçirmesine yer olmadığını bildiren bazı ziyaretçilerinin ortaya attığı bir fikir.

Son iki gün içerisinde Rai’nin bazı ziyaretçileri, Rai’nin General Avn’un görev süresinin uzatılmasına sadık kaldığını ve başkanlık koltuğunun boş olması nedeniyle yeni bir genelkurmay başkanının atanmasına izin verilmediğini açıkladı. Ancak onlara göre siyasi hesaplaşma güdüsü nedeniyle tavrını yumuşattı.

Aynı ziyaretçiler, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada bunun anayasal kurumların düzenini yeniden tesis etmenin tek anahtarı olduğu için Rai’nin hala bir cumhurbaşkanı seçme konusunda ısrar ettiğini belirttiler.

Ayrıca ziyaretçilere göre Rai, cumhurbaşkanlığı yokluğunda yeni bir genelkurmay başkanının atanmasının uygun olmadığını söyledi. Rai’nin General Avn’un görev süresinin uzatılması konusunda tavrından taviz vermeyeceğini belirten ziyaretçiler, “Bu, Maruni Piskoposlar Konseyi’nin gelecek çarşamba günü yapacağı aylık toplantıda ikinci kez odaklandığı bir konu” dedi.

Rai’nin Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri ve yeni bir genelkurmay başkanı atamayı reddetme ve Bakanlar Kurulu kararıyla General Avn’un görevini altı ay süreyle uzatma tutumuna ilişkin anlayışını ilettiği geçici Başbakan Necib Mikati ile sürekli temas halinde olduğunu belirttiler.

Aynı şekilde ziyaretçilere göre Rai, Hizbullah ile de temasını kesilmediğini ve Meclis Başkanı Berri’nin ve Hizbullah’ın teşvikiyle kendisini ziyaret eden Yüksek Şii İslam Konseyi Başkan Yardımcısı Şeyh Ali el-Hatib ile görüşmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Rai, yeni bir genelkurmay başkanının atanmasına karşı çıkmasının nedenlerini ve General Avn’un görev süresinin uzatılmasına ilişkin tavırları da anladığını bildirdi.

Ziyaretçiler, Rai’nin Meclis Başkanı Berri ve Başbakan Mikati ile temasa geçerek Maruni Piskoposlar Konseyi’nin aylık toplantısını beklediğini aktarırken Rai’nin Konsey Başkanı’nın tavrını anlamış olduğunu gösterdiğini ve artık hükümete zaman tanıdığını söylediğini bildirdiler. Ziyaretçilere göre kesin bir karara varılamaması halinde ise genelkurmay başkanlığındaki boşluğun doldurulması meselesi, gelecek ayın ilk yarısında toplanacak olan yasama döneminin gündemine alınacak. Ayrıca bu konuyla ilgili olarak çeşitli parlamento blokları tarafından sunulan bir dizi kanun teklifi bulunuyor ve boşluğun doldurulması için uygun gördüğü noktayı oylamak ise Parlamento Genel Kurulu’na kalmış bir durum.

Ancak aynı ziyaretçiler, Başbakan Mikati’nin Bakanlar Kurulu’na General Avn’un görevden alınmasının ertelenmesi yönünde bir karar alma çağrısında bulunarak kendi gerekliliklerini yerine getirebilirken, Hizbullah’ın ise kendi tavrını belirginleştirmede gecikme yaşadığını söyledi. Her ne kadar Hizbullah’ın gecikmesi ortasında hükümetin zamanı daralmaya başlasa da bu durum, parlamentonun müdahale etmesinin ve ordu liderliğindeki boşluğu doldurmasının yolunu açıyor.


Gazze'deki Sağlık Bakanlığı: Yaralılar yoğunluk nedeniyle ameliyathanelerin önünde yerde yatıyor

Gazze’deki hükümete göre, 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi’nde İsrail saldırılarında öldürülen Filistinlilerin sayısı 6 bin 150'den fazlası çocuk ve 4 binden fazlası kadın olmak üzere 15 bini aştı (AA)
Gazze’deki hükümete göre, 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi’nde İsrail saldırılarında öldürülen Filistinlilerin sayısı 6 bin 150'den fazlası çocuk ve 4 binden fazlası kadın olmak üzere 15 bini aştı (AA)
TT

Gazze'deki Sağlık Bakanlığı: Yaralılar yoğunluk nedeniyle ameliyathanelerin önünde yerde yatıyor

Gazze’deki hükümete göre, 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi’nde İsrail saldırılarında öldürülen Filistinlilerin sayısı 6 bin 150'den fazlası çocuk ve 4 binden fazlası kadın olmak üzere 15 bini aştı (AA)
Gazze’deki hükümete göre, 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi’nde İsrail saldırılarında öldürülen Filistinlilerin sayısı 6 bin 150'den fazlası çocuk ve 4 binden fazlası kadın olmak üzere 15 bini aştı (AA)

Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref el-Kudra, konuya ilişkin yazılı açıklama yaptı.

Kudra, "Sağlık ekipleri, bu sabah itibarıyla insani aranın bitmesinin ardından başlatılan saldırılar nedeniyle çok sayıda yaralıyla ilgileniyor. Yaralılar yoğunluk nedeniyle acil servislerde ve ameliyathanelerin önünde yerde yatıyor." ifadesini kullandı.

Sağlık Bakanlığı Sözcüsü, Gazze kenti ve kuzey bölgelerindeki büyük hastanelerin hizmet dışı kalması nedeniyle sağlık hizmetlerinin "oldukça felaket durumda" olduğunu belirtti.

Gazze ve kuzey bölgelerindeki tıbbi imkanların son derece kısıtlı olduğuna vurgu yapan Kudra, "Gazze kenti ve kuzeyde hizmet veren 3 hastane küçük ve çok sayıda yaralıyı kaldırabilecek kapasitede değil." ifadesine yer verdi.


Hamas ile İsrail arasındaki ateşkesin uzatılmasının riskleri

Filistinliler, işgal altındaki Batı Şeria'da Ramallah ile Beytuniya arasında bulunan Ofer askeri hapishanesine lazer tutuyor. (AFP)
Filistinliler, işgal altındaki Batı Şeria'da Ramallah ile Beytuniya arasında bulunan Ofer askeri hapishanesine lazer tutuyor. (AFP)
TT

Hamas ile İsrail arasındaki ateşkesin uzatılmasının riskleri

Filistinliler, işgal altındaki Batı Şeria'da Ramallah ile Beytuniya arasında bulunan Ofer askeri hapishanesine lazer tutuyor. (AFP)
Filistinliler, işgal altındaki Batı Şeria'da Ramallah ile Beytuniya arasında bulunan Ofer askeri hapishanesine lazer tutuyor. (AFP)

Gazze Şeridi'ndeki Hamas hareketi İsrail ile yapılan ateşkes anlaşması kapsamında çarşamba günü itibarıyla, rehin aldığı 60 kadın ve çocuğu serbest bıraktı. Bu rehinelerden bazıları çifte vatandaşlığa sahip. Ateşkes aynı zamanda İsrail hapishanelerindeki tutukluların serbest bırakılmasını da öngörüyor.

Anlaşmaya göre İsrail 180 Filistinli tutukluyu serbest bıraktı. Hamas’ın ayrıca anlaşma çerçevesi dışında serbest bıraktıklarının sayısı, çoğunluğu Taylandlı işçiler olmak üzere 23’tü. Katar, Mısır ve ABD'nin arabuluculuğunda dört günlük bir ateşkes üzerinde anlaşmaya varıldı ve ateşkes iki gün daha uzatıldı. İlave uzatma için görüşmeler sürüyor.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken dün ateşkesin uzatılması yönünde baskı yapmak üzere İsrail'e geldi. Bu ateşkes neyi gerektiriyor? Her iki taraf için de muhtemel uzatma gerekçeleri neler?

Cesetler ‘müzakerelere’ dahil edilebilir

İsrailli yetkililer, Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e yönelik benzeri görülmemiş saldırısında 240 kişiyi rehin aldığını söylüyor. AFP’nin tahminlerine göre bunların arasında Gazze Şeridi'nde hâlen en az 36'sı kadın ve çocuk olmak üzere 130 tutuklu var.

Hamas haftalar önce, İsrail'in Gazze Şeridi'ni şiddetli bir şekilde bombalaması sonucunda 60 rehinenin öldürüldüğünü açıklamıştı. Hamas hükümetine göre İsrail saldırısı yaklaşık 15 bin yaşamına mal oldu.

Her iki tarafın da elinde bulundurduğu cesetler belli bir aşamada müzakerelerin bir parçası olabilir. İsrailli yetkililere göre İsrail'de Hamas'ın saldırısında çoğunluğu sivil bin 200 kişi yaşamını yitirdi.

Yardım ve nefes alma imkanı

Gazze Şeridi'ndeki yıkıcı bombalama ve İsrail'in 27 Ekim'de başlayan kara saldırısının ardından gelen ateşkes ne kadar uzun sürerse Hamas'ın pozisyonunu yeniden düzenleme ve savaşçılarını yeniden donatma fırsatı da o kadar artacak.

Cihat Hareketi Medya Departmanı Başkanı Davud Şehab, önceki gün AFP’ye şu açıklamada bulundu:

Bu ateşkes taktik ve saha ihtiyaçlarının yanı sıra insani ihtiyaçları da karşılıyor. Asıl amaç insanlarımıza nefes alma, yaralarını iyileştirme, evlerine dönüp inceleme yapma, şehitleri arama, enkaz altından çıkarma ve defnetme imkanını vermektir. Ayrıca istenilen şekilde sağlanamamış olsa da Gazze Şeridi'nin özellikle kuzey kısmına en büyük miktarda yardım yapılması yönünde baskı oluşturmaktır.

Ateşkes kapsamında İsrail'in 9 Ekim'den bu yana abluka altında tuttuğu ve su, elektrik ve yakıttan mahrum bıraktığı Gazze Şeridi'ne büyük miktarda yardım girdi. Bu yardım, 1,7 milyonu yerinden edilmiş 2,4 milyon Gazze sakininin nefes almasını sağlıyor.

Hamas'a hediye

Analistler ateşkesin Hamas'a bir ‘hediye’ olduğu görüşünde. Hamas daha önce İsrail'in rehineler ve mahkumlarla ilgili müzakereleri kabul etmesinin bir ‘zafer’ olduğunu belirtmişti. İsrail, Hamas'ı ortadan kaldırma kararlılığını açıkladıktan sonra, Filistin hareketinin hayatta kalmayı ve Gazze'yi yönetmeyi sürdürmeyi başardığı her an, kendisi için bir ‘zaferdir’.

Filistinli tutukluların rehineler karşılığında serbest bırakılması, 1967'den bu yana İsrail'in işgali altında olan Batı Şeria'da Hamas'ın popülaritesinin artmasına neden oldu. Batı Şeria, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas liderliğindeki Fetih Hareketi’nin kalesi olarak kabul ediliyor. İsrail hapishanelerinden serbest bırakılan tutukluların çoğu Batı Şeria'dan geliyor.

Cihad Hareketi, Hamas’la birlikte salı günü ilk kez beşinci rehine grubunun Uluslararası Kızılhaç'a teslim edilmesine katıldı. Bu, Cihad hareketinin de elinde rehineler bulundurduğunu gösteriyor. Diğer yandan Cihad Hareketi, Hamas'ın yanında İsrail ordusuyla savaştığını defalarca açıkladı.

Hamas Sözcüsü önceki gün, kalan rehinelerden bazılarının İslami Cihad Hareketi ve belirtmediği diğer gruplar tarafından tutulduğunu bildirdi. Ancak kaynaklar, bazılarının rehineleri para karşılığında takas etmek isteyebileceğini belirtti.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun hükümeti, tüm rehinelerin geri dönmesini sağlamak için iç baskı altında. Ateşkes ne kadar uzun sürerse, o kadar çok rehine serbest bırakılacak.

Askeri ivme dağıldı

Ateşkesin uzatılması, İsrail'in ‘ortadan kaldırmak’ istediği Hamas hareketine yönelik askeri ivmeyi dağıtırken aynı zamanda askeri operasyonların yeniden başlamasına ve buna bağlı yıkıcı insani sonuçlara karşı diplomatik baskıyı artıyor.

Mevcut ateşkes anlaşması, yalnızca Filistinli kadın mahkumlar ve 19 yaşın altındaki çocuklar karşılığında İsrailli kadın ve çocuk rehinelerin serbest bırakılmasını öngörüyor.

Rehin alınan kadın ve çocukların sayısı azaldıkça, ilgi artık yaşlı erkeklere ve belki de cesetlere odaklanıyor.

Rehine meselesinde belki de en zor olacak şey, İsrail ordusundaki askerlerin ve İsrail'de savaşabilecek yaştaki erkeklerin (40 yaşına kadar yedek asker olarak kabul edilirler) değişimi. AFP'nin tahminlerine göre Gazze Şeridi'nde Filistinli gruplar tarafından gözaltına alınan en az 11 erkek ve bir kadın asker ile 40 yedek personel bulunuyor.

Rehinelerin ve mahkumların değeri

İsrail askerleri Filistinliler için İsrail ile müzakerelerde en değerli unsur. İsrailli asker Gilad Şalit, Hamas tarafından beş yıl boyunca esir tutulduktan sonra 2011 yılında serbest bırakıldığında, karşılığında bin 27 Filistinli serbest bırakılmıştı.

Ateşkes anlaşmadan kaynaklanan ihtilaflar bu tür müzakerelerin kırmızı çizgilerini belirlemekten sorumlu bir İsrail komitesinin kurulmasına yol açtı. Yahya es-Sinvar, 2017'de Gazze Şeridi'ndeki Hamas hareketinin lideri olmadan önce serbest bırakılanlar arasındaydı ve bugün İsrail tarafından 7 Ekim saldırısını planlamakla suçlanan ilk kişi oldu.

Şalit'in yaşadığını kanıtlayan Hamas videosu karşılığında 20 Filistinli tutuklu serbest bırakılmıştı.

Hamas, 7 Ekim'deki rehinelerin yanı sıra, 2014 yılında iki taraf arasındaki savaşta öldürülen iki asker Oron Shaul ve Hadar Goldin’in cesetlerini de dokuz yıldır elinde tutuyor. Hamas bu askerlerin ölümlerini hiçbir zaman doğrulamadı.

Ateşkesin ardından çatışmaların yeniden başlaması

İsrail, savaşın ‘bitmediğini’ ve ateşkes biter bitmez savaşın devam edeceğini tekrar tekrar açıklıyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu çarşamba günü bir kez daha ‘tüm rehineleri teslim alma’ sözü verdi. Diğer yandan İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, “İsrail ordusu savaşa devam etmeye hazır. Geçici ateşkesten hazırlıklarımızı güçlendirmek açısından faydalanacağız.” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’Dan aktardığına göre Hamas lideri Basim Naim önceki gün yaptığı açıklamada şunları söyledi:

Hamas'ın iki temel hedefi var: Birincisi bu savaşı bitirmek, ikincisi ise işgal zindanlarındaki Filistinli tutsakların, özellikle de ağır ceza almış, gazi ve hasta tutsakların serbest bırakılmasını sağlamak. Bunu başarmak Hamas'ı ‘herkes için’ kapsamlı bir anlaşmayı kabul etmeye itecek. O da şu: Düşmanın zindanlarındaki esirlere ve savaşın sona ermesine karşılık elimizdeki tüm esirler. Diğer yandan Filistin direnişi yeniden mücadeleye dönmekten de asla korkmuyor ve direnme yeteneğine sahip.


İsrail, güvenli bölge olacağını iddia ettiği Han Yunus'u savaş alanı ilan etti

(AA)
(AA)
TT

İsrail, güvenli bölge olacağını iddia ettiği Han Yunus'u savaş alanı ilan etti

(AA)
(AA)

İsrail ordusu, "insani aranın" bitmesiyle yeniden saldırılara başladığı Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta bazı bölgelerin boşaltılmasını istedi.

İsrail güçleri, Gazze'nin güneyindeki Han Yunus'un 4 bölgesine havadan broşürler atarak halka tahliye uyarısında bulundu.

Broşürlerde, "El Karara, El Huzaa, Absan ve Beni Suheyle sakinlerine: Bölgeyi acilen boşaltıp Refah bölgesindeki barınaklara gitmeniz gerekmektedir. Han Yunus kenti tehlikeli savaş bölgesidir." ifadeleri kullanıldı.

İsrail'in boşaltılmasını istediği Huzaa ve Absan, Han Yunus'un doğusunda İsrail sınırı yakınlarında, El Karara ise Selahaddin Caddesi yakınında yer alıyor.

İsrail ordusu, ayrıca, 1,7 milyon kişinin göçe zorlandığı bölgeye yeniden başlayan saldırıları sırasında Filistinlilerin sığınabileceğini iddia ettiği yerleri göstermek için tüm Gazze Şeridi'nin 2 bin 300'den fazla bloğa bölündüğü bir harita yayımladı.

İsrail ordusunun ablukayı sıkılaştırdığı ve bir bölümünü işgal ettiği Gazze Şeridi, 365 kilometrekare alanda 2,3 milyon insanın yaşamasıyla kilometrekare başına nüfus yoğunluğunda dünyanın en yüksek üçüncü bölgesi olarak gösteriliyor.

İsrail ile Hamas arasındaki uzlaşma kapsamında 24 Kasım Cuma günü saat 08.00'de uygulamaya giren "insani ara" bu sabah itibarıyla son bulmuştu.

"İnsani ara"nın sona ermesinin ardından İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ne saldırılarına yeniden başladı.