Bilim insanları sinek kusmuğunun böcek ısırıklarından daha riskli olabileceğini açıkladı

Dişi sinekler erkek sineklerden daha büyük risk oluşturuyor

Karasinekler hastalıklara neden olan patojenler bulaştırabilir (Unsplash)
Karasinekler hastalıklara neden olan patojenler bulaştırabilir (Unsplash)
TT

Bilim insanları sinek kusmuğunun böcek ısırıklarından daha riskli olabileceğini açıkladı

Karasinekler hastalıklara neden olan patojenler bulaştırabilir (Unsplash)
Karasinekler hastalıklara neden olan patojenler bulaştırabilir (Unsplash)

Bilim insanlarına göre karasinekler insan sağlığı için yaygın kanıdan daha büyük risk oluşturabilir.
ABD'deki Massachusetts Amherst Üniversitesi'nin Insects akademik dergisinde yayımlanan araştırması, bu böceklerin hastalık üreten patojenlerin taşıyıcıları olabileceğini ve bunları insanlara "sinek kusmuğu" olarak bilinen yolla bulaştırdığını öne sürüyor.
Sinekler genelde gündelik olarak yollardaki hayvan cesetleri, hayvan dışkısı, gıda atıkları ve diğer çöpler de dahil çeşitli yiyeceklerle beslenir.
Bir sinek her beslendiğinde "kursağını" doldurur. Kursak, sinek anatomisinin yiyeceklerin depolandığı parçasıdır.
Bu yiyecek daha sonra sindirim sistemine taşınır ve burada sinek için enerjiye dönüştürülür.
Kursak öncelikle sindirim için değil, depolama için olduğundan, çok az sindirim enzimi veya antimikrobiyal peptit bulundurur. Varsa, bu enzimler patojenleri nötralize eder.
The Independent'ta yer alan habere göre uzmanlar, bunlar olmadan kursağın da "yanlışlıkla hastalık üreten patojenlerin depolandığı bir yer haline geldiğini" açıkladı.
Sinek bir sonraki beslenme istasyonuna doğru ilerledikçe, "kabarcıklanma" olarak bilinen bir işlemle, yani suyu geri püskürterek kursağındaki fazla sudan kurtulur. Bu genellikle sinek kusmuğu olarak bilinir.
Örneğin, böcek sandviçinizin üzerine konar ve kursağını doldurmadan önce bu suyun bir kısmını kusarsa, kursaktaki hastalığa neden olan patojenler de sandviçe bulaşabilir.
Araştırma, erkek ve dişi sineklerin dışkıları eşit miktarlarda ziyaret etse de dişi sineklerin (özellikle yumurta geliştirenlerin) hayvan cesetleriyle beslenme ihtimalinin daha yüksek olduğunu buldu.
"Yumurta geliştiren bir dişi sadece hayvan cesetlerini daha sık ziyaret etmekle kalmaz, yumurtlamaya hazır yumurtaları olan dişilerden daha fazla kusma/dışkılama da üretir" diyen çalışmada şu ifade yer aldı:
"Bu yüzden dişiler, daha iyi anal patojen ve parazit yayıcılardır."
Üniversitenin Ziraat Fakültesi'nden böcek bilimi profesörü John Stoffolano, daha önce yaptığı açıklamada, araştırmaların çoğunun enfekte kanı bir konakçıdan diğerine aktararak hastalık yayan ısıran sineklere odaklandığını söylemişti.
Stoffolano, sinantropik sinekler olarak bilinen ısırmayan sineklerin insan sağlığı için daha büyük bir risk oluşturabileceğinden endişeleniyor.
Stoffolano, "Ve sinantropik sinekler büyük ölçüde göz ardı edildi. Kanla beslenen sineklere odaklanıldı fakat aramızda yaşayanlara da dikkat etmeliyiz çünkü besinlerini gözyaşlarında, dışkılarında ve yaralarında patojen döken insanlardan ve hayvanlardan alıyorlar" ifadelerini kullandı.
Stoffolano şunları ekledi:
"Sorunlara neden olan bu küçük şeylerdir. Sağlığımız, bizimle yaşayan bu sineklere daha fazla dikkat etmemize bağlı."



Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
TT

Starship, Teksas'tan yeni bir test uçuşuyla fırlatıldı

Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)
Starship uzay aracının on birinci uçuşu Teksas'taki Starbase üssünden gerçekleşti (Reuters)

Amerikalı milyarder Elon Musk'ın sahibi olduğu SpaceX, dün Teksas'taki Starbase'den Starship uzay aracının on birinci uçuşunu gerçekleştirdi. Bu test görevi, yeniden kullanılabilir uzay aracının uydu fırlatma ve nihayetinde insanları Ay ve Mars'a taşıma yeteneğini test etmeyi amaçlıyor.

Bir Süper Ağır itici roketin üzerine monte edilmiş Starship üst kademesinden oluşan uzay aracı, SpaceX'in Starbase'deki tesislerinden yaklaşık 23:20 GMT'de fırlatıldı. Starship üst kademesini uzaya gönderdikten sonra, Süper Ağır itici roket fırlatmadan yaklaşık 10 dakika sonra Meksika Körfezi'ne yumuşak bir iniş gerçekleştirdi.

SpaceX Başkanı Gwynne Shotwell, geçen ay Paris'te düzenlenen bir konferansta, "11. test uçuşunu başarılı kılmak için elimizden gelen her şeyi yaptık," dedi. "Ama bildiğiniz gibi, kimse ne olacağını bilmiyor, bu yüzden göreceğiz." Starship'in, 2027 yılına kadar NASA astronotlarını Ay'a indirmesi planlanıyor.

Roket, SpaceX'in mobil geniş bant internet sağlama hedefinde hayati rol oynayan daha büyük Starlink uydularının fırlatılması için büyük önem arzediyor. Bu uydular, Musk'ın Mars'a insan ve kargo gönderme vizyonunun temelini oluşturuyor.


"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)
TT

"Arka kapı" tehlikesi: 250 dosya ChatGPT'yi zehirlemeye yetiyor

(Unsplash)
(Unsplash)

Anthony Cuthbertson Teknoloji Editör Yardımcısı @ADCuthbertson 

Araştırmacılar, OpenAI'ın ChatGPT'si ve Google'ın Gemini'ı gibi yapay zeka modellerinin, eğitim verilerine yalnızca küçük bir bozulmuş veri örneği eklenerek "zehirlenebileceği" uyarısını yaptı.

Birleşik Krallık Yapay Zeka Güvenlik Enstitüsü, Alan Turing Enstitüsü ve yapay zeka firması Anthropic'in ortak yürüttüğü çalışma, 250 kadar az sayıda belgenin büyük dil modellerinin (LLM'ler) anlamsız metinler üretmesine yol açan bir "arka kapı" zafiyeti oluşturabileceğini ortaya koydu.

Bu açık özellikle endişe verici çünkü en popüler LLM'ler, kişisel internet siteleri ve blog yazıları da dahil internetteki herkese açık metinlerle önceden eğitiliyor. Bu da herhangi birinin yapay zeka modelinin eğitim verilerine dahil olabilecek içerik üretmesini mümkün kılıyor.

Anthropic, konuyu detaylandıran blog yazısında "Kötü niyetli aktörler, zehirlenme diye bilinen süreçte modelin istenmeyen veya tehlikeli davranışları öğrenmesini sağlamak için bu yayınlara belirli bir metin enjekte edebilir" dedi.

Arka kapı eklemek de bu saldırı türünden. Arka kapılar, modelden normalde gizli kalacak belirli bir davranışı tetikleyen özel ifadelerdir. Örneğin bir saldırgan komut isteminde olduğu gibi rasgele bir tetikleyici ifade içerdiğinde LLM'ler hassas verileri dışarı sızdıracak şekilde zehirlenebilir.

Bulgular yapay zeka güvenliğine dair endişelere yol açarken araştırmacılar, bunun teknolojinin hassas uygulamalarda kullanılma potansiyelini sınırladığını söylüyor.

Alan Turing Enstitüsü'nden Dr. Vasilios Mavroudis ve Dr. Chris Hicks, "Sonuçlarımız şaşırtıcı ve endişe vericiydi: Bir LLM'yi zehirlemek için gereken kötü niyetli belge sayısı (yaklaşık 250), modelin veya eğitim verilerinin boyutundan bağımsız olarak neredeyse sabitti" diye yazdı.

Başka bir deyişle, veri zehirleme saldırıları daha önce sanılandan daha uygulanabilir olabilir. Bir saldırgan için örneğin 250 zehirli Wikipedia makalesi yaratmak nispeten kolay olacaktır.

Riskler, "Poisoning attacks on LLMs require a near-constant number of poison samples" (LLM'lere yönelik zehirleme saldırıları neredeyse sabit sayıda zehir örneği gerektiriyor) başlıklı, hakem kontrolünden geçmemiş makalede detaylandırıldı.

The Independent yorum için Google ve OpenAI'la iletişime geçti.

Independent Türkçe, independent.co.uk/tech


Elon Musk, Twitter davasında uzlaşmaya gitti

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Elon Musk, Twitter davasında uzlaşmaya gitti

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Teknoloji milyarderi Elon Musk, kıdem tazminatlarıyla ilgili anlaşmazlıkta kendisine 128 milyon dolardan fazla tazminat istemiyle dava açan işten çıkarılmış Twitter yöneticileriyle uzlaşmaya vardı.

Musk, Ekim 2022'de Twitter'ı satın aldığında CEO Parag Agrawal, Finans Direktörü Ned Segal, Hukuk Direktörü Vijaya Gadde ve Baş Hukuk Müşaviri Sean Edgett dahil çalışanlar arasında büyük bir tasfiye gerçekleştirmişti.

Bu eski yöneticiler Mart 2024'te, Musk'a ve yeniden markalaştırdığı X sosyal medya platformuna, kendilerine ödenmesi gerektiğine inandıkları kıdem tazminatını karşılamak üzere 128 milyon dolardan fazla toplu bir meblağ için dava açmıştı.

Geçen hafta teslim edilen ve ilk olarak çarşamba günü The Verge tarafından haberleştirilen mahkeme belgelerinde, Musk ve X'in davada "belirli koşulların yerine getirilmesini gerektiren" bir uzlaşmaya vardığı ortaya çıktı.

Belgelerde uzlaşma miktarına yer verilmedi. The Independent yorum için Musk ve davacıların avukatlarına ulaştı.

Musk, Nisan 2022'de Twitter'ı satın almayı kabul etmiş ancak birkaç ay sonra satın alma işleminden vazgeçeceğini söylemişti. Twitter, anlaşmayı tamamlamaya zorlamak için teknoloji devine dava açacak kadar ileri gitmişti.

Musk o sonbaharda 44 milyar dolarlık anlaşmayı tamamladıktan sonra Agrawal ve diğer üst düzey çalışanları hızla kovmuştu. Davaya göre yöneticiler Musk'ı, "özel bir öfke" duyduğu bir grubun kıdem tazminatları için daha fazla para ödemekten kaçınmaya çalışmakla suçladı.

Grup davada, "Musk Davacıların kıdem tazminatlarını ödemek istemediğine karar verdiği için, onları sebepsiz yere işten çıkardı, ardından sahte bir neden uydurdu ve çeşitli şirketlerinin çalışanlarını kararını onaylamaları için atadı" dedi.

asdfer
Musk, başlangıçta anlaşmadan caymaya çalıştıktan sonra Twitter'ı satın almayı kabul etmişti (AFP)

Dava, Walter Isaacson'ın Musk hakkındaki biyografisine atıfta bulunuyor. Biyografide teknoloji devinin Twitter anlaşmasını yöneticilerin hisse senedi opsiyonlarını hak etmelerini önlemek için bir gün erken sonuçlandırdığını söylüyor.

Isaacson, Musk'ın "bu gece sonuçlandırmakla yarın sabah yapmak arasında kurabiye kavanozundaki farkın 200 milyon dolar" olduğunu söylediğini aktarıyor.

Ağustosta Musk ve X'in işten çıkarılan yaklaşık 6 bin işçinin kıdem tazminatı konusunda 500 milyon dolarlık davada "prensipte" uzlaşmaya vardığı açıklanmıştı.

Reuters'ın haberine göre, Twitter'ın yan haklar programlarını denetleyen Courtney McMillian ve operasyon müdürü Ronald Cooper tarafından açılan davada, çoğu çalışanın temel ücretlerinin iki ayını ve işte geçirdikleri her tam yıl için bir haftalık ücret almaları beklenirken, en fazla bir aylık kıdem tazminatı teklif edildiği, işten çıkarılan pek çok işçiye ise hiçbir ek ödeme yapılmadığı öne sürülmüştü.

Independent Türkçe