Scrabble'dan Wordle'a kelime oyunlarında kaybedenler nasıl bir psikolojiyle hareket ediyor?

Wordle, bazı kelimeleri yasaklamasıyla da tepki çekmişti (AFP)
Wordle, bazı kelimeleri yasaklamasıyla da tepki çekmişti (AFP)
TT

Scrabble'dan Wordle'a kelime oyunlarında kaybedenler nasıl bir psikolojiyle hareket ediyor?

Wordle, bazı kelimeleri yasaklamasıyla da tepki çekmişti (AFP)
Wordle, bazı kelimeleri yasaklamasıyla da tepki çekmişti (AFP)

İspanya'nın önde gelen gazetelerinden El Pais'e konuşan uzmanlar, kelime oyunlarında kaybedip öfkelenenlerin nasıl bir psikolojiyle hareket ettiğini değerlendirdi.
Dünyada milyonlarca kişi tarafından oynanan kelime tahmin oyunu Wordle'da her gün çıkacak kelimeleri 27 yaşındaki Sam Ezersky belirliyor. 
ABD'nin tanınmış gazetelerinden New York Times'ın (NYT) bulmaca editörü, nisanda verdiği röportajda e-posta kutusunun her gün tehdit ve öfke dolu mesajlarla taştığını söylemişti.
NYT, ABD'li yazılımcı Josh Wardle tarafından yaratılan oyunu 31 Ocak'ta halka açıklanmayan bir fiyattan satın almıştı. 
Bazı oyuncularsa NYT uygulamayı satın aldığından beri oyunun zorlaştığına dair sosyal medyada yorumlar yapmıştı.
Peki dünyayı kasıp kavuran Wordle'da kaybedenler nasıl bir psikolojiyle hareket ediyor?
Iowa Eyalet Üniversitesi'nin psikoloji bölümünden Douglas Gentile, Wordle gibi oyunların üç temel ihtiyacı karşıladığını söyledi. 
Bunlardan ilki kontrol, ikincisi bir gruba ait hissetme ve üçüncüsü de rekabet ihtiyacı.
Gentile, Wordle'ın bu üç ihtiyacı da karşıladığını ve böyle bir oyunda başarısız olmanın, oyuncuların yetersiz hissetmesine yol açtığını söyledi.
Akademisyen, söz konusu üç özelliğin kişinin kendisini belirlemesinde önem taşıdığına dikkat çekerek, bunlarla ilgili sorun yaşandığında oyuncuların uzun vadede öfkeli hale gelebileceğini belirtti.
Amerikan Üniversitesi'nden klinik psikolog Kelli Dunlap ise oyuncuların belirli bir zorluk dengesi görmek istediğini, bunun bozulduğunu düşünenlerinse sinirlendiğini ifade etti.

"Toplumsal statü göstergesi"
2015'te de ünlü kelime oyunlarından Scrabble'la ilgili benzer bir araştırma yapılmıştı. 
New York Üniversitesi'nden Allison Parish, Scrabble'da kaybetmenin diğer oyunlarda yenilmekle aynı etkiyi yaratmadığını savunmuştu.
Akademisyen, Scrabble gibi oyunları kazanmak için gerekli olan geniş kelime dağarcığı ve imla kurallarına dair bilgilerin, belirli bir toplumsal statüye işaret ettiğini belirtmişti.
Parish, araştırmasında "Scrabble'da iyi bir hamle 'Ben senden daha iyi bir Scrabble oyuncusuyum' demekten daha fazlasını ima ediyor. Bu, aslında 'Ben senden daha iyi biriyim, daha kültürlüyüm' demek" ifadelerini kullanmıştı.

Independent Türkçe, El Pais, The Economist



Brezilya'dan önce 8 ülke “X” platformunu engelledi

Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
TT

Brezilya'dan önce 8 ülke “X” platformunu engelledi

Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)
Yasaklanmadan önce "X" uygulamasına göz atan bir Brezilyalı  (AFP)

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığına göre "yanlış bilgi yayma"daki rolü nedeniyle Brezilya'da (Cumartesi) bloke edilmeye başlanan "X" platformu, başta otoriter rejimlere sahip olanlar olmak üzere birçok ülkede de yasaklandı.

Birçok ülkede geçici olarak yasaklanan bu sosyal ağ, örneğin 2011'de Mısır'da, 2014 ve 2023'te Türkiye'de ve hatta 2021'den önce ve sonra Özbekistan'da meydana gelen siyasi protestolar ve başkanlık seçimleri hakkında bilgi yayma yeteneğini kanıtladı.

Çin

Çin, Twitter platformunu (“X”in eski adı) daha dünyada meşhur olmadan yasakladı. Çinliler, Haziran 2009'dan bu yana, yani Çin'in Tiananmen Meydanı'nda başlattığı kanlı baskının yirminci yıldönümünü anmadan iki gün önce bu platformu kullanmamaya başladılar ve yerine geniş çapta "Weibo" ve "WeChat" platformlarını kullandılar.

İran

Yetkililer, Haziran 2009'da gerçekleşen tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına ilişkin protestoların ardından Twitter'ı yasakladı; bu karar, yayımlanmasından sonra 15 yıl yürürlükte kaldı.

Ancak uygulama, kadınların maruz kaldığı baskılara karşı yurt dışındaki protesto hareketlerine ilişkin haberlerin 2022 yılı sonunda yayınlanmasına katkı sağladı.
Türkmenistan

Orta Asya'daki son derece izole ülke, diğer birçok yabancı hizmet ve web sitesine ilave olarak 2010 yılının başlarında Twitter'ı engellemeye başladı.

Yalnızca devlete ait Türkmen Telekom şirketi tarafından sağlanan internet taraması yetkililerin denetimine tabidir.

Kuzey Kore

Kuzey Kore, 2010 yılında "ülkeyle ilgilenen yabancılara" yakınlık gösterip kendi Twitter hesabını açtıktan sonra, Nisan 2016'da uygulamayı Facebook, YouTube, bahis siteleri ve pornografiyle birlikte engelledi.

Birkaç hükümet web sitesi dışında internete erişim, ağın kullanımını az sayıda yetkiliyle sınırlayan kapalı rejim tarafından yakından izleniyor.

Myanmar

Platform, Aung San Suu Kyi'nin sivil hükümetini deviren askeri darbeye karşı yapılan protestolar nedeniyle engellendikten sonra, Şubat 2021'den beri erişim sağlanamıyor.

O tarihten bu yana iktidardaki askeri cunta interneti kısıtlama konusunda kararlılığını sürdürüyor.

Rusya

Moskova, "yasa dışı içerik" yayınlanmasını kınayarak, 2021'den bu yana Twitter'a erişimi yavaşlattı ve Twitter kullanımını kısıtladı.

Mart 2022'de, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı başladıktan hemen sonra siteye erişimi resmi olarak engelledi. Ancak birçok Rus, "X"i bir "Sanal Özel Ağ" veya "VPN" programı aracılığıyla kullanıyor; bu program, programı çağıran kişinin adresini gizleyerek yasağı aşmalarına olanak tanıyor.

Pakistan

Ordunun desteklediği hükümet, Şubat 2024'teki parlamento seçimlerinden bu yana "X" platformunu yasakladı ve kararı "güvenlik gerekçelerine" bağladı.

Hapisteki eski Başbakan İmran Han'ın partisine ait olan bir muhalefet hesabı, platformda yaygın yolsuzluk suçlamalarını yayınlamıştı.

Venezuela

Yolsuzluk şüphelerine rağmen temmuz ayında yeniden seçilen Başkan Nicolas Maduro, ülke çapında şiddetle bastırılan gösterilerle birlikte, 9 Ağustos'ta platformun 10 gün yasaklanmasını emretti.

Yasak, süre dolmasına rağmen kaldırılmadı ve hâlâ yürürlükte

Brezilya

Engelleme, engellemeyi aşmak için sanal özel ağ (VPN) kullanmak gibi "teknolojik hilelere" başvuran kişilere 50.000 reali (yaklaşık 9.000 dolar) para cezası verilmesini içeren bir yargı kararı ile birlikte gerçekleştirildi.