Suriye’de kolera yayılıyor

Sağlık felaketine karşı uyarılar yapılıyor.

Deyrizor’da koleradan etkilenen çocukların sayısı artıyor. (AP)
Deyrizor’da koleradan etkilenen çocukların sayısı artıyor. (AP)
TT

Suriye’de kolera yayılıyor

Deyrizor’da koleradan etkilenen çocukların sayısı artıyor. (AP)
Deyrizor’da koleradan etkilenen çocukların sayısı artıyor. (AP)

Suriye’de kolera salgını, başta rejimin kontrolündeki bölgeler olmak üzere farklı kontrol güçlerinin bölgelerinde büyük bir tehlike oluşturuyor. Salgının yerinden edilmiş insanların kaldığı, temiz içme suyunun yanı sıra diğer temel ihtiyaçların bulunmadığı aşırı kalabalık kamplarda yayılmasından endişe ediliyor.
Şam’daki Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan istatistikler, Suriye’nin kuzey ve doğusundaki Halep ve Deyrizor’un en fazla kolera vakası görüldüğü bölgeler olduğunu gösterdi. Diğer yandan, rejim, hastalığın yayılmasını kontrol altına almak için uyguladığı katı önlemlere hız verdi.
Şam’daki Sağlık Bakanlığı’nın raporlarına göre rejim kontrolündeki bölgelerde ölü sayısı 44’e, vaka sayısı da 908’e yükseldi.
Şam Sağlık Bakanlığı’na göre Halep’te 558, Deyrizor’da 165, Haseke’de 68, Rakka’da 33, Lazkiye’de 28, es-Süveyde’de 19, Şam’da 11, Hama’da 10, Humus’ta 7, Dera’da 5, Rif Şam’da 2, Kuneytire ve Tartus’ta birer vaka kaydedildi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Erken Uyarı ve Müdahale Ağı (EWARN) Suriye’nin kuzey ve doğusunda rejimin kontrolü dışındaki bölgelerde salgının hızla yayıldığını bildirdi. Perşembe günü itibariyle vaka sayısı yaklaşık 14 bin 844’e ulaştı. Ülkenin kuzeybatısında toplam vaka sayısı bin 755, Barış Pınarı harekatı bölgesinde ise 374’e yükseldi.
Suriye Geçici Hükümeti’ne bağlı Sağlık Bakanlığı, Suriye’nin kuzeydoğu bölgelerinde kolera enfeksiyonu sonucu iki kişinin hayatını kaybettiğini belirtti. Bakanlık, sağlık sektörü çalışanlarına, tesislerdeki ve toplumdaki şüpheli vakaları bildirme ve enfeksiyonu doğrulama olanakları sağlama çağrısında bulundu.
İdlib Sağlık Müdürlüğü yayınladığı bir açıklamada, rejim bölgelerinde ve Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) kontrolündeki bölgelerde koleranın yayılmasının ardından ‘alarm zillerinin çaldığını’ bildirdi.
Açıklamada, Suriye’nin kuzeybatısındaki insanların yaşadığı feci insani koşullara dikkat çekildi. Bu bağlamda, nüfusun aşırı yoğunluğu, kampların yaygınlaşması, temiz içme suyu temininin zorluğu ve kampların yakınında kanalizasyonunun bulunmasının gerekliliğine dikkat çekildi.
Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Temsilcisi Yardımcısı Nejat Rüşdi dün Cenevre’de düzenlenen insani yardımlara yönelik çalışma grubunun toplantısına başkanlık ettiği sırada, Suriye’deki kolera salgının ‘bir felakete dönüşebileceğine’ yönelik uyarıda bulundu. Rüşdi açıklamasında “Acil yardıma ihtiyaç duyuluyor. Salgından etkilenen topluluklara sürdürülebilir ve engelsiz erişim sağlanması zorunlu bir durum” ifadelerini kullandı.
Rejimin kontrolü dışındaki kuzey bölgelerdeki kaynaklar, Suriye’nin doğusunda ve kuzeybatısında kolera hastalığının hızla yayıldığına ve acil tıbbi yardıma ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekti. Kolera hastalığı enfeksiyonlarının hızlanmasının ana nedeninin kirli su, hijyen sıkıntıları ve sağlık malzemelerinin eksikliği olduğunu belirtti. En yüksek kolera enfeksiyonu oranlarının yoksul ve hastalığa karşı savunmasız bölgelerde kaydedildiği vurgulandı.

Aşı programı adımları
Diğer yandan destek koordinasyon birimi, Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) bir aşı programı taslağı sunmaya çalışıyor. Ancak tamamen aşıya güvenilmemesini de vurgulanıyor. Zira aşı pahalı ve bireysel enfeksiyona karşı koruma sağlasa da salgını ortadan kaldırmıyor. Bu noktada, bir varil içme suyunun fiyatının 20 bin lirayı aşması, temiz suya erişimi yoksul Suriyeli aileler için sıkıntı bir hale getirdiği için, kirli çevre ve suyun, toplumdaki çevre ve sağlık bilincinin derecesinin ve yaşam standartlarının da göz önüne alınması gerektiğini belirtiyor. Kaynaklara göre, bu koşullar hijyen davranışlarına olumsuz olarak yansıyor.
BM Genel Sekreteri Sözcüsü Stephane Dujarric daha önce, kolera vakalarındaki artışın Suriye genelindeki ciddi su sıkıntısından ve Fırat Nehri’ndeki düşük su seviyesi ve kuraklık benzeri koşullardan kaynaklandığını belirtmişti.
İlk kolera vakaları Deyrizor kırsalında tespit edildi. Vakalar Fırat Nehri’nin sularının kirlenmesi sonucu kayıtlara geçti. Raporlar, Suriye’de 5 milyondan fazla insanın içme suyunu Fırat Nehri’nden karşıladığını gösteriyor.
Dujarric, BM ortak kuruluşlarının ilaç, su, sanitasyon ve hijyen kitleri gibi kolera ile mücadele malzemeleri sıkıntısıyla karşı karşıya olduğunu söyledi. Su altyapısının tahrip olması veya zarar görmesinin, insanları güvenli olmayan su kaynaklarına yönlendirdiğine dikkat çekti.

UNICEF
UNICEF, bu hastalığın yayılmasıyla birlikte çocukların sağlığının da tehdit altında olduğu konusunda uyardı. Bu hastalığın yayılarak çocukların sağlığını tehdit ettiğini vurguladı.
UNICEF 10 Eylül’de Kolera salgının duyurulmasından bu yana, sağlık tesislerinde ve toplum düzeyinde tedaviyi desteklemek için salgından en çok etkilenen illerde 60 sulu ishal tedavi kiti dağıttı.
Geçtiğimiz iki haftada, ülke genelinde özellikle son derece hassas ve hastalığa karşı savunmasız topluluklarda 10 milyon kişinin güvenli ve temiz suya erişimini sağlamak, hastalığın yayılmasını önlemek ve sınırlamak için su kaynaklarında klor dozunu ve konsantrasyonunu artırmak üzere 408 ton sodyum hipoklorit sağladı.
UNICEF yaptığı açıklamada, sağlanan tedariklerin, sağlık tesislerini ve toplulukları desteklemek için sulu ishal 36 bin ilacın yanı sıra 350 bin kişinin su arıtmasına yardımcı olmak üzere su arıtma tabletlerini içerdiğini bildirdi.



ABD'nin Suriye ile ilgili kararlı tutumu İran'ın bölgesel yenilgisini sağlamlaştırıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)
TT

ABD'nin Suriye ile ilgili kararlı tutumu İran'ın bölgesel yenilgisini sağlamlaştırıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera Riyad'da bir araya geldi, 14 Mayıs 2025 (SPA)

James Jeffrey

ABD Başkanı Donald Trump, 13 Mayıs’ta Riyad’a yaptığı ziyaret sırasında Suriye'ye yönelik yaptırımların kaldırıldığını açıkladı ve ertesi gün Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile bir araya geldi. Trump, açıklamasında ayrıntılara yer vermezken Suriye’ye yükselmesi ve gelişmesi için yeni bir şans verme konusundaki kararlılığını vurguladı.

Ancak stratejik ağırlığına rağmen aynı ölçüde dikkat çekmeyen bir husus daha var. O da bu hamlenin ABD yönetimi içindeki derin bir anlaşmazlığı çözerken, bir tarafta ABD ve İsrail, diğer tarafta ABD’nin Arap, Türk ve Avrupalı müttefikleri arasındaki çatlağı kapatması. Daha da önemlisi, İran'ın zayıf ve bölünmüş bir Suriye'yi ‘Şii hilalini’ yeniden kurmak için kullanma hevesinin kursağında bıraktı.

Bu karar, İran ve vekilleri için bazı gerilemelerin doruk noktası olması ve uluslararası toplumun Ortadoğu meseleleri etrafında birleşmesine katkıda bulunması nedeniyle tarihi bir etkiye sahip.

İsrail, Suriye’nin ‘şeriatçı’ hükümetine ve onun müttefiki Türkiye'ye yönelik saldırgan tutumu nedeniyle tecrit edilmiş gibi görünse de aşırı sağcı Dışişleri Bakanı Gideon Saar’ın son zamanlarda yaptığı daha olumlu açıklamaların yanında özellikle Azerbaycan'da yapılan ve Suriye dosyası üzerinden Ankara ile gerilimi azaltmayı amaçlayan görüşmelerde somutlaşan tutumunda değişiklik belirtileri göstermeye başladı. Ancak en önemli değişim, Trump'ın Suriye'deki İran etkisine yönelik ilmiği sıkılaştırma ve İsrail ordusunun bir cephedeki askeri varlığını azaltmasına izin verme hamlesiydi. Bu hamle, İsrail'deki güvenlik hissini arttırdı ve daha geniş bölgesel istikrara katkıda bulundu.

Ancak ABD ve Suriye dışişleri bakanları arasında bu hafta Türkiye'de yapılması planlanan görüşme ile başlayacak olan çözüme giden yol halen uzun ve meşakkatli. Şimdiye kadar yaptırımların ABD Kongresi tarafından resmi olarak ne zaman kaldırılacağına dair net bir işaret verilmedi. Çünkü bu Trump'ın hızlı bir şekilde onaylayabildiği başkanlık kararından farklı bir durum. ABD Kongresi’nin alacağı karar daha uzun bir yasama süreci gerektiriyor. ABD Kongresi'nden gelen ilk tepkiler olumlu olsa da ayrıntılar önemini koruyor.

Bu arada Washington, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera’ya bağlı Heyet Tahriru’ş-Şam’ı halen terör örgütü olarak listelerken Suriye'yi halen terörizmin devlet sponsoru olarak görüyor ve Şera’nın liderliğindeki yeni hükümeti resmi olarak tanımıyor. Ayrıca, Brüksel'deki görüşmesi sırasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani’ye iletilen ABD'nin talepler listesi halen görüşülmeye ve takip edilmeye devam ediyor. Şeybani'nin ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile yapacağı görüşmede bu temel talepler üzerinde durulması bekleniyor.

İsrail, Dürziler üzerinden Suriye’nin güneyindeki nüfuzu veya belki de Şera’nın kendisiyle yeni ortaya çıkan iletişim kanalları aracılığıyla rakibi Türkiye'ye karşı halen etkili olan bir kozu elinde tutuyor.

ABD’nin taleplerini sıraladığı liste, çok çeşitli güvenlik konularını içeriyor. Şam'a kayıp ABD vatandaşlarının bulunması ve Beşşar Esed rejiminin elindeki kimyasal silahlar ve diğer kitle imha silahlarıyla ilgili çözüm bekleyen meselelerin çözüme kavuşturulması için iş birliği çağrısında bulunarak başlayan listedeki talepler arasında DEAŞ’a karşı hem operasyonel olarak hem de el-Hol Mülteci Kampı’nda ve Suriye’nin kuzeydoğusundaki diğer kamplarda tutulan tutuklularla ilgili olarak koordinasyon sağlanması da yer alıyor. Washington ayrıca ABD güçlerine Suriye genelinde terörle mücadele operasyonları yürütme ve İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ve Hizbullah'tan on yıllardır Suriye'de bulunan Filistinli gruplara kadar geniş bir yelpazede terörist olarak sınıflandırılan örgütlerle mücadele etme özgürlüğü verilmesini talep ediyor.

juık
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Riyad'da bir araya geldiler, 14 Mayıs 2025 (SPA)

ABD ayrıca azınlıklara karşı baskıcı uygulamalardan kaçınılması, kapsayıcı ve çeşitliliğin olduğu bir hükümet kurulması ve önemli makamlardaki yabancı uyruklu cihatçı unsurların temizlenmesi için güvenlik birimlerinin yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguluyor. Başkan Trump ayrıca Cumhurbaşkanı Şera’yı ‘Abraham (İbrahim) Anlaşmaları’na katılmaya ve İsrail'i tanımaya çağırdı. Suriye’nin Abraham Anlaşması'na katılması şu an için ulaşılamaz gibi görünse de Cumhurbaşkanı Şera'nın Suriye ve İsrail arasındaki 1974 tarihli Ayrılma Anlaşması ile ilgilendiği de ortada.

Başkanlık kararının cesurluğuna rağmen, birçok önemli ayrıntı çözülmeyi bekliyor. Trump yönetiminin Cumhurbaşkanı eş-Şera ve HTŞ hakkındaki kuşkuları henüz dağılmış değil. Bu da herhangi bir siyasi zafer ilan etmeden önce bir dereceye kadar ihtiyatlı olmayı gerektiriyor. Başkanlık kararının cesurluğuna rağmen, birçok önemli ayrıntı açıklanmayı bekliyor. Trump’ın açıklamasının yarattığı toz ve duman dağıldıkça analistler yeni Suriye hükümeti üzerinde en önde gelen müttefiki Türkiye’nin mi, Suudi Arabistan’ın mı, yoksa ABD’nin mi daha etkili olacağını merak etmeye başlayacaklar.

csdfvghy
Lübnan'daki Hizbullah tarafından yönetilen İmam Mehdi İzcileri'nden kız öğrenciler, Lübnan'ın güneyinde, eski Suriye rejimi saflarında savaşırken öldürülen Hizbullah komutanı Ali Feyyad'ın fotoğraflarını tutarken, 6 Mart 2016 (Reuters)

Öte yandan İsrail, Dürziler üzerinden Suriye’nin güneyindeki nüfuzu veya belki de Şera’nın kendisiyle yeni ortaya çıkan iletişim kanalları aracılığıyla rakibi Türkiye'ye karşı halen etkili olan bir kozu elinde tutuyor.

Son olarak Rusya, Suriye denkleminde göz ardı edilemeyecek bir faktör. Beşşar Esed rejiminin düşmesi, özellikle de 2019 yılında dönemin ABD Dışişleri Bakanı Mike Bakan Pompeo'nun Rusya ziyareti sırasında sunduğu, ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye’deki savaşı sona erdirecek uzlaşma önerisini reddetmesinin Moskova için acı verici bir jeostratejik darbe oldu. O tarihten bu yana Rusya, Lazkiye yakınlarındaki askeri üslerini korumak amacıyla Şam ile görüşmeler yürütüyor. Moskova ve yeni Suriye hükümeti arasında savaş sırasında gelişen düşmanlığa rağmen, her iki taraf da pragmatik davranıyor ve bu görüşmelerin pratik anlaşmalara yol açabileceğine inanıyor.

Başkanlık muafiyetleri, insani yardım sağlanması veya sınırlı kalkınma projelerinin finanse edilmesi için geçici kolaylıklar sağlasa da uluslararası iş dünyasının uzun vadeli yatırımlar yapması için ihtiyaç duyduğu istikrarlı yasal çerçeveyi oluşturmuyor.

Öte yan hem Ankara hem de Tel Aviv, Moskova'nın Suriye dosyasındaki dengelerde potansiyel bir rolü olduğunu düşündüklerinden Rusların Suriye'yi terk etmesine yönelik gerçek bir talepte bulunmuyorlar. Özellikle Türkiye'nin güvenlik, diplomasi ve ekonomiyle ilgili diğer çıkarlarının yanı sıra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya’nın Suriye’deki askeri üslerinin varlığı gibi küçük bir mesele için taviz vermeye istekli görünmüyor. Trump'ın ‘Yeni Suriye’ yaklaşımını benimsediği şu günlerde, Rusya'ya yönelik tutumu özel bir önem taşıyor. Bu da ABD'nin geniş desteğine sahip olan Ukrayna konusunda devam eden müzakerelerde etkili bir kart olarak kullanılabilir.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Trump'ın kararına ilişkin jeopolitik arka plan ne olursa olsun, yaptırımların kaldırılması Suriye halkı için büyük bir kazanım. Aynı zamanda ülkenin kaos ve yeniden iç savaşa sürüklenmekten kaçınmasının ardından karşılaştığı en büyük zorluk olan yeniden inşa çabaları için gerçek bir umut penceresi açıyor. Dünya Bankası on dört yıllık savaşın altyapı ve ekonomiye 400 milyar dolardan fazla zarar verdiğini tahmin ediyor. Çatışma, komşu ülkeler ve Avrupa'daki altı milyondan fazla mülteci de dahil olmak üzere Suriyelilerin neredeyse yarısını yerinden etti. ABD’nin Caesar (Sezar) Yasası çerçevesinde Suriye’ye uyguladığı katı yaptırımların devam etmesiyle birlikte, ABD’nin mevcut ya da gelecekteki yönetimleri tarafından yasal olarak soruşturmaya uğrama korkusu nedeniyle Suriye’ye yardım ulaştırma imkanları da oldukça sınırlı.

cfdvbgh
Suriye'nin başkenti Şam'ın eteklerindeki bir Captagon (uyuşturucu hap) fabrikasının içinde kimyasal madde içeren kutular, 12 Aralık 2024 (Reuters)

Başkanlık muafiyetleri, insani yardım sağlanması veya sınırlı kalkınma projelerinin finanse edilmesi için geçici kolaylıklar sağlasa da ülkenin yeniden inşası için en önemli ve etkili yol olan uluslararası iş dünyasının uzun vadeli yatırımlar yapması için ihtiyaç duyduğu istikrarlı yasal çerçeveyi oluşturmuyor. Zira iş dünyası, istikrarlı ve güvenli bir ortama ihtiyaç duyar, ancak bu geçici muafiyetlerle sağlanamaz.

Sonuç olarak İran'ın bölgesel yenilgisinden DEAŞ’ın neredeyse tamamen ortadan kaldırılmasına ve Türkiye'deki PKK terör örgütünün feshedildiğinin açıklanmasına kadar son dönemde hız kazanan dramatik bölgesel gelişmelerle birlikte Suriye'nin çevresiyle yeniden bütünleşmesi, daha müreffeh, daha istikrarlı ve daha barışçıl bir Ortadoğu'ya giden yolu açabilecek yeni bir sayfa açmak için gerçek bir fırsat gibi görünüyor.