‘Sürgünde Günbatımı’ kitabının yazarı Baha Tahir yaşamını yitirdi

Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)
Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)
TT

‘Sürgünde Günbatımı’ kitabının yazarı Baha Tahir yaşamını yitirdi

Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)
Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)

Mısır’da kültür camiasının yanı sıra hastalıklarla mücadeleye de büyük katkılarda bulunan yazar, romancı ve çevirmen Baha Tahir perşembe günü, 87 yaşında yaşamını yitirdi.
Sanat eleştirmeni Tarık el-Şennavi, Facebook sayfasında şu paylaşımda bulundu:
“Her insanın isminden bir nasibi vardır. Üstad Baha Tahir ise hem (baha) güzellikten hem de (tahir) temizlikten nasibini almıştır… Unutulmaz bir iz bırakan hocamıza veda… Asla gün batımını bilmeyen, ‘Sürgünde Günbatımı’nın yazarına veda…”
Reuters haber ajansının aktardığına göre Mısır Kültür Bakanlığı da yazarın ölümünden duyulan üzüntüyü dile getirdiği açıklamasında onu ‘Mısır topraklarının yaratıcılığını ve Arap kütüphanesini düzinelerce roman ve çalışmalarla zenginleştirmek için verdiği mücadele ile büyük bir yazar’ olarak nitelendirdi.
İbrahim Abdulmecid, Eşref el-Aşmavi, Mansura İzzeddin, Ammar Ali Hasan, İbrahim İsa, Samir Derviş, Halid el-Safti ve Nura Naci gibi farklı nesillerden bir dizi yazar da sosyal medya üzerinden Baha Tahir’in vefatından duydukları üzüntüyü dile getirdiler.
Baha Tahir’in ölümü Mısır dışında da büyük bir üzüntüyle karşılandı. Cezayirli yazar Vasini el-A‘rac, Ummanlı yazar Süleyman el-Ma‘meri, Suudi Arabistanlı yazar Ahmed el-Samiri, Kuveytli yazar Saide Müfreh, Birleşik Arap Emirlikli yazar Saliha Ubeyd ve Iraklı yazar Hamza Alivi, Tahir’in vefatından duydukları derin üzüntüyü dile getirdiler.
Baha Tahir 13 Ocak 1935’te, kökleri Güney Mısır’daki Luksor’a kadar uzanan bir ailede dünyaya geldi. Coğrafya, birçok edebi eserini derinden etkiledi.
Lisans derecesini 1956 yılında Kahire Üniversitesi edebiyat fakültesi tarih bölümünden aldı. Kısa bir süre Devlet Enformasyon Servisi’nde çevirmen olarak, ardından da 1975’e kadar Mısır radyosunda kültür programında yönetmen ve yayıncı olarak çalıştı.
İnsanın baskı karşısında kendini ifade etme mücadelesini ele aldığı, çoğunlukla 1950’li yılların sonlarında ve 1960’lı yılların başlarında yazdığı ilk öykü koleksiyonu (Nişan) 1972’de yayınlandı.
1981 ve 1995 yılları arasında Birleşmiş Milletler’in Avrupa merkezinde çevirmen olarak çalışmak üzere Cenevre’ye yerleşmeden önce, 1970’lerin ortalarında Mısır dışında da çalışmaya başladı.

Birçoğu kişisel hayatının aşamalarını ve yaşadığı bazı olayları yansıtan edebi eserlerini yazmaya yurt dışında da devam etti. Eserleri arasında ‘Dün gece rüyamda seni gördüm’ ‘Palmiyenin doğusu’ ‘Duha dedi ki’ ve ‘Sürgünde aşk’ yer alıyor.
‘Safiye teyzem ve manastır’ ve 2018’deki ilk oturumunda Uluslar arası Arap Edebiyat Ödülü’nü kazanan ‘Sürgünde Günbatımı’ gibi eserleri televizyon dizisine dönüştürülmüştür.
Baha Tahir edebiyat eserlerinin yanında düşünce ve eleştiri üzerine de kitaplarda yazdı.
Luksor’da adını taşıyan bir kültür merkezi kurularak onurlandırılan yazar 1998’de ülkenin en prestijli ödülü olan Devlet Takdir Ödülü’ne, 2009’da da şimdi Nil Ödülü’ne dönüştürülmüş olan Mübarek Ödülü’ne layık görüldü.



Çin'deki kurban çukurlarında 3 bin yıllık ipek kalıntısı keşfedildi

Asya'daki ipekböceği yetiştiriciliği binlerce yıl önceye dayanıyor (Pexels)
Asya'daki ipekböceği yetiştiriciliği binlerce yıl önceye dayanıyor (Pexels)
TT

Çin'deki kurban çukurlarında 3 bin yıllık ipek kalıntısı keşfedildi

Asya'daki ipekböceği yetiştiriciliği binlerce yıl önceye dayanıyor (Pexels)
Asya'daki ipekböceği yetiştiriciliği binlerce yıl önceye dayanıyor (Pexels)

Çin'deki 3 bin yıllık kurban çukurlarında ipek kalıntıları tespit edildi. Araştırmacılar değerli lifin, dini ritüellerde kullanıldığını düşünüyor. 

Asya ülkesinin Siçuan eyaletinde yer alan arkeolojik kazı alanı Sanxingdui'de binlerce yıllık kuban çukurları ortaya çıkarılyor.

Bugüne kadar çukurlarda altın ve tunç gibi maddelerden yapılan eserlerin yanı sıra çeşitli hayvanların kalıntıları da bulunuyor.

Shang Hanedanı (MÖ 1600 - MÖ 1100) dönemine ait 6 çukurda, tunç ve yeşim taşı gibi maddelerden yapılan yanmış eserler ve kül katmanları saptanmıştı. Bazı eserlerde kumaş izleri gören bilim insanları bunun ipek olup olmadığını araştırdı.

İpek Yolu'na adını veren lif, kapsamlı ticaret yollarının kurulmasında önemli bir yere sahipti. Ayrıca eski kayıtlarda Çinlilerin ipekböceği yetiştirdiği geçse de ipeğin kolay bozunması nedeniyle geçmişi net bir şekilde belirlenemiyordu.

Bulgularını hakemli dergi Scientific Reports'ta 25 Kasım Pazartesi günü yayımlayan ekip, gelişmiş tekniklere başvurarak maddenin ipek olduğunu doğruladı.

Bilim insanları yaklaşık 3 bin yıl önceye tarihlenen çukurlarda bulunan eserlerin yanma belirtileri taşımasını dini ritüellere bağlıyor. Ekip, bunların tapınaklarda kullanıldıktan sonra "bilinmeyen nedenlerden dolayı" yer altına gömüldüğünü söylüyor.

Tunç ve yeşim taşından yapılan, "ızgara benzeri bir eşya" üzerinde tespit edilen ipek de muhtemelen ritüellerde kullanılıyordu. 

Araştırmacılar, ipeğin dini törenlerde "Cennet ve Dünya arasında iletişim kurmak için bir malzeme taşıyıcı" görevi görmüş olabileceğini öne sürüyor. 

Bu teori, ipeğin genellikle ölülerin öteki dünyayla bağlantı kurmasını sağlama amacıyla cenaze giysilerinde kullanıldığıni ifade eden tarihi metinlerle de örtüşüyor.

Bulgular, Tunç Çağı'nın ilk dönemlerinde ipeğin önemli bir yer edindiği düşüncesini destekliyor. Araştırmacılar makalede şöyle yazıyor:

Sanxingdui arkeolojik kazı alanında ipek izlerinin ve kalıntılarının ilk kez keşfedilmesi, ipeğin ritüel bağlamında kullanımına dair arkeolojik kanıtlar sunuyor ve 3 bin yıl önceki antik Shu halkının dinlerini nasıl ifade ettiğine dair daha fazla bilgi sağlıyor.

Independent Türkçe, IFL Science, Phys.org, Scientific Reports