Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nin Osmanlı hakimiyetine girdiği 1800'lü yıllarda Laz ustaların inşa edip süslediği yaklaşık 50 cami, bazıları Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine alınmasına rağmen, yeterli ilgiyi görmüyor.
Batum merkezli bölgenin köylerindeki iki katlı ve ahşap camiler ilk bakışta diğer evlerden pek farklı gözükmüyor. Ancak kapı, pervaz, duvar ve tavanlarındaki işlemeler hem Osmanlı hem de Gürcistan mimari özelliklerini yansıtıyor. Örneğin, birçoğunda Gürcistan kiliselerinde de görülen asma figürü yer alırken, Agara Camisi'nin tavanında Osmanlı bayrağının ay ve yıldızı işlenmiş.
Acara tarihi uzmanı Ruslan Baramidze, bölgenin Rus İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmesiyle İslam dinine geçenlerin tekrar Ortodoks Kilisesi'ne geçmeye zorlandığını, 1917'deki Ekim Devrimi sonrasında Sovyetler Birliği'nin egemen olmasıyla camilerin çoğunun işlevini yitirdiğini ve bazılarının depo olarak kullanıldığını belirtiyor.
Acarya'nın en eskilerinden Mekhelekidzibi Camisi'nin 1860'larda inşa edildiği sanılıyor (www.indigenousoutsiders.com)
Acara Müslümanları Dayanışma Topluluğu Koordinatörü Zaza Mikeladze, Eurasianet'e açıklamasında şimdiki durumu şöyle özetledi:
"Bu camilerin çoğunu turizm haritalarındaki gezilecek yerler arasında veya yerel yönetimlerin internet sitelerinde bulamazsınız. Gürcistan'ın bu bölgesiyle ilgili bütün kültürel ve etnografik seyahat rehberlerinin dışında bırakılmışlardır... İslam kültürünün genelde yabancı bir kültür gibi görülmesi bu camilerin kötü durumda olmasının ve ulusal çapta yeterli ilgiyi görmemesinin sebeplerinden biri."
Mikeladze, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Gürcistan'ın 1991'de Ortodoks Hıristiyanlığı da içeren milliyetçilik temelinde bağımsız devlet haline gelmesinin bunda etkili olduğunu sözlerine ekledi.
Beğleti Camisi'ni 1870-1900 arasında Ömer ve Ahmedoğlu adlı Laz ustaların inşa ettiği düşünülüyor (www.indigenousoutsiders.com)
Kanada Carleton Üniversitesi Mimarlık ve Şehircilik Bölümü'nden Yardımcı Doçent Suzanne Harris-Brandts liderliğindeki ekip, Acara'daki tarihi camileri belgelediği internet sitesinde bu tarihi anıtların nüfus seyrelmesi, sekülerleşme ve Türkiye'nin finansman ve malzeme desteğiyle yapılan yeni camilere rağbetin artması nedeniyle terk edildiğini anlatıyor:
"Ücra yerlerdeki bu yapılar Kafkasya'daki çok inançlı kültürün mimari vasiyeti olarak, dünya genelindeki Müslüman deneyimlerindeki çeşitliliği gösteren kendine özgü yöresel cami tasarımını sunmaktadır. Ayrıca bu binalar, hiç şüphe yok ki, Gürcü topraklarına kondurulmuş Osmanlı camileri değil, Osmanlı etkisi altında inşa edilmiş Gürcü camileridir."
Independent Türkçe, Eurasianet, Indigenous Outsiders
