Çin, Ay'da nükleer enerjiyle çalışan üs kurmayı planlıyor

Çin, Ay'a insanlı seferlere başlamadan önce, nükleer enerji ile çalışan bir üssün yapımını 2028'e kadar tamamlamayı planlıyor.

AA
AA
TT

Çin, Ay'da nükleer enerjiyle çalışan üs kurmayı planlıyor

AA
AA

Ay keşif programının baş tasarımcısı Vu Veyrın, devlet televizyonu CCTV'ye verdiği mülakatta, ülkenin Ay ve derin uzaydaki keşif faaliyeti planlarına ilişkin bilgiler verdi.
On yıl içinde Ay'a insanlı seferler düzenlemeyi öngördüklerini belirten Vu, öncesinde 2028'e kadar nükleer enerji ile çalışacak bir üs kurmayı hedeflediklerini ifade etti.
Çin, 2019'da "Çang'ı 4" robotik aracını Ay'ın karanlık yüzüne indirerek bunu başarabilen ilk ülke olmuştu. Ardından 2021'de fırlatılan "Çang'ı 5" keşif aracı Ay'ın yüzeyinden topladığı kaya ve toprak örneklerini dünyaya ulaştırmıştı.
Vu, Çin mitolojisindeki Ay tanrıçasının adını taşıyan keşif görevlerine gelecek yıllarda yenilerinin ekleneceğini, Ay'ın karanlık yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplamak üzere "Çang'ı 6", güney kutbunda keşif yapmak üzere "Çang'ı 7" görevlerinin planlandığını aktardı.
2028'de planlanan "Çang'ı 8" görevi ile Ay'ın güney kutbunda bir bilimsel araştırma istasyonunun temelini oluşturacak bir üs kurmayı hedeflediklerini kaydeden Vu, üssün yörüngedeki bir uydu, iniş mekiği, inip kalkabilen bir keşif aracı, tekerlekli gezginci keşif aracı ve diğer teknik donanımlardan oluşacağını dile getirdi.
Vu, istasyonun nükleer enerji ile çalışmasını planladıklarına işaret ederek, "Ay istasyonunun uzun vadeli ve yüksek enerji ihtiyacına karşılık vermek üzere yeni bir sistem geliştiriyoruz." dedi.
Çin Mühendislik Akademisi üyesi Vu, yeni sisteme dair teknik detaylar vermekten kaçındı. Ancak daha önce edinilen bilgilerden, sistemin bir megavat elektrik üretme kapasitesine sahip nükleer reaktör olacağı tahmin ediliyor.
Çin'in halen Mars'ta keşif faaliyetlerini sürdürdüğüne dikkati çeken Vu, ayrıca Jüpiter, Uranus ve Astroid Kuşağı'na yönelik keşif faaliyetleri yürütmeyi ve Güneş Sistemi'nin eşiğine derin uzay gözlem uydusu yollamayı planladıklarını bildirdi.
Nükleer enerji, çevre koşullarına, güneş ışığına bağlı olmayan uzun vadeli ve güvenilir enerji kaynağı sağladığından Ay projesinde tercih edileceği öngörülüyor.



Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
TT

Betelgeuse'in uzun "kalp atışlarının" gizemi çözülüyor mu?

Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)
Betelgeuse, süpernova patlaması yaşadığında muhtemelen gündüz vakti bile görülebilecek ancak bunun binlerce yıl daha yaşanması beklenmiyor (ALMA/ESO)

Bilim insanları, gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Betelgeuse'in yalnız olmayabileceğini öne sürdü. 

Orion Takımyıldızı'nda Dünya'dan 427 ışık yılı uzaktaki Betelgeuse, yeryüzüne en yakın kırmızı üstdev. 

Evrendeki en büyük hacme sahip bu yıldızların kütlesi, boyutuna oranla daha az oluyor. Betelgeuse de Güneş'in 700 katı büyüklüğe ve 15 katı kütleye sahip.

Dünya'dan görülebilen en parlak yıldızlar arasındaki Betelgeuse, gökbilimciler tarafından da epey detaylı bir şekilde inceleniyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre çok önemli bir şey gözden kaçmış olabilir. 

Betelgeuse gibi yıldızlar, belirli periyotlar halinde şişip iniyor. Yıldızın çekirdeğindeki gazın ısınıp yüzeye çıkması ve ardından soğuyarak geri inmesi sonucu bu döngü yaşanıyor. 

Yapılan gözlemlerde Betelgeuse'in bu türden 400 günlük döngülere girdiği ve bu nedenle parlaklığının artıp azaldığı kaydediliyor. 

Ancak gökbilimciler Betelgeuse'in 2 bin 170 gün süren daha yavaş bir döngüde de parlaklığının artıp azaldığını gözlemliyor. 

Bilim insanları, uzun ikincil periyot (long secondary period / LSP) dedikleri bu ikinci döngünün sebebini saptayamıyor. 

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanan araştırmaya göre, Güneş'in yaklaşık 1,7 katı kütleye sahip bir yıldız bu uzun periyoda yol açıyor olabilir. 

2019 sonu ila 2020 başında Betelgeuse'in parlaklığında ciddi bir düşüş yaşanmıştı. Bu olayı yıldızın ömrünün sonuna geldiği ve süpernova patlaması geçireceği şeklinde yorumlayanlar olmuştu. 

Fakat daha sonra araştırmacılar, çok yüksek ihtimalle Dünya'yla Betelgeuse arasına büyük bir toz bulutu girmesinin parlaklıktaki muazzam düşüşe yol açtığı sonucuna varmıştı.

Yeni çalışmayı yürüten ekip LSP'yi açıklayabilecek farklı senaryolar üzerinden çeşitli hesaplamalar yaptı. 

Hesaplamalar, başka bir yıldızın Betelgeuse'i çevreleyen toz bulutunun içinden geçmesinin 2 bin 170 günlük döngüyü açıklayabileceğine işaret ediyor.

Ekip, yoldaş yıldızın bu döngü içinde toz bulutunu kısa süreliğine dağıtarak Betelgeuse'in parlaklığını artırdığını öne sürüyor. 

Betelgeuse'in bir yoldaşı olabileceği ihtimali daha önce de ortaya atılmıştı. Ancak yeni araştırmayı yürüten ekip 2020'deki parlaklık düşüşünden sonraki gözlemlerin bu teoriyi güçlendirdiğini savunuyor. 

Bilim insanları ayrıca yıldızın çok uzun bir süre boyunca daha süpernova patlaması geçirmeyeceğini düşünüyor.

Araştırmacılar yoldaş yıldızın Güneş'in 1,7 katı kütleye sahip olduğunu tahmin ediyor ancak bir nötron yıldızı da olabilir. 

Bazı yıldızların süpernova patlamasından sonra kendi içine çökmesiyle oluşan nötron yıldızları çok daha yoğun oluyor. 

Yeni çalışmada öne sürülen teori Betelgeuse'le ilgili önemli bir soru işaretini giderme potansiyeli taşısa da doğrulanması için gözlem verilerine ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, Live Science, EarthSky, Evrim Ağacı, arXiv