عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Amr Musa: Arap Birliği, NATO'dan Kaddafi'yi devirmesini istemedi

Eski Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa. (Getty)
Eski Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa. (Getty)
TT
TT

Amr Musa: Arap Birliği, NATO'dan Kaddafi'yi devirmesini istemedi

Eski Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa. (Getty)
Eski Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa. (Getty)

Eski Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa, 11 yıl önce Birliğe yöneltilen suçlamalara ilişkin açıklamalarda bulundu. NATO'nun 2011'de eski Libya Cumhurbaşkanı Muammer Kaddafi'nin rejimini devirmek için Libya'ya müdahale etmesi çağrısında bulunanlar arasında olduğu yönündeki ithamları reddetti. Musa, “Bu konuda söylenenler gerçeklerle çelişiyor. Birlik bunu talep etmedi” dedi. Söz konusu askeri müdahalenin sonuçlarının feci olduğunu vurguladı.
Muammer Kaddafi rejiminin 2011'de devrilmesinden bu yana Libya'daki birçok kesim, özellikle de eski rejimin destekçileri, doğrudan Arap Birliği'ni ve o dönemki Genel Sekreteri Amr Musa'yı NATO'yu Kaddafi'nin devrilmesinde yer almaya davet etmekle suçladı. Ancak Musa, Fas'ın Fes kentinin ev sahipliğinde düzenlenen Medeniyetler İttifakı Forumu'nun oturum aralarında, Rus menşeili ‘Sputnik’ ajansına verdiği röportajda "Bu konuda çok fazla yanlış anlaşılma var" dedi.
Diğer yandan Libyalı siyasi analist İdris Ahmed, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, Arap Birliği'nin, NATO'nun, ülkesine girmesine büyük katkı sağladığı konusunda ısrar ederek ittifakın ‘ülkeyi mahvettiğine’ işaret etti.
Musa da aynı bağlamda, 2011'de NATO'nun Libya'ya müdahalesinin ‘Libya egemenliğine yönelik bir ihlal olduğunu ve hayatın normale dönmesinde güçlük yaşanmasıyla sonuçlandığını’ ifade etti. "Libya'daki durum, o dönemde birçok söylenti ve hikayeye kapı açan öfke ve devrim durumu ışığında kötüydü" diyen Musa ‘bu konuda iddia edilenlerin mantıksızlığına’ işaretle Birleşmiş Milletler’de (BM) bulunan belgelerin ve bu konuda yapılan tartışmaların gözden geçirilmesini ve ‘arzulara dayalı yayınlananlara itibar edilmemesini’ tavsiye etti.
Eski Arap Birliği Genel Sekreteri, dönemin Libya Dışişleri Bakanı Abdulati el-Ubeydi'nin Musa'nın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi görüşmelerine müdahalesine ilişkin korkularını ve Genel Sekreter'in Libya'daki NATO müdahalesine itirazını içeren kitabının incelenebileceğini söyledi. ‘İddia edilenlerin gerçeklere dayanmadığını’ belirten Musa, kişisel olarak meseleleri hafifletmeye çalıştığını ve Birlik Genel Sekreteri’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) bir kararını durduramayacağını vurguladı. Bu kararın Arap Birliği'nin değil, BMGK'nın toplantısını talep eden Libya'nın isteği üzerine geldiğinin altını çizdi.
Musa, 2011'de bölgede yaşananların nedenlerini hayatın çoğu alanında tanık olunan ciddi ihmale ek olarak eğitimin ihmal edilmesi ve bir farkındalık sisteminin olmamasına bağladı. “70 yılı aşkın süredir birçok ülkede gerekli reform yapılmadı" dedi.
Musa, ‘bölgeye yönelik komplolar ve bunların sebeplerine ek olarak ülkelerin yaptığı hatalara ve bunun etkilerine işaret etti. Birçok ülkede reforma ilginin olmamasının yurt dışından ithal kumpaslarla etkileşime katkıda bulunduğunu kaydetti.
Bölgenin kapsamlı ulusal güvenliğini korumak için Arap dünyasında olup bitenler ve onu çevreleyen dış değişkenler hakkında gerçek algılar geliştirmenin gerekliliğine dikkat çeken Musa sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dünya birçok kutuplaşmanın önüne geçti. Bu nedenle, Arap ulusal güvenliğini korumak ve bölgeyi ilgilendiren konularda eşik bir pozisyon oluşturmak amacıyla bölgenin geleceği hakkında bir tartışma başlatmak için Arap dünyasını çevreleyen ülkelerle bir diyalog öneriyorum.”

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.