Eylül ayından bu yana 6 Rus savaş uçağı düştü... Sebebi yaptırımlar mı?

Geçen ay Rusya’nın Yeysk şehrinde bir binaya çarpan ve 13 kişinin ölümüne neden olan Su-34 savaş uçağının enkazı çıkarıldı (EPA)

Rus kontrolündeki hava sahasında Eylül ayından bu yana en az 6 savaş uçağı düştü. Bu süre öncesinde kazalar yaşanmış olsa da sayıları çok daha azdı. Rus mühendis Mikhail Bohnert bunun bakım sorunlarına bir işaret olabileceğini düşünüyor ve bunu Rusya’ya yönelik yaptırımların sonuçlarının kesin bir örneği olarak değerlendiriyor.
Amerikan Araştırma ve Geliştirme Şirketi’nin (RAND) yayınladığı bir raporda, mühendis Mikhail Bohnert, zaman geçtikçe uçaklarda mekanik arızaların meydana gelmesinin beklenmesine rağmen, büyük ölçekli uçaklardaki mekanik arızalardaki hızlı artışın, bazı şeylerin değiştiğine işaret olabileceğini belirtti. Zira Batı tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımların, Rusya’nın uçakları güvende tutmak için gerekli yedek parçaları üretme ve bakımını yapma imkanlarının etkilemesinin mümkün olduğunu söyledi.
Uçak bakımı, uçağın ihtiyacı olan ve bazıları ticari sektörden temin edilebilen tüm parçaları bilen yüksek vasıflı teknisyenler gerektiriyor. Savaş uçaklarının bakımı ayrıca, özel yedek parçalar ve özel onarım araçlarını da gerektiriyor.
Savaş uçağı parçaları zamanla aşınıyor, parçalar genellikle hassas aletler ve özel malzemeler gerektiriyor. Sivil uçaklar ve askeri uçaklar arasında bazı örtüşen parçalar bulunuyor olsa da bir noktada, yedek parçaların yeni üretimden olması gerekiyor.
Bohnert, Eylül ayından bu yana 6 Rus uçağının düşmesine dikkatli olarak bakıldığında, bunlardan 4’ünün büyük ölçüde savaşta kullanılan uçaklar olduğunu ve ikisinin ise doğrudan savaşla ilgili olmadığını ve Ukrayna’da kullanılmadığını belirtti.
Rusya’nın Ukrayna’da büyük ölçüde eski ‘Su-25’ uçağını kullandığını belirtmek gerekiyor. Bu nedenle kullanım süresi ve bakım eksikliği nedeniyle arızalar mümkün görülüyor. Kalkış sırasında MiG-21 savaş uçağının düştüğüne dair bir rapor bulunuyor. Rusya, bu gelişmiş Su-25 uçaklarını büyük ölçekte kara saldırılarını desteklemek için kullanıyor.
Bu bağlamda en dikkat çekici olay, nispeten yeni bir Su-34 saldırı uçağının bir konutun üzerine düşmesi oldu. Bu tür arızalar, bu uçakların Ukrayna’da yoğun bir şekilde kullanılması sebebiyle mümkün görülüyor.
Önemli nokta ise, Rus işgaline katılmayan uçaklar bile düşüyor olmasıydı. Bu uçaklar eğitim uçağı olarak kullanılıyordu ve muadilleri mevcut savaşta sınırlı bir şekilde kullanılmıştı.
Moskova’nın Ukrayna işgaline katılmayanlar da dahil olmak üzere çeşitli uçak türlerini kaybetmesi, uçakların bakımı için kalifiye personel eksikliğine, üçüncü taraf şirketlerin kaliteli yedek parçaları yeterli kalitede üretememesi veya parçaların onarımı için alet ve malzemelerin bulunmaması anlamına geliyor olabilir. Yine de uçak arızalarının nedenini kesin olarak belirlemek oldukça zor.
Uçakların düşmesinin nedeninin kalifiye uzmanların bulunmaması olması pek olası görünmüyor. Zira Rus hava üslerine saldırılar düzenlenmiş olsa da, verilen hasar geniş çaplı değildi ve bakımdan sorumlu kişilerin ileri muharebe birimlerine nakledilmesi de pek olası görülmüyor.
Bunların yanı sıra yedek parça firmalarının sıkıntı yaşaması da muhtemel görünüyor. Askeri seferberliğin küçük ve orta ölçekli Rus şirketleri üzerindeki etkileri hakkında tartışma vardı, ancak söz konusu şirketler üzerindeki olumsuz etkiler Putin’in Şubat ayında savaş kararı almasından öncede başlamıştı.
Bu nedenle, görünüşe göre uçak arızalarının en olası nedeni, doğru bakım için gerekli alet ve malzemelerin bulunmaması olabilir. Bunun nedeni konusunda, Batı tarafından aylar önce Rusya’ya uygulanan, ekipman ithalatının azalmasına ve Rusya’nın yedek parça alımını engelleyen kapsamlı yaptırımlar olması mümkün görülüyor.