Birleşik Krallık'taki bir Kovid laboratuvarındaki hatalar, 20 kişinin ölümüne yol açmış olabilir

Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı, negatif olarak bildirilen pozitif PCR testlerinin de 55 bin ek enfeksiyona yol açtığını belirtiyor

(Unsplash)
(Unsplash)
TT

Birleşik Krallık'taki bir Kovid laboratuvarındaki hatalar, 20 kişinin ölümüne yol açmış olabilir

(Unsplash)
(Unsplash)

Birleşik Krallık'taki (BK) yeni tahminlere göre, binlerce pozitif Kovid-19 vakasının negatif olarak rapor edildiği bir laboratuvardaki hata 20 kişinin ölümüne yol açmış olabilir.
The Independent'ta yer alan habere göre Wolverhampton laboratuvarındaki hata, 2 Eylül ile 12 Ekim 2021 arasında çoğu İngiltere'nin güneybatısından, yaklaşık 39 bin PCR testinin pozitif olması gerekirken negatif olarak bildirildiği anlamına geliyor.
Sonuç olarak birçok kişi Kovid-19'a yakalandığı halde günlük yaşamına devam edip kendini izole etmemiş olabilir.
BK Sağlık Güvenliği Ajansı (UK Health Security Agency/UKHSA) uzmanları, bu ciddi hatanın yaklaşık 55 bin ek bulaşa yol açtığını tahmin ediyor.
Yanlış negatif sonuç alan her kişinin ortalama iki kişiyi daha enfekte ettiği ancak bazılarının bulaşın yayılmasını azaltmak için önlem almaya devam ettiği düşünülüyor.
Ayrıca araştırmacılar, "aksi takdirde gerçekleşmemiş olabilecek" yaklaşık 680 ek hastane yatışı olduğunu tahmin ediyor.
Araştırmacılar, "Benzer şekilde, en çok etkilenen bu bölgelerde 20'nin biraz üzerinde ek ölüm gerçekleşmiş olabileceğini tahmin ediyoruz" diye ekledi.
NHS Test and Trace (BK'de, Kovid-19'u takip etmek ve yayılmasını önlemek için kurulan, BK Sağlık Güvenliği Ajansı'na bağlı sistem -ed.n.), hatalı sonuçların bildirilmesinin ardından Ekim 2021'de Wolverhampton'daki laboratuvarında Immensa Health Clinic Ltd. tarafından sağlanan test işlemlerini askıya aldı.
UKHSA tarafından yürütülen soruşturmada hatanın, laboratuvar personelinin pozitif ve negatif sonuçları bildirirken eşik seviyelerini yanlış ayarlaması nedeniyle meydana geldiği sonucuna varıldı.
UKHSA yöneticisi ve baş araştırmacı Richard Gleave şöyle dedi: 
"Bu soruşturma kapsamında, bu süre zarfında semptomu olmayan kişilere test yapan özel laboratuvarların sözleşmelerinin denetlenmesine yönelik yürürlükteki düzenlemeleri dikkatle inceledik. Immensa'nın Wolverhampton laboratuvarındaki personel hatalarının, Eylül ve Ekim 2021'de Kovid-19 PCR test sonuçlarının yanlış raporlanmasının doğrudan nedeni olduğu sonucuna vardık. NHS Test and Trace'in, özel laboratuvardaki bu hatanın ortaya çıkmasını önlemek için farklı şekilde yapabileceği tek bir eylem olmadığı görüşündeyiz. Öte yandan raporumuz hem bu tür olayların tekrarlanma riskini azaltmak hem de endişelerin hızla ele alınıp soruşturulmasını sağlamak için net tavsiyeler ortaya koyuyor."
UKHSA başkanı Jenny Harries ise şöyle konuştu: 
"UKHSA şeffaf ve öğrenen bir kuruluş olmaya kararlı ve bu da işlerin nerede yanlış gittiğinin araştırılması ve nasıl iyileştirilebileceği üzerine çalışılması anlamına geliyor. Bu raporda ortaya konan bulguları ve tavsiyeleri tamamen kabul ediyorum ve bunların birçoğu da UKHSA olayı fark eder etmez uygulamaya geçirildi. Devam eden bu iyileştirmeler, sorunların ortaya çıkması halinde bunları daha erken tespit etme kabiliyetimizi artıracak. Bunun gibi ani olaylar geliştiğinde, özellikle yerel ortaklar ve halk sağlığı müdürleriyle çalışma şeklimizi daha da geliştirmeye istekliyiz."
Hükümet, Ekim 2020'de Immensa'yla, anlaşmaya göre "test ve takip gereklilikleri doğrultusunda Kovid için PCR testi hacmini acilen artırması" amacıyla 119 milyon sterlinlik (yaklaşık 2 milyar 663 milyon TL) bir sözleşme imzalamıştı.
Pandemiye acil müdahalelere izin veren kurallar kapsamında, sözleşme ihaleye çıkmamıştı.
Ek PCR testleri için hükümet tarafından Immensa'ya 50 milyon sterlin (yaklaşık 1 milyar 119 milyon TL) daha verilmişti.
Immensa, Mayıs 2020'de BK'de şirket olarak kuruldu.



Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
TT

Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)

Ölümle burun buruna gelen kişiler, yaşadıkları deneyim sırasında zamanın durmuş veya yavaşlamış gibi geldiğini sıkça bildiriyor. 

Başından böyle bir olay geçmeyen kişilerin aklına film sahneleri gelecektir. Örneğin bir trafik kazasında hayatını kaybetmekten kıl payı kurtulan bir karakter etrafına bakarken, sahne daha yavaş akıyor. 

Ölüme yakın deneyimler üzerine çalışan psikiyatr Bruce Greyson'ın 1980-1990'larda yaptığı çalışmalarda, bu türden deneyimler yaşayan kişilerin yaklaşık yüzde 70'i "zamanın durduğunu veya anlamını yitirdiğini" bildirmişti. 

Peki bu travmatik olaylar neden böyle bir etki yaratıyor ve zamanın nasıl algılandığı hakkında neler söylüyor? 

İnsanlar zamanı nasıl algılıyor?

Liverpool John Moores Üniversitesi'nde zaman psikolojisi üzerine çalışan Dr. Ruth Ogden, yıllar önce geçirdiği bir trafik kazasından sonra bu alana ilgi duymaya başlamış. 

Psikoloji hocası, Conversation için kaleme aldığı yazıda, başka bir araçla çarpıştıktan sonra adeta zaman durmuş gibi hissettiğini anlatıyor.  

15 yıl boyunca ölüme yakın deneyimlerde neden zamanın yavaşladığı ve zamanın nasıl algılandığı üzerine araştırmalar yürüten Dr. Ruth Ogden ulaştığı sonuçları şöyle açıklıyor:

Biz saniyeleri ve dakikaları mükemmel bir doğrulukla kaydeden saatler gibi değiliz. Bundan ziyade beynimiz, zamanı çevremizdeki dünyaya duyarlı bir şekilde algılamaya ayarlanmış gibi görünüyor.

Dr. Ogden, beynin duygusal ve fizyolojik uyarılmayı düzenleyen bazı bölgelerinin, aynı zamanda zamanın işlenmesinde de rol oynadığını ekliyor. 

Bu nedenle duygular yoğunlaştığı sırada beynin zaman algısı da etkileniyor. Örneğin keyifli vakit geçirirken zaman uçup gidiyor ve sıkıcı ortamlarda geçmek bilmiyor. 

Ölüme yaklaşınca zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyimlerde zamanın neden yavaşladığı kesin olarak bilinmiyor. Bilim insanları bunun altında savaş ya da kaç tepkisinin yattığını düşünüyor. Evrimsel süreçte hayatta kalma içgüdüsü olarak gelişen bu tepki, tehdit anında ortaya çıkıyor.

Tehlike karşısında beyin daha hızlı çalıştığı için ölüme yakın deneyim yaşayan kişiler çevrelerinin daha yavaş hareket ettiğini görüyor. 

Psikoloji ve Ruh Sağlığı Sınır Alanları Enstitüsü'nden araştırmacı Marc Wittmann bu durumu şöyle açıklıyor:

Organizma çevresel uyaranları normalden daha hızlı işleyerek kişinin daha kolay tepki vermesini sağlıyor. Daha hızlı algılamak, düşünmek ve hareket etmek hayatta kalmak için avantaj demek.

Yaşlandıkça zaman daha mı hızlı akıyor?

Herkes ölüme yakın bir deneyim yaşamayabilir fakat birçok kişi yaşı ilerledikçe zamanın akıp gittiğinden yakınıyor. 

Geçmişe bakınca çocukken vakit daha yavaş akıyormuş gibi gelirken, yetişkinlikle beraber sanki göz açıp kapayıncaya kadar yıllar geçiyor.

Bilim insanları bu durumun birkaç nedeni olduğunu söylüyor. Örneğin çocukken bir yıl, yaşanan sürenin daha büyük bir kısmına tekabül ediyor. Nörolog Santosh Kesari "10 yaşındaki bir çocuk için bir yıl, hayatının yüzde 10'u. 60 yaşındaki biri için ise hayatının yüzde ikisinden daha azı" diyor. 

Ayrıca çocukken sürekli yeni şeylerle karşılaşmak, hafızada daha kalıcı etkiler bırakıyor. Kesari şu ifadeleri kullanıyor:

Zamanı unutulmaz olaylarla ölçüyoruz ve yaşlandıkça hatırlanmaya değecek daha az yeni şey yaşanıyor. Bu da çocukluğun daha uzun sürmüş gibi görünmesine yol açıyor.

Bilim insanın burada bahsettiği, zamanın o an içinde nasıl algılandığından ziyade, nasıl hatırlandığı. 

Yine de bazı çalışmalarda çocukken zamanın akışının daha yavaş algılandığı bulunmuştu. Nörobilimci Patricia Costello, çocukların gelişim aşamasında olduğunu belirterek "Sinirsel iletimleri yetişkinlere kıyasla fiziksel olarak daha yavaş. Bu da zamanın geçişini algılama biçimlerini etkiliyor" diyor:

Yetişkinliğe ulaşınca zaman devrelerimiz kablolamayı tamamlıyor ve zamanın geçişini doğru bir şekilde nasıl kodlayacağımızı deneyimlerimizle öğreniyoruz.

Yaşlanınca zamanın daha hızlı akıyormuş gibi gelmesi, büyük ölçüde yeni deneyimlerin azlığıyla ilişkilendiriliyor. Costello bu histen kurtulmak isteyenlere hayatlarına yenilik katmasını öneriyor.

Bilim insanı "Her şeyin çok hızlı geçip gittiği, kendi hayatımızı kaçırdığımız hissini nasıl durdurabiliriz? İş dönüp dolaşıp yeni şeyler öğrenmeye geliyor" diyerek ekliyor: 

Yeni bir beceri öğreniyor musunuz? Farklı bir şeyler pişiriyor musunuz? Mümkün olduğunca hayatınıza yenilik katmak, anıların öne çıkmasını sağlayacak ve bir bakıma zamanı uzatacaktır.

Independent Türkçe, Conversation, Psychology Today, NBC News