Libya: Fizan kabileleri Kaddafi'nin üç sembol isminin serbest bırakılmasını talep ediyor

Fizan kabileleri Dibeybe’ye 48 saat süre verdi. İtalya'ya giden petrol ve doğalgazı kesmekle tehdit etti

Abdullah el-Senussi önceki bir oturumda mahkeme önünde (Reuters)
Abdullah el-Senussi önceki bir oturumda mahkeme önünde (Reuters)
TT

Libya: Fizan kabileleri Kaddafi'nin üç sembol isminin serbest bırakılmasını talep ediyor

Abdullah el-Senussi önceki bir oturumda mahkeme önünde (Reuters)
Abdullah el-Senussi önceki bir oturumda mahkeme önünde (Reuters)

Libya'nın güneyinde bulunan Fizan bölgesindeki Ubari kabileleri, topraklarından geçip İtalya’ya giden petrol ve doğalgazı kesmeden önce eski rejimin üç sembol ismini serbest bırakması için Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe’ye 48 saat süre verdi.
Üç tutuklu: Eski rejimin Libya İstihbarat Teşkilatı Başkanı ve Muammer Kaddafi'nin damadı Abdullah el-Senussi, Kaddafi'nin eski İç Güvenlik Örgütü Başkanı Abdullah Mansur ve Trablus Askeri Savcılığı tarafından aylar önce hakkında tahliye kararı çıkarılan ancak halen gözaltında tutulan ‘Devrim Muhafızları’nın eski komutanı Mansur ed-Dav.
Ubari kabilelerinin bazı önde gelenleri üç mahkûmun aileleriyle beraber, Cumartesi akşamı şehirlerinde tutukluluklarının devam etmesini protesto ettiler ve Dibeybe hükümetinin Libya eski istihbarat görevlisi Ebu Acile Mesud el-Meryemi’nin Amerika Birleşik Devletleri'ne iadesini kınadılar.
Protestolarda, Ubari kabilelerinin şeyhlerinden biri tarafından okunan bildiride, “İnsanlar yoksulluğun altında ezilirken, ülkeyi ve halkı satan bir grup hırsız tarafından yıllardır acı, baskı ve mahrumiyet yaşatılıyor” ifadeleri yer aldı ve Libya'nın “en tehlikeli günlerini yaşadığı, yolsuzluk ve hırsızlık nedeniyle karanlık bir tünele girdiği” ifade edildi.
Abdullah el-Senussi, Abdullah Mansur ve Mansur ed-Dav'ın oğulları ülkenin ve halkın geri kalanının satışına izin vermeyeceklerini söyleyerek uluslararası toplumu ‘saçmalık’ olarak adlandırdıkları şeyi sona erdirmek için ‘derhal müdahale etmeye’ çağırdılar.
Göstericiler, ‘kukla’ olarak nitelendirdikleri Dibeybe hükümetine 48 saat süre vererek, “Üç tutukluyu bir an önce aşiretlerine teslim etmezseniz suyu kapatmak ve İtalya’ya giden petrol ve doğalgazı kesmek zorunda kalacağız ve hepimiz ülkeyi ve halkı satmaya adı karışan herkesi tutuklamakla mükellef olacağız.” Dediler.
72 yaşındaki Senussi, Abdurrauf Kare liderliğindeki Özel Caydırıcılık Gücü tarafından yönetilen Meitika hapishanesinde bulunuyor. Ailesinin anlattıklarına göre “kalp hastalığı ve karaciğer kanserinden dolayı ciddi sağlık sorunları yaşıyor. Mansur ve ed-Dav ise, ülkenin batısındaki Misrata'da bir hapishanedeler.
Senussi, “17 Şubat 2011 devrimini kanlı bir şekilde bastırma” suçlamasıyla 2015 yılında idam cezasına çarptırıldı, ancak 2019'un sonunda başkent Trablus'ta bir mahkeme onu ve diğerlerini benzer bir karardan beraat ettirdi. Daha sonra ülkenin Yüksek Mahkemesi yaklaşık bir yıl önce kararı bozdu ve davayı yeni bir ceza dairesine yeniden atadı.
Üç şahsın aileleri, Ebu Acile'nin kaderiyle yüzleşebileceklerinden ve Dibeybe hükümetinin ‘istenirse’ onları ABD'ye teslim edeceğinden korkuyor.
Magarha kabilesinin ileri gelenlerinden Şeyh Harun Erhume, daha önce Şarku'l-Avsat'a Libya'daki siyasi atmosferin "Dibeybe hükümetinin Senussi'yi ve hapishanelerde kalan eski rejimin diğer sembol isimlerinin, Ebu Acile’ye yapılan gibi ABD’ye teslim edileceğinden korkmalarına yol açtığını" söylemişti.
Albay Abdullah el-Senussi, merhum Cumhurbaşkanı Muammer Kaddafi’nin ikinci eşi Safiye Farkas’ın kız kardeşinin kocasıdır ve Kaddafi’nin 42 yılı aşan idaresi boyunca çok yakın çevresinde bulunmuş olan Senussi’nin davası Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından takip ediliyor.
‘Şerara’ petrol sahası, diğer sahalara ek olarak günde yaklaşık 300 bin varil ürettiği için ‘el-Fil’ petrol sahasıyla beraber güney Libya'da bulunan en önemli kuyulardan biri olarak kabul ediliyor. Güneyde yaşayan pek çok kişi, "ülkenin petrolünün büyük bir kısmının ayaklarının altından çıktığına ve kaynaklarının harcanıp israf edilmesini izlerken yoksulluk ve dışlanmışlıktan muzdarip olduklarına" inanıyor.
Libya kabileleri bölgesel ve siyasi bölünmelerden kaynaklı olarak daha önce birkaç ay boyunca petrol sahalarının üretim ve ihracatını kesintiye uğrattığı için Libya petrol sektörü tehditten kurtulmuş değildi.
Ubari kabilelerinin tehdidi, Fizan aşiretlerinin "tutukluları en fazla 72 saat sonra adaletsizlikten kurtarmak için demir yumrukla vuracakları" tehdidinden iki gün sonra geldi. Ayrıca, "yasanın onlara tanıdığı en temel haklardan mahrum bırakıldıklarını" söyleyen üç tutuklunun da serbest bırakılması çağrısında bulundular.
Fizan kabileleri, "yetkili makamları ve uluslararası toplumu çok geç olmadan tutukluların ve haksız yere hapsedilenlerin serbest bırakılması için müdahale etmeye" çağırdı. Ayrıca, Dibeybe Hükümeti ve ondan önceki hükümetlerin daha önce 2014 yılında Parlamento tarafından çıkarılan genel af yasasının uygulanmasını görmezden gelmesinin ardından, cezaevlerinden sorumlu olanları akıl dilini tahkim etmeye ve taleplerine yanıt vermeye çağırdı.



Gazze ateşkesi: ‘Witkoff önerisinin’ boşluklarını doldurma çabaları

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: ‘Witkoff önerisinin’ boşluklarını doldurma çabaları

Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni vuran İsrail saldırısının ardından mezar başında dua eden bir Filistinli (AFP)

Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasına varılmasının önündeki engellerin kaldırılması için çabalar sürerken, İsrail medyasında Washington'daki karar alıcı çevrelere yakın olan Filistin asıllı Amerikalı iş adamı Bishara Bahbah'ın, Mısır ile Katar'ın bu yöndeki çabaları ışığında Hamas'la görüşmelerde bulunmak üzere Doha'da olduğu konuşuluyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlara göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'a yakın olan Bahbah'ın çabaları, ABD'nin, Mısırlı ve Katarlı arabulucuların rolünün aynı kalması koşuluyla, Filistin hareketiyle yapılan görüşmelerin ardından geçen ay ABD vatandaşı İsrailli asker Edan Alexander'ın serbest bırakılmasına neden olan arabulucu aracılığıyla Hamas ile doğrudan müzakere etme arzusunun bir ifadesi.

Uzmanlara göre mevcut göstergeler, Washington ‘ciddi’ bir şekilde hareket edip İsrail'e baskı yapmadığı sürece, esas olarak savaşın sona erdirilmesiyle sonuçlanacak müzakerelere geçişin sağlanmasında temsil edilen boşlukların kapatılmasının mümkün olduğuna dair umut vermiyor.

yuı
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta gıda yardımı almak için koşan Filistinli bir genç (AFP)

İsrail Kanal 12 televizyonu dün ismi açıklanmayan bir güvenlik kaynağına dayandırdığı haberde, İsrail'in ‘Hamas'la Doha ya da Kahire'ye heyet göndermeden uzaktan müzakere etmeye karar verdiğini’ ve ‘sanki ortada müzakere yokmuş ve ateşkesi durdurmanın tek yolu Hamas'ın Witkoff'un son önerisini kabul etmesiymiş gibi Gazze Şeridi'nde tam güçle faaliyet gösterdiğini’ bildirdi.

Yedioth Ahronoth'un haberine göre Witkoff, Bahbah'tan Doha'da kalmasını ve Hamas'ı kendi önerisine yaklaştırmak ve kapının kapanmış gibi görünmemesi için müzakerelere devam etmesini istedi.

Anlaşma ‘halen mümkün’

Eş zamanlı olarak İsrail Yayın Kurumu da pazartesi akşamı bir açıklama yaptı: “ABD, Katar ve Mısır, Hamas ile aradaki boşlukları kapatmak için bir dizi görüşme yürütüyor. Görüşmeler hâlâ devam ediyor ve henüz çökmüş değil. Ancak iki tarafın pozisyonları, özellikle savaşı sona erdirme konusunda birbirinden çok uzak. Bir anlaşmaya varmak halen mümkün.”

sı89o
Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Deyr el-Balah'ta bulunan el-Ensar Camii’ni de vuran İsrail saldırısında tahrip olan mezarların arasında oturan bir çocuk (AFP)

Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani'nin Hamas liderleriyle yurtdışında bir araya gelerek ‘Witkoff'un mevcut önerisi ile Hamas'ın yorumlarla dolu yanıtı arasındaki boşlukların nasıl giderileceğini görmeye çalıştığını’ belirten İsrail Yayın Kurumu, Hamas'ın herhangi bir anlaşmada halen ek ABD garantileri talep ettiğini söyledi.

Öte yandan Hamas lideri Mahmud Merdavi, İsrail'i iç meselelerini çözmek için Filistinli gruplar ve ABD arabulucusu tarafından onaylanan ateşkes önerisinin etrafından dolanmakla suçladı ve İsrail'in diğer maddelerin uygulanması konusunda garanti vermeden ilk gün on esiri teslim almak istediğini belirtti. Merdavi, İsrail'in arabulucular tarafından üzerinde mutabık kalınan insani protokolün asgari şartlarına uymayı reddettiğini de vurguladı.

Witkoff, Hamas'ın cumartesi günü ABD'nin önerisine verdiği yanıtı ‘tamamen kabul edilemez’ olarak nitelendirdi ve hareketin önümüzdeki günlerde 60 günlük bir ateşkes anlaşması imzalanmasının tek yolu olarak öneriyi kabul etmesinde ısrar etti. Teklife göre Hamas, yaşayan 10 İsrailli esiri serbest bırakacağını ve 18 cesedi teslim edeceğini açıklamasının ardından, yaşayan esirlerin ve elindeki cesetlerin yarısını serbest bırakacaktı.

Ertesi gün Mısır ve Katar yaptıkları ortak açıklamada, Witkoff'un önerisi temelinde anlaşmazlık noktalarını aşmak için yoğun çabalarını sürdürdüklerini duyurdu. Hamas yaptığı açıklamada, arabulucuların devam eden çabalarını memnuniyetle karşılayarak ‘Gazze Şeridi halkının rahatlamasını sağlamak ve insani trajediye son vererek kalıcı bir ateşkese ve işgal güçlerinin tamamen çekilmesine yol açmak amacıyla anlaşmazlık noktaları üzerinde bir anlaşmaya varmak için derhal dolaylı bir müzakere turu başlatmaya hazır olduğunu’ vurguladı.

‘Umudu canlı tutmak’

Eski Mısır Dışişleri Bakanı Muhammed el-Arabi, Bahbah'ın tekrar tekrar ortaya çıkmasının, taraflara bölge hakkında bilgi verebileceğine inanan ABD yönetiminin politikasının bir parçası olduğunu düşünüyor. El-Arabi, “Nihayetinde önerilen mesajları taşıyor. Ancak yakın ilişkileri göz önüne alındığında, iki arabulucu olan Mısır ve Katar’ın yerini tutacak hiçbir şey yok” ifadelerini kullandı.

p0ğ
Bishara Bahbah, ABD Başkanı Donald Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance ile birlikte (Bahbah'ın X hesabı)

El-Arabi, şu ana kadar olası herhangi bir boşluğu kapatmak için çabaları sürdürmekten başka yol olmadığını söyledi ve arabulucuların ‘boşlukları kapatmak için olası tüm uzlaşmaları tükettiğine ve şimdi sadece Witkoff'un önerisine ve Washington'dan onu değiştirme olasılığına sahip olduğumuza’ inandığını belirtti.

Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal, Bahbah'ın Doha'da bulunmasını ABD'nin müzakerelerin sürdüğüne ve Hamas'ın üzerindeki baskılar, özellikle de askeri baskılar karşısında taviz verebileceğine dair umudunu korumakta ısrar etmesi olarak değerlendirdi.

Nazzal, “Washington Bahbah için bir rol istiyor gibi görünürken iki arabulucu, Mısır ve Katar, önemli rolleri ışığında müzakerelerin denetleyicileri olmaya devam ediyor. Witkoff'un önerisi İsrail'e yönelik önyargısını kırmadığı ve İsrail'in talepleri adına konuşmadığı sürece ateşkes sürecinde yeni bir şey olamaz” şeklinde konuştu.

Müzakerelerin geleceğine ilişkin tüm bu belirsizliklerin ortasında İsrail'in Gazze Şeridi'ndeki saldırıları devam ediyor. Reuters'a göre, İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki çatışmalarda üç askerinin öldürüldüğünü açıklamasından saatler sonra, Gazze Şeridi'ndeki sağlık yetkilileri İsrail güçlerinin dün Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir gıda yardımı dağıtım alanı yakınlarında en az 27 Filistinliyi öldürdüğünü ve onlarcasını yaraladığını duyurdu.

sdfrgt
Dün Gazze'nin er-Rimal mahallesinde İsrail saldırısı sonucu yıkılan bir binanın enkazından ceset çıkarıldı. (EPA)

El-Arabi, gerilimin devam etmesi ve müzakerelerde bir ilerleme kaydedilememesi nedeniyle yakın zamanda bir anlaşmaya varılabileceğine inanmıyor. El-Arabi, “Biraz zamana ihtiyacımız olacak” dedi.