Çin'in uzay aracı Ay'dan daha önce hiç görülmemiş türden örnekler getirdi

Ay'ın çalkantılı dönemlerine dair önemli ipuçları verebilir

23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)
23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)
TT

Çin'in uzay aracı Ay'dan daha önce hiç görülmemiş türden örnekler getirdi

23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)
23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)

Çinli bilim insanları, Aralık 2020'de Chang'e-5 uzay aracının Ay'dan getirdiği örneklerde tuhaf kırıntılar keşfetti.
Çin Bilimler Akademisi Jeokimya Enstitüsü'nden araştırma ekibi boyutu 2 milimetreden küçük 3 bin toprak parçasını inceledi.
Hakemli bilimsel dergi Nature Astronomy'de yayımlanan araştırmada, 7 farklı magmatik kayaç belirlendi. Bunlardan biri, Ay'ın volkanik açıdan halen aktif olduğu dönemde oluşmuş, tamamen yeni bir bazalt türüydü.
Dahası bu örnek, şimdiye kadar Ay'dan getirilen en genç regolit (Ay toprağı) oldu. Uzmanlara göre söz konusu kaya parçası, şimdiye kadar Ay'dan gelen diğer örneklerden farklı bir zaman dilimine bakış atma fırsatı veriyor.
Böylelikle Ay tarihinin çalkantılı dönemlerine dair de önemli ipuçları verebilir.
Bu arada diğer magmatik kayaçlar arasında da son derece dikkat çekici örnekler vardı. Bunlardan biri, camsı bir kayaya gömülmüştü ve yüksek seviyede titanyum içeriyordu. Araştırmacılar buna "yüksek Ti vitrofirik parça" adını veriyor.
Söz konusu parça, gök cisminde daha önce görülmeyen bir mineralojiye sahip ve muhtemelen yeni bir Ay kayacı türünü temsil ediyor.
Çalışmanın yazarlarına göre, bu kaya parçacıkları muhtemelen toplandıkları noktadan 400 kilometre kadar uzaklıktaki bölgelere ait. 
Araştırmacılar bunların yüzlerce yıl boyunca Ay yüzeyini bombardımana tutan göktaşlarının etkisiyle uzak noktalara fırlatıldığını düşünüyor. 
Araştırma makalesinde konuyla ilgili şu ifadeler yer alıyor:

"Bu egzotik volkanik kırıntılar, Ay'ın kabaca 2 milyar yaşındaki daha genç bölgelerinin litolojik (taş bilimsel) çeşitliliğini gösteriyor."

Independent Türkçe, Science Alert, CGTN



Renkli televizyonlar rüyaları nasıl değiştirdi?

Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)
Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)
TT

Renkli televizyonlar rüyaları nasıl değiştirdi?

Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)
Günümüzde çoğu kişinin renkli rüya gördüğü tahmin ediliyor (Unsplash)

İnsanların rüyalarını renkli veya siyah beyaz görmesi, doğdukları yılla yakından bağlantılı. 

1950'lerde çoğu kişinin siyah beyaz rüya gördüğü düşünülürken, toplumun büyük bir kesimi nadiren renkli rüya gördüğünü aktarıyordu. 

Ancak yapılan araştırmalar, renkli televizyonların yaygınlaşmasıyla siyah beyaz rüya görenlerin oranında ciddi bir azalma yaşandığını gösteriyor. 

2017'de Almanya'da yapılan bir çalışmada 2 bin civarındaki katılımcının yarısı rüyalarını renkli gördüğünü söylemişti. Yüzde 10'u siyah beyaz rüya gördüğünü belirtirken, yüzde 40'ı da renkleri hatırlamadığını ifade etmişti. 

Bilim insanları şirketlerin rüyalara reklam yerleştirme girişimlerini değerlendirdi: "Farkında bile olmayabiliriz"

Uzmanlar, gelişim çağında renkli veya siyah beyaz televizyon yayınları izlemenin bu veriler üzerinde etkisi olduğunu düşünüyor. 

2008'de yayımlanan bir araştırmada, 55 yaşından büyük kişilerin sadece yüzde 34 oranında renkli rüya gördüğü kaydedilmişti. 

Renkli sinema filmleri ve televizyon yayınlarının 1950 ve 1960'larda yaygınlaştığı düşünülürse, bu kişiler çocukluk dönemlerinde daha çok siyah beyaz içerikler tüketmiş olmalı. 

Aynı çalışmada 25 yaşından genç kişilerinse yüzde 68 oranında renkli rüya gördüğü tespit edilmişti. 

İki grubun rüyalarındaki renkleri hatırlamama oranlarıysa birbirine yakın çıkmıştı. 

Dundee Üniversitesi'nde yaptığı doktora çalışması kapsamında bu araştırmayı yürüten Eva Murzyn, çocukken izlenen filmlerin rüyaları şekillendirebileceğini düşünüyor. Özellikle 11 yaşından önce renkli içeriklere maruz kalan kişilerin renkli rüya görme ihtimalinin arttığını ekliyor:

Filmler duygusal yoğunluğa sahiptir ve kişiyi içine çeker; bu da renk şemalarının rüya üretimine dahil edilmesine yol açabilir.

Diğer yandan insanlar rüyayı renkli görse de daha sonradan siyah beyaz gördüğünü hatırlıyor olabilir. 

Harvard Tıp Fakültesi'nde rüyalar üzerine çalışan psikolog Deirdre Barrett, renkleri hatırlamanın dikkat ve hafızayla ilişkili olduğunu ifade ediyor. 

Örneğin bir restoranda yemek yiyen bir kişinin daha sonra garsonun ne renk gömlek giydiğini hatırlamayabileceğini söyleyen psikolog, rüyalar için de benzer bir durumun geçerli olduğunu ekliyor.

Barrett ayrıca rüyanın detaylarını anımsama becerisinin genellikle yaşla birlikte gerilediğini söylüyor. 

Uzmanlar rüyadaki renklerin öneminin kişiden kişiye değişebildiği görüşünde. Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi İnsan Uyku Bilimi Merkezi'nden Eti Ben Simon "Rüyalar son derece özneldir ve genellikle rüya gören kişinin hayatını ve günlük etkileşimlerini yansıtır" diyerek ekliyor: 

Örneğin bir ressamın rüyalarındaki renkler, genel olarak renklere karşı daha kayıtsız birine göre daha büyük anlamlar taşıyabilir.

Independent Türkçe, Washington Post, Huffington Post, International Journal of Dream Research, Consciousness and Cognition