عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

NASA'nın fonladığı yeni lazer uzaylıları bulmak için kullanılacak

Unsplash
Unsplash
TT
TT

NASA'nın fonladığı yeni lazer uzaylıları bulmak için kullanılacak

Unsplash
Unsplash

NASA'nın finanse ettiği yeni bir lazer, bilim insanlarının uzaylı yaşamı bulmasını sağlayabilir.
Araştırmacılar lazeri yaşam belirtilerini saptamak ve diğer gezegenlerden alınan materyalleri tanımlamak için inşa etti.
Fakat aynı zamanda, sınırlı kaynaklara sahip uzay araçlarında diğer gezegenlere götürülebilecek kadar küçük ve hafif hale getirmek zorunda kaldılar.
Bunu yapmak adına, başlangıçta ticari kullanım için inşa edilmiş ve dünyanın dört bir yanındaki laboratuvarlarda bulunabilen bir sistemi küçülttüler. Bilim insanları 8 yıl boyunca, söz konusu sistemin uzaya götürülebilecek bir versiyonunu inşa etti.
Ortaya çıkan sistem sadece 7,71 kilogram ağırlığında ve diğer gezegenleri incelemek için kullanılabilecek iki aracın birleşimi. Biri, bir numuneden az miktarda materyal alabilen bir ultraviyole lazer ve diğeri, bu materyalin kimyasını inceleyebilen, "Orbitrap" adıyla bilinen bir çözümleyici.
The Independent'ta yer alan habere göre, makalenin baş yazarı ve Maryland Üniversitesi'nden jeoloji doçenti Ricardo Arevalo, bir açıklamada "Orbitrap başlangıçta ticari kullanım için inşa edildi" diyor.

"Onları ilaç, tıp ve proteomik endüstrilerinin laboratuvarlarında bulabilirsiniz. Kendi laboratuvarımdaki 181 kilogramın biraz altında, bu yüzden epey büyükler ve uzayda verimli bir şekilde kullanılabilecek bir prototip yapmak 8 yılımızı aldı. Yeni prototip önemli ölçüde daha küçük ve daha az kaynak gerektiriyor ama yine de son teknoloji özelliklere sahip."

Yaratıcıları, küçültülmüş versiyonun bir uzay görevinde taşınacak boyutta olması gerektiğini ve güç kaynaklarının pillerinden gereksiz bir enerji ihtiyacı duymaması için çok az enerji kullandığını söylüyor. Bu aynı zamanda materyali analiz etmenin daha kullanışlı bir yolu, dolayısıyla numunelerin kirlenme olasılığı daha düşük olacak.

"Bir lazer kaynağının iyi yanı, iyonlaştırılabilecek her şeyin analiz edilebilmesi. Lazer ışınımızı bir buz numunesine yönlendirirsek, buzun bileşimini karakterize edebilmemiz ve içindeki biyo imzaları görebilmemiz gerekir. Bu araç öyle yüksek bir kütle çözünürlüğüne ve isabet oranına sahip ki, bir numunedeki herhangi bir moleküler veya kimyasal yapıyı çok daha tanımlanabilir kılıyor."

Bilim insanları ayrıca yeni sistemin kullanımının, uzaylı yaşamının daha kesin işaretleri olabilecek, daha büyük ve karmaşık bileşikler bulmalarını sağlayacağını umuyor. Mevcut sistemler amino asitler gibi daha küçük bileşikleri tespit edebildi ancak bunlar, diğer gezegenlerdeki yaşamın daha muğlak kanıtları.
Profesör Arevalo, "Amino asitler abiyotik olarak üretilebilir, yani yaşamın kesin kanıtı değildirler. Birçoğu amino asitlerle dolu olan meteoritler, bir gezegenin yüzeyine çarpabilir ve abiyotik organik maddeleri yüzeye ulaştırabilir" diyor.

"Artık proteinler gibi daha büyük ve daha karmaşık moleküllerin, canlı sistemler tarafından yaratılmış veya bunlarla ilişkili olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu biliyoruz. Bu lazer, daha küçük ve basit bileşiklerden daha yüksek doğrulukta biyo imzaları yansıtabilen, daha büyük ve daha karmaşık organik maddeleri incelememize olanak sağlıyor."

Çalışmayı açıklayan "Laser Desorption Mass Spectrometry with an Orbitrap Analyzer for in situ Astrobiology" (Yerinde Astrobiyolojik Araştırmalar için Orbitrap Çözümleyicili Lazer Desorpsiyon Kütle Spektrometrisi) adlı makale Nature Astronomy'de yayımlandı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Bir çağrı cihazı nasıl ölümcül bir bombaya dönüştü?

Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)
Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)
TT
TT

Bir çağrı cihazı nasıl ölümcül bir bombaya dönüştü?

Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)
Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)

Marco Mossad

Hizbullah bugün, şifreli mesajlar göndermek ve almak için kullandığı çağrı cihazlarının kendiliğinden infilak ettiğini duyurdu. Çağrı (pager) cihazlarının tek tek patlaması sonucunda şimdiye kadar yüzlerce kişinin yaralandığı ve çok sayıda ölü olduğu bildirildi.

Akıllı telefonlar ve tabletler için kendi kendini imha teknolojisi, bu cihazların kaybolması ya da çalınması halinde sahiplerinin, içlerindeki gizli bilgileri korumak amacıyla uzaktan imha edebilmelerini sağlamak üzere geliştirilmiş bir teknolojidir. Birçok teknolojik uygulamada olduğu gibi bu teknoloji de olumlu amaçlar için kullanılabilse de bugün Lübnan'da olduğu gibi Hizbullah üyelerini hedef almak gibi olumsuz amaçlar için de kullanılabilir.

Peki, cihazlar uzaktan nasıl imha edilebilir? Bu Hizbullah'ın gizli iletişim sisteminin açık bir ihlali mi yoksa sadece bir kaza mı?

Çağrı cihazları genellikle İsrail'in dinleme tekniklerinden uzakta, sahadaki komutanlar ve üyeler arasındaki iletişimi sağlıyor. Bu cihazların ele geçirilmesi halinde Hizbullah'ın bunları terk edip başka bir teknolojiye başvurması gerekiyor. Ancak alternatif bir iletişim teknolojisinin ne kadar güvenli ve gizli olduğunu bilmedikleri için bu büyük bir risk taşıyor. Eğer patlamaların arkasında İsrail'in olduğu kanıtlanırsa, Tel Aviv Hizbullah'ın gizli iletişim ağını çökertme yönündeki stratejik hedefine ulaşmış olacak. Bu da tüm sistemin daha büyük ve daha net bir şekilde ihlal edilebileceği anlamına geliyor.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı habere göre çağrı cihazı, acil ya da hızlı arama yapılması gereken durumlarda metin mesajları yahut sesli sinyaller almak için kullanılan küçük bir elektronik cihazdır. Cep telefonlarının henüz yaygın olarak kullanılmaya başlanmadığı 1980'li ve 1990'lı yıllarda popülerdi. Küçük boyutlu ve taşınabilir olması, güvenilir bir şekilde acil durum bildirisi almaya ihtiyaç duyan doktorlar, iş adamları ve acil durum çalışanları arasında yaygın olarak kullanılmasını sağladı. Çağrı cihazı, alıcının sinyali aldığı ve mesajı ya da uyarıyı görüntülediği baz istasyonları aracılığıyla kısa radyo sinyalleri göndererek çalışır.

“Akıllı telefonlar ve tabletler için kendini imha teknolojisi, bu cihazların kaybolması yahut çalınması durumunda sahiplerinin cihazları uzaktan imha etmelerini sağlamak için geliştirilmiş bir teknolojidir.

Çağrı cihazının en önemli özelliklerinden biri, daha çok yerel iletişim ağlarına bağlı olmasıdır. Bu da onu hücresel verinin kesilmesi durumunda ya da kapsama alanının zayıf olduğu alanlarda güvenilir kılıyor. Cihaz ayrıca modern cihazlara kıyasla nispeten uzun bir pil ömrüne sahip. Pili sık sık şarj etmeye gerek kalmadan günlerce hatta haftalarca dayanabilir.

Güvenlik ve koruma açısından Hizbullah'ın askeri iletişim ağı gibi kritik alanlar için güvenilir bir seçim olmasını sağlayan çeşitli benzersiz özelliklere sahip olan çağrı cihazı, internete bağlanmadığı ve akıllı telefonlar gibi karmaşık iletişim teknolojileri barındırmadığı için hacklenme ya da kötü amaçlı yazılım gibi siber saldırılara karşı daha az savunmasızdır. Cihaz kısa radyo sinyalleri ile gönderilir. Böylece gizli dinleme ya da veri hırsızlığı olasılığını en aza indirir. Bu durum çağrı cihazı aracılığıyla gönderilen bilgileri internet üzerinden gönderilen e-postalara kıyasla daha güvenli hale getirir.

Peki bu cihazlar tüm bu iyi özelliklerine rağmen nasıl hacklenebilir ve kendiliğinden infilak edebilir?

Akıllı cihazların kendi kendini imha etme özelliği, kayıp ya da hırsızlık durumunda ek bir koruma katmanı olarak geliştirildi ve sahibi tarafından uzaktan etkinleştirilebiliyor. Çağrı cihazı, 80 santigrat dereceyi aşan sıcaklıklara ulaştığında birkaç saniye içinde yedi kata kadar genişleyen bir polimer tabakasının infilak etmesiyle kendini imha eder.

Çağrı cihazının en önemli özelliklerinden biri, daha çok yerel iletişim ağlarına bağlı olmasıdır. Bu da onu hücresel verinin kesilmesi durumunda ya da kapsama alanının zayıf olduğu alanlarda güvenilir kılıyor.

Polimer tabakası elektrotları ısıtmak için yaklaşık 500 ila 600 MW güce ihtiyaç duyar. Bu da polimerin genişlemesine ve en sonunda patlamasına neden olur.

Hizbullah üyelerine bu cihazlardan yeni bir sevkiyat yapıldığı haberleri basında yer aldı. Çağrı cihazlarında kullanılan bu polimer malzeme katmanı, yukarıda bahsedilen işlemi uzaktan gerçekleştiren kötü niyetli bir yazılımın indirilmesiyle ya da GPS sensörleri gibi, cihazın orijinal konumundan 50 ya da 100 metreden fazla uzaklaşması halinde bu özelliği devreye sokan sensörler kullanılarak yahut Hizbullah'a teslim edilen cihazlardaki ışık sensörleri aracılığıyla yapılabilir. Işık sensörleri kullanılarak yapıldığı yöntemde cihazın karanlık bir kutudan çıkarıldıktan sonra belirli bir miktarda ışığa maruz bırakılması halinde kendini imha teknolojisi devreye giriyor.

Patlamalar sonucunda çok sayıda yaralının ve onlarca ölünün olduğundan bahsedilse de  İsrail'in bu saldırıdaki öncelikli hedefi bu değildi. İsrail’in ilk stratejik hedefi, çağrı cihazlarını hackleyerek Hizbullah'ın gizli iletişim sistemini çökertmekti. Şimdi Hizbullah bu cihazları kullanmaktan vazgeçmek zorunda. Çünkü bu cihazlar üyeleri için patlama ya da gizli dinleme açısından tehlike oluşturmaya başladı. Bu yüzden Hizbullah’ın ne kadar güvenli ve özel olduklarını bilmediği başka cihazlar kullanmaya yönelmesi gerekiyor.