Irak: Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin hâmisi yalnızca Kaani değil

Tahran müttefiklerinden stratejik roller istiyor... Maliki’nin canı oldukça sıkkın

Kaani geçtiğimiz Nisan ayında Tahran'da bir konuşma yaparken (Reuters)
Kaani geçtiğimiz Nisan ayında Tahran'da bir konuşma yaparken (Reuters)
TT

Irak: Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin hâmisi yalnızca Kaani değil

Kaani geçtiğimiz Nisan ayında Tahran'da bir konuşma yaparken (Reuters)
Kaani geçtiğimiz Nisan ayında Tahran'da bir konuşma yaparken (Reuters)

Iraklı güvenilir kaynaklar, geçtiğimiz Salı günü Irak'ın başkenti Bağdat'a giden İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani’nin, ‘Koordinasyon Çerçevesi’ liderlerini ‘İran için bu önemli ve hassas zamanda’ Muhammed Şiya es-Sudani hükümetini destekleme gerekliliği konusunda bilgi verdi. Öte yandan Şii partilerin liderleri artık ‘Bağdat hükümetinin kaderi konusunda farklı planları’ olan çelişkili İran çizgileriyle uğraşıyor.
Kaynaklar, Kaani, Asaib-i Ehli’l Hak lideri ve Koordinasyon Çerçevesi’ndeki diğer kişilerle, Sudani hükümetinin pozisyonları konusundaki partizan anlaşmazlığı nedeniyle Sudani hükümetinin maruz kaldığı baskı konusunda Tahran çevrelerine hakim olan endişe hakkında görüştüğünü belirtti. Kaynaklara göre, Kaani, Çerçeve’nin liderlerini uluslararası siyasette Ukrayna krizi ve sarsılan nükleer gidişat ile bağlantılı kritik bir dengeye koydu. Bunların tümü Irak'taki müttefikleri ikincil anlaşmazlıklarda boğulmak yerine stratejik roller oynamaya zorladı.
Bununla birlikte kaynaklar, "Koordinasyon Çerçevesi liderlerinin artık Irak anlaşmasının manevi babası olarak Kaani'yi dinlemediğini, çünkü onu dinlerken Devrim Muhafızları Ordusu generalinin ilettiği mesajlardan tamamen farklı pozisyonlarda olan diğer İranlı taraflarla iletişim kanallarına sahipler" dedi. Kaynaklar, Şii partilerin liderlerinin Sudani hükümetine karşı çıkmayı düşünmeye başladıklarını ve özellikle Sudani'nin Washington'a yakınlığı ve Şii fraksiyonları ile partileri için çalışan bankalara büyük yük getiren dolar satış dosyası ve döviz kuru ile ilgili anlaşmaları konusunda aynı fikirde olan İranlı kurumlarla iletişim kurmayı seçtiklerini bildirdi.
Şarku'l Avsat’ın elde ettiği bilgilere göre Kaani’nin Şii partilere verdiği mesajlar en çok rahatsızlık duyan isim, eski Irak Başbakanı Nuri Maliki oldu. Maliki’nin hükümetin görev süresinin dolmasını beklemeden dramatik bir değişim yaratma ihtiyacını destekleyen İran kurumlarıyla çalışmayı tercih edenler arasında olabileceğine işaret ediyor.
Sudani, özellikle de Maliki ile Asaib-i Ehli’l Hak Genel Sekreteri Şeyh Kays el-Hazeli arasındaki ve yankıları hükümetin kalbine kadar ulaşan derin anlaşmazlık ışığında Koordinasyon Çerçevesi yapısının parçalanması konusunda endişelenmeye başladı. Başbakanlığa yakın çevreler, kendisine karşı koordineli hareket eden grupların bu yılın ilk yarısında İranlı partilerin de desteğiyle hükümetini baltalamayı amaçladıklarını söylüyor. Kaynaklara göre Kaani, Maliki ile Hazeli arasındaki yangını söndürmeyi başaramadı. Hükümetin, kendini devrilme senaryosuna karşı korumak için çok çalışmaya ihtiyaç duyduğu neredeyse kesin.



Trump'ın eş-Şera ile görüşmesi, çeyrek asırdır gerçekleşen ilk ABD-Suriye zirvesi olma özelliği taşıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'yı Riyad'da kabul etti, 2 Şubat 2025. (AP)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'yı Riyad'da kabul etti, 2 Şubat 2025. (AP)
TT

Trump'ın eş-Şera ile görüşmesi, çeyrek asırdır gerçekleşen ilk ABD-Suriye zirvesi olma özelliği taşıyor

Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'yı Riyad'da kabul etti, 2 Şubat 2025. (AP)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'yı Riyad'da kabul etti, 2 Şubat 2025. (AP)

ABD Başkanı Donald Trump bugün Suudi Arabistan'da, Beşşar Esed ve rejiminin devrilmesine öncülük eden Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile görüşecek. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, “Başkan Donald Trump, Suudi Arabistan ziyareti sırasında Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera’yla görüşmeyi kabul etti” denildi.

Bu açıklama, Trump'ın Riyad'daki Suudi Arabistan – ABD Yatırım Forumu sırasında yaptığı “Suriye ile normal ilişkileri yeniden tesis etmek için adımlar attım. Suriye'ye parlama şansı vermek için yaptırımların kaldırılması talimatı vereceğim. Artık parlama zamanı geldi. Tüm yaptırımları durduracağız. İyi şanslar Suriye, bize çok özel bir şey göster” açıklamasının ardından geldi.

Eş-Şera, eski Devlet Başkanı Hafız Esed'in 2000 yılında Cenevre'de Bill Clinton ile görüşmesinden bu yana bir ABD Başkanı ile görüşen ilk Suriye lideri olacak.

Bu arada haber siteleri Suriyeli kaynaklara dayanarak eş-Şera'nın bugün Suudi Arabistan'ı ziyaret edeceğini ve bu ziyaretin ABD Başkanı Donald Trump'ın Körfez liderleriyle yapacağı toplantıya denk geleceğini duyurdu. ABD, eş-Şera'nın geçtiğimiz aralık ayında iktidara gelmesinden bu yana onunla nasıl başa çıkacağını düşünüyor. Körfez liderleri Şam'daki yeni hükümeti desteklediklerini ve 14 yıllık iç savaş sırasında Esed rejimine destek veren İran'ın Suriye'de yeniden nüfuz sahibi olmasını engelleyeceği için Trump'ın da bu hükümeti desteklemesini istediklerini ifade ettiler.

fvyuı
Suriye’nin başkenti Şam’da Beşşar Esed ve Hafız Esed'in resimlerinin olduğu tabelayı kaldıran güvenlik güçleri (AFP)

Trump'la görüşme, 2003'te ABD öncülüğünde ülkenin işgalini takip eden isyandaki rolü nedeniyle bir zamanlar Irak'ta hapsedilen Suriye Cumhurbaşkanı için büyük bir destek.

Eş-Şera ocak ayında, Heyetu Tahriru’ş-Şam'ın (HTŞ) öncülüğündeki muhalif grupların Şam'a girerek Esed ailesinin 54 yıllık iktidarına son verdiği görkemli saldırıdan bir ay sonra Suriye'nin cumhurbaşkanı olarak atandı.

Dönemin Başkanı Joe Biden kararı, yönetimi henüz yeni Suriye hükümetini resmen tanımamış olan Trump'a bıraktı. Esed döneminde Şam'a uygulanan yaptırımlar halen yürürlükte.

Trump pazartesi günü yaptığı açıklamada, Suriye hükümetine yönelik yaptırımları kaldırmayı düşündüğünü söyledi. “Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırmak isteyebiliriz, çünkü onlara yeni bir başlangıç için fırsat vermek istiyoruz” diyen Trump, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kendisini bu yönde teşvik ettiğini belirtti. Bu yorumlar, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'ya karşı derin bir kuşku duyan Trump için belirgin bir ton değişikliğine işaret ediyor.

fgtyhju
Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakanı Muhammed bin Selman, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'yı Riyad'da kabul etti, 2 Şubat 2025. (AP)

Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre, 30 Nisan'da Şam'da eş-Şera ile dört saat görüşen Trump yanlısı ABD'li aktivist Jonathan Bass, Suriyeli ve Körfez ülkelerinden aktivistlerle birlikte, Trump'ın Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyareti sırasında iki başkan arasında tarihi bir görüşme ayarlamaya çalıştı.

dfevrgthyju
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera geçtiğimiz mart ayında Kahire'de Filistin konulu Arap Birliği Zirvesi’ne katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Suriye, ülkeyi küresel finans sisteminden izole eden ve 14 yıllık acımasız bir savaşın ardından ekonomik iyileşmeyi son derece zorlaştıran ABD yaptırımlarının hafifletilmesi için Washington'un koşullarını yerine getirmekte zorlanıyor.

Bugün Riyad'da ABD Başkanı ile görüşmeye hazırlanan eş-Şera, kendisine yapılan resmi davetin önde gelen İran yanlısı Iraklı siyasetçiler ve destekçileri tarafından ağır bir şekilde eleştirilmesinin ardından cumartesi günü Bağdat'ta yapılacak Arap Birliği Zirvesi’ne katılmayacağı için özür diledi.

Diplomatik bir kaynak pazartesi günü AFP'ye yaptığı açıklamada, “Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, 17 Mayıs'ta Irak'ın başkenti Bağdat'ta yapılması planlanan 34. olağan Arap Birliği Zirvesi’ne katılmayacak. Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan eş-Şeybani ülkesinin zirve heyetine başkanlık edecek” dedi.