Suveyda’daki Onurlu Adamlar Hareketi lideri Şeyh Yahya el-Haccar, Şarku’l Avsat’a konuştu: ‘Güneyi bölme planlarına geçit vermeyeceğiz’

Haccar, rejimle ilişkilerin bir amacı olduğunu vurguladı.

Şeyh Yahya el-Haccar. (Şarku’l Avsat)
Şeyh Yahya el-Haccar. (Şarku’l Avsat)
TT

Suveyda’daki Onurlu Adamlar Hareketi lideri Şeyh Yahya el-Haccar, Şarku’l Avsat’a konuştu: ‘Güneyi bölme planlarına geçit vermeyeceğiz’

Şeyh Yahya el-Haccar. (Şarku’l Avsat)
Şeyh Yahya el-Haccar. (Şarku’l Avsat)

Suveyda’daki Onurlu Adamlar (Rical el-Kerame) Hareketi lideri Şeyh Yahya el-Haccar, dokuz yıl önce kurulan hareketin sz konusu tarihten bu yana bir nüfuz alanı arayışı içinde olmamasından dolayı Suriye'de çatışan taraflar haritasını da değiştirmediğini söyledi. Suveyda'da yaşayan Dürzi nüfuza karşı adaletsizlikleri gidermeyi amaçlayan bağımsız silahlı bir hareket olan Onurlu Adamlar Hareketi’nin lideri Şeyh Haccar, Suveyda'nın güney kırsalındaki Şennire beldesinde Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulundu. Onurlu Adamlar Hareketi’nin Suriye rejimi arasındaki iletişim kanallarının açık olduğunu gizlemediğini vurgulayan Şeyh Haccar ancak bu kanalların, tutukluların serbest bırakılması ve mazlumların sorunlarının peşine düşülmesi gibi açık ve ilan edilmiş bir amaçla açık tutulduğunun altını çizdi.
Basında yer alan haberlerde Suriye'nin güneyini bölünmesiyle ilgili bölgedeki bazı yerel grupların ve oluşumların öncülüğündeki birtakım planlardan bahsedildiğini belirten Şeyh Haccar, Onurlu Adamlar Hareketi’nin ülkede kapsamlı bir ulusal uzlaşının sağlanmasını ve Arap köklerine bağlılığı vurguladığını, mezhepçi küçük devletlerin kurulmasına karşı olduğunu belirttiği açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Atalarımız da bunu reddetmiş, vatanın birliğini ve bağımsızlığını korumak için kan dökmüşlerdir. Bizim rolümüz Suveyda'yı olası her türlü saldırıdan korumak. Çünkü Suveyda’yı korumak, tüm Suriye'yi korumak demek. Dar ve mezhepçi vizyonlara sahip planlara geçit vermeyeceğiz. Suriye halkını parçalamayı amaçlayan projelere karşı tüm Suriyeliler arasında sivil uyumun sağlanması için çalışıyoruz.”
Rusya’nın Suriye’nin güneyindeki çeşitli silahlı oluşumları ve muhalif grupları ‘Kolordu" adlı bir yapı aracılığıyla kanatları altına alma çabasına değinen Şeyh Haccar, Rusya’nın Onurlu Adamlar Hareketi’ni askeri bir yapı sınıflandırması yaparak kutuplaştırmaya çalıştığını ancak Onurlu Adamlar Hareketi’nin Suriye'de siyasi ve ekonomik çıkarları olan herhangi bir kategoride sınıflandırılmaya net bir şekilde karşı olduğunu söyledi. Hareketin herhangi bir gündemle silahlı bir hareket ve askeri bir oluşum kategorisine koyulmayı kabul etmediğini belirten Şeyh Haccar, Suriye cezaevlerinin aklanması ve Ürdün’le resmi geçiş kapısı açılmasının gerekliliği ve eyaletteki ekonomik ortamın ısınması gibi birçok teklifin Ruslara yöneltildiğine işaret etti. Diğer taleplerin yerine getirilmediğine dikkat çekti.
Rusya’ya bazı öneriler sunulduğunu aktaran Şeyh Haccar, bu talepler arasında Suriye cezaevlerinin aklanmasının ve Suveyda’nın ekonomisinin canlandırılması için Ürdün’e açılan sınır kapısının yeniden faaliyete geçirilmesinin yer aldığını söyledi.
Şeyh Haccar, Suriye rejimi ile ilişkiler hakkında şunları aktardı:
“Herhangi bir siyasi hırsımız yok. Tutukluların serbest bırakılması ve ezilenlerin sorunlarının peşine düşülmesi gibi açık ve ilan edilmiş bir amaç doğrultusunda, Suriyeli yetkililerle iletişim kanallarının açık olduğunu asla saklamıyoruz.”
Onurlu Adamlar Hareketi’nin Suveyda’da düzenlenen protesto gösterileriyle ilişkisine ilişkin de açıklamalarda bulunan Şeyh Haccar,
“Onurlu Adamlar Hareketi, Suveyda’daki halk protestolarını ve halkın haklı taleplerini destekliyor” dedi. Şeyh Haccar, Suveydalıların vatansever ve yeterli bilince sahip insanlar olduğunu ve Hikmet el-Hicri yönetimindeki Dürzi ruhani liderliğini protestolarda herhangi bir şiddet olayının yaşanmamasına dikkat ederek temsil etmeye yönelik kararlılıklarını vurguladı. Onurlu Adamlar Hareketi’nin lideri, herkesin gösteri düzenlenme hakkına saygı duyması ve kamu malına zarar vermemesi gerektiğinin altını çizdi.
Suveyda’da ve Suriye'nin güneyinde uyuşturucu kaçakçılığına karşı mücadeleye ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Şeyh Haccar, Onurlu Adamlar Hareketi’nin uyuşturucu tacirlerine göz açtırmamak için devriyeler gerçekleştirdiğini söyledi:
“Neredeyse her gün peşine düştüğümüz kaçakçı çetelerin üyelerini Suriye yargısına teslim ediyoruz. Çünkü bize bağlı hapishaneler yok. Suriye'nin güneyindeki güvenlik güçleri, nüfuzlu tarafların arkasında olması nedeniyle bu çeteleri tek başına ortadan kaldıramıyor.”
Şeyh Haccar buna rağmen bölgesel ve uluslararası ortak çabaları gerektiren kaçakçılıkla mücadele için ülkenin güneyindeher türlü çabanın gösterilmesi gerektiğini vurgulayarak “Suriye ilimin ve kültürün beşiği bir ülke iken uyuşturucunun kaynağı bir ülke haline geldi” dedi.
Şeyh Haccar, Onurlu Adamlar Hareketi içinde bölünmeler olduğuna yönelik spekülasyonlarla ilgili olarak da şunları söyledi:
“Onurlu Adamlar Hareketi bir ordu değil, Suvayda’nın farklı mezheplerinden binlerce insanın yer aldığı askeri nitelikte bir halk hareketidir. İnsanların şehri terk etmeleri ya da harekete bağlı yargı kurulu kararıyla uzaklaştırılmaları nedeniyle zaman zaman ayrılanların olması gayet normaldir.”
Son dönemde Onurlu Adamlar Hareketi’nden ayrılanlar olduğuna dair çıkan haberlerin asılsız olarak niteleyen Şeyh Haccar, sadece Onurlu Adamlar Hareketi’ne bağlı silahlı bir grubun çalışmalarının geçici olarak askıya alındığını, ancak her an geri dönmeye hazır olduklarını belirtti. Onurlu Adamlar Hareketi’nden içeriden yahut dışarıdan hiçbir askeri ya da maddi destek almadığını belirten Şeyh Haccar, Onurlu Adamlar Hareketi’nin Suveyda’ya yönelik tehditlerin artması ve devlet kurumlarının bölgeyi korumakta yetersiz kalması nedeniyle bağımsız olarak özel bağışlarla fon sağlandığını ve silahlandırıldığını, bunun halen bu şekilde devam ettiğini kaydetti.
Suriye’nin güney bölgelerindeki Suveyda ve Dera'da kaosun, silahların ve grupların çoğaldığı ve uyuşturucu kaçakçılarının bölgeyi yönettiği bir görünümün hakim olduğu genel tabloyla ilgili de konuşan Şeyh Haccar şu ifadeleri kullandı:
“Güneydeki kaos durumu, savaşın tetikleyen faktörlerden biridir. Onurlu Adamlar Hareketi bu kaosa karşı harekete geçen öncü bir harekettir.”
Şeyh Haccar ayrıca Dera sakinlerinin de DEAŞ’ın bölgedeki nüfuzunun önün kesmek, onunla mücadele etmek ve onu bölgeden kovmak için milli görevlerini yerine getirmediklerini söyledi.
Onurlu Adamlar Hareketi, 2013 yılında Dürzi Şeyh Ebu Fahd Vahid el-Bal'us tarafından kuruldu. Şeyh Ebu Fahd Vahid el-Bal'us, 2015 yılında Suveyda’da konvoyuna yönelik bir saldırıda yaşamını yitirdi. Hareketin temel kuruluş amacı Dürzi gençlerin askere alınmasını ve Suriye savaşına katılmalarını önlemek olsa da 2014 yılında Heyetu Tahriru'ş Şam’ın (HTŞ) Deyr Dama köyüne yönelik saldırısına karşı yaptığı savunmayla öne çıktı. Onurlu Adamlar Hareketi ayrıca DEAŞ’ın 2018 yılında Dürzi köylerine düzenlediği kanlı saldırının ardından örgütü Suveyda'nın doğu kırsalındaki köylerden çıkarmayı başardı. Hareket, geçtiğimiz yılın temmuz ayında Suriye rejimine bağlı askeri istihbarat şubesiyle bağlantılı gruplara karşı büyük askeri operasyonlar gerçekleştirdi. Bunların başında Suveyda’da halka karşı suçlar işleyen ve uyuşturucu ticareti yapan Fecr Kuvvetleri geliyor. Onurlu Adamlar Hareketi düzenlediği operasyonla Fecr Kuvvetleri’ne ait bir uyuşturucu üretim merkezine el koymayı başardı.



Hamduk Şarku’l Avsat’a konuştu: “Manama görüşmeleri, Cidde Platformu ile entegre çalışıyor”

Hamduk (sağda), Addis Ababa’da Hamideti ile el sıkıştı (Twitter)
Hamduk (sağda), Addis Ababa’da Hamideti ile el sıkıştı (Twitter)
TT

Hamduk Şarku’l Avsat’a konuştu: “Manama görüşmeleri, Cidde Platformu ile entegre çalışıyor”

Hamduk (sağda), Addis Ababa’da Hamideti ile el sıkıştı (Twitter)
Hamduk (sağda), Addis Ababa’da Hamideti ile el sıkıştı (Twitter)

Eski Sudan Başbakanı ve Sivil Demokratik Güçler Koordinasyonu (Tekaddum) Başkanı Abdullah Hamduk, Sudan Genelkurmay Başkanı Yardımcısı Şemseddin Kabaşi ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) İkinci Komutanı Korgeneral Abdurrahim Daklu ile geçen ay Bahreyn’in başkenti Manama’da varılan anlaşmayı ‘doğru yolda atılmış olumlu bir adım’ olarak nitelendirdi. Hamduk, Manama’nın Cidde Platformu görüşmelerine entegre olduğunu söyledi. Ancak buna, Afrika kıtasında Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi (IGAD) ve Afrika Birliği’nin (AfB) gözetiminde eş zamanlı bir siyasi sürecin eşlik etmesini şart koştu.

Hamduk, AfB zirvesinin oturum aralarında, Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da Şarku’l Avsat ve sınırlı sayıda yerel gazeteciye röportaj verdi. Zirvede, Ekim 2021 darbesinin ardından üyeliğinin dondurulması nedeniyle Sudan yer almadı. Bu bağlamda Hamduk, pazar günü sona eren zirvedeki varlığının ona çok sayıda Afrikalı lider ve kıta dışından liderle görüşme fırsatı verdiğini söyledi.

Burhan, yardımcısı Şemseddin Kabaşi’yi Port Sudan’da kabul etti (Sudan ordusu)
Burhan, yardımcısı Şemseddin Kabaşi’yi Port Sudan’da kabul etti (Sudan ordusu)

Manama anlaşması

Ordu ile HDK arasındaki Manama Anlaşmasına ilişkin yorumunda Hamduk, yaşananların ‘Cidde müzakere platformunun genişletilmesi’ olarak değerlendirildiğini söylerken, müzakerelerin Suudi Arabistan Krallığı ve ABD tarafından kolaylaştırılmasının ardından Manama’nın, bunlara Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn’i de eklediğini dile getirdi.

Hamduk, Genelkurmay Başkanı Yardımcısı ile Hızlı Destek arasında Manama’daki anlaşmayı ‘doğru yönde atılmış olumlu bir adım’ olarak değerlendirdi. Abdullah Hamduk ayrıca, “Manama Platformu’nun çabaları devam ederse, çatışmaların ve ateşlerin durdurulması aşamasına ulaşırsa ve insani yardımların ulaştırılması kolaylaşırsa vatandaşların acılarının hafifletilmesinin yolu açılacaktır” dedi.

Hamduk, müzakere sürecinin başarısı için IGAD ve AfB’nin gözetiminde eş zamanlı bir siyasi sürecin yürütülmesini şart koştu. Aynı şekilde “Siyasi süreç uzun süredir ertelendi. Belki de krize askeri bir çözümün bulunmadığı ve siyasi aktörleri ve tüm demokratik güçleri bir araya getiren siyasi sürecin öneminin olmadığı bir ortamda bu gecikme, Sudan sorununun daha iyi anlaşılmasına yardımcı olabilir” ifadelerini kullandı.

Hartum’da Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında çıkan çatışmalar sonucu dumanlar yükseliyor (Arşiv- AFP)
Hartum’da Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri arasında çıkan çatışmalar sonucu dumanlar yükseliyor (Arşiv- AFP)

Eski Sudan Başbakanı, görüştüğü liderlere Sudan savaşı ve krizinin askeri bir çözümü olmadığına ikna olunması gerekliliğine vurgu yaparak, onları krizi müzakere yoluyla çözecek siyasi süreci desteklemeye çağırdı. Abdullah Hamduk, “Kuruluş konferansını, geçiş anayasasını, geçiş düzenlemelerini ve Sudan’ın birliğinin ve tek ulusal ordunun onaylanmasını, geçiş dönemi adaletini, demokratik sivil dönüşümü, cezasız kalmamayı, hesap verebilirliği ve diğerlerini içeren ilkeler topluluğu üreten bir istişare toplantısıyla sonuçlanan bir dizi mekanizmadan oluşmuş yol haritası eşliğinde, onlarla birlikte krizi tanımlamaya, Tekaddüm koalisyonunun krize çözüm bulma vizyonunu sunmaya odaklandık” açıklamasında bulundu.

Krizin köklerine değinmek

Zirvede Afrikalı liderler ve katılımcılarla yaptığı görüşmede Hamduk, Sudan krizinin köklerine değinilmesinin ve savaşların sonsuza kadar durdurulmasının önemine dikkati çekerek, “Nisan savaşı, Sudan’daki ilk savaş değil. Bunun son savaş olması için tüm meseleleri ele almalıyız” dedi.

Eski Başbakan, görüştüğü liderlerle ülkenin tanık olduğu felaket insani durumu da ele aldığını ifade ederken, “İstatistiklere göre 25 milyon Sudanlı, savaş ve tarım sezonunun başarısızlıkla sonuçlanması sonucunda kıtlığa maruz kalıyor. Sudanlıların acılarını hafifletmek için uluslararası topluma Çad, Etiyopya ve Güney Sudan’dan insani yardımların Sudan’ın çeşitli sınırlarına girmesine izin vermeleri çağrısında bulunduk” şeklinde konuştu.

Abdullah Hamduk, konuşmasında bölgede tanık olunan siyasi çalkantılara ve güvenlikteki akışkanlığa da değindi. Bu bağlamda “Gazze’deki savaşın yanı sıra Kızıldeniz’de de çatışmalar yaşanıyor. Bölge çok şiddetli bir kutuplaşma durumuna sahne oluyor. Bu çatışmaya doğrudan müdahale, kutuplaşma durumunu artıracaktır” diyen Hamduk, “Tüm komşu ülkelerle iletişim kurarak ve müzakere edilmiş siyasi çözümlere öncelik vererek doğru yönde ilerlediğimizi umuyoruz” ifadelerini kullandı.

Omdurman’da Sudan Silahlı Kuvvetleri’ne ait askerleri taşıyan askeri araç (AFP)
Omdurman’da Sudan Silahlı Kuvvetleri’ne ait askerleri taşıyan askeri araç (AFP)

Eski Sudan Başbakanı, Tekaddüm koalisyonunun komutanlığıyla görüşme talebine ve Hızlı Destek liderliğiyle Addis Ababa Bildirgesi’ni imzalamasına da değinirken, “Çatışmayı durdurmak için savaşın her iki tarafına da mesajlar gönderdik. Hızlı Destek Kuvvetleri liderliği yanıt verdi. Onlarla Addis Ababa’da bir araya geldik ve bildirgeyi imzaladık. Bu, Tekaddüm tarafından önerilen yol haritasında belirtilenlerin çoğuyla tutarlıdır” değerlendirmesinde bulundu.

Orduyla sürekli iletişim

Hamduk ayrıca, genelkurmay başkanlığıyla toplantı yapmak için temasının kesilmediğini ve kendisiyle son temasının iki hafta önce olduğunu söylerken, “Ancak henüz nihai bir karara varıp toplantı tarihini belirlemedik. Ama hızlı ve ivedi bir şekilde onlarla bir araya gelmeyi umuyoruz. İki tarafla olan iletişimimiz sırasında, müzakere için sağlıklı bir ortam yaratmak amacıyla düşmanca söylemlerin kontrol altına alınmasının önemini vurguladık” dedi.

Ordunun toplantının geçici başkent Port Sudan’da yapılması talebiyle ilgili olarak ise Abdullah Hamduk, “Sudan’ın herhangi bir yerinde ordu komutanlarıyla görüşmemizde herhangi bir sorun yok. Ancak onlara tüm ülkenin savaş halinde olduğunu ve Sudan Limanı’ndaki genelkurmay başkanlığının varlığının koşulların anormal olduğunu doğruladığını ve bu durumdan ziyade eşitlik ve özgürlük konusunu ele almamıza imkân veren bir atmosferde buluşmamız gerektiğini söyledik. Bu durum, şu anda Sudan’da mevcut değil” dedi.

Tekaddum’un ordu liderleriyle görüşme konusundaki istekliliğini yineleyen Hamduk, “Bu konunun amacı, savaşın durdurulmasını hızlandırmak ve Sudan halkının acılarına son vermektir. Formalitelerin savaşın durdurulmasına izin vererek ya da yardımcı olarak bu iletişimin sağlanmasına engel olmayacağını umuyoruz” şeklinde konuştu.

Addis Ababa Bildirgesi hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak ise Hamduk, anlaşmada öngörülen pratik hususların, özellikle de 451 savaş esirinin serbest bırakılması vaadinin uygulanmasının önemini vurguladığını söyledi. Abdullah Hamduk ayrıca, “Hızlı Destek liderliği, mahkumları serbest bırakmaya hazır olduğunu belirtti. Ancak Kızılhaç’ın ülkeyi terk etmesi sorunuyla karşı karşıya olduğunu, daha önce de Kızılhaç aracılığıyla benzer açıklamaların yapıldığını ifade etti. Kızılhaç’ın yokluğu, bildirgede öngörülen tutukluların serbest bırakılmasının tamamlanmasını engelledi” ifadelerini kullandı.

Tekaddum’un karşı karşıya olduğu zorluklar

Abdullah Hamduk, Tekaddum koalisyonunun çalışmalarının ve genişlemesinin karşı karşıya olduğu zorlukları kabul ederken, “Ancak Mısır’da başlangıçta Arap Sosyalist Baas Partisi ve Abdulvahid Muhammed en-Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi ile görüştük. Sudan Halk Kurtuluş Hareketi ile ortak eylem gündemi için teknik bir komite oluşturulması konusunda anlaştık. Platform ve Koordinasyon Sekreterliği gibi diğer gruplarla da görüştük” dedi.

Molly Phee, Sudanlı kadın sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle Addis Ababa’da (Hartum’daki ABD Büyükelçiliği/ Facebook)
Molly Phee, Sudanlı kadın sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle Addis Ababa’da (Hartum’daki ABD Büyükelçiliği/ Facebook)

Hamduk, açıklamalarının Abdulaziz el-Hillu liderliğindeki Sudan Halk Kurtuluş Hareketi, Abdulvahid Muhammed en-Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi, Komünist Parti, Arap Sosyalist Baas Partisi, Federal Parti ve Dr. Ali el-Hac liderliğindeki Halk Kongresi’ne yönelik olduğunu söyledi. Ayrıca, sonuçların çoğunlukla olumlu olduğunu ve şu anda ortak işbirliği olanaklarını birlikte incelediklerini ifade etti.

Abdullah Hamduk, temasa geçilen güçlerin çoğunun demokratik güçlerin birliğine ve ortak eyleme istekli olduklarını ifade ettiğini vurgularken, “Ancak koalisyon çalışmalarının devam edebilecek ve ayakta durabilecek temeller üzerine inşa edilebilmesi için sabır ve aceleci sonuçlara varılmaması gerekir” dedi.

Eski Başbakan, siyasi ve sivil güçlere, ‘Tekaddum koalisyonuna katılmak, Tekaddum üyeliği olmadan ortak çalışmak ve son seçenek olarak da gelecek ayki Tekaddum kuruluş konferansı çalışmalarına veya Tekaddum’un düzenlemeye başladığı çalıştaylara katılmak’ olmak üzere savaşı durdurma yolunda üç ortak eylem önerdi.