عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İran'a yönelik 40 yıllık uluslararası baskı ve yaptırımlar

Tahran'ın nükleer ve füze programları uluslararası toplumu endişelendiriyor.

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 23 Ocak Pazartesi günü Tahran'da Rusya Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin'i kabul etti (AFP)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 23 Ocak Pazartesi günü Tahran'da Rusya Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin'i kabul etti (AFP)
TT
TT

İran'a yönelik 40 yıllık uluslararası baskı ve yaptırımlar

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 23 Ocak Pazartesi günü Tahran'da Rusya Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin'i kabul etti (AFP)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 23 Ocak Pazartesi günü Tahran'da Rusya Devlet Duması Başkanı Vyacheslav Volodin'i kabul etti (AFP)

1979'da Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'nde rehin alınma olayından Mahsa Amini'nin ölümünün ardından patlak veren protestoların bastırılmasına kadar geçen 40 yılı aşkın süredir İran, uluslararası yaptırımlarla karşı karşıya kalıyor. Bu baskılar nedeniyle İran ekonomisi, yükselen enflasyon ve riyaldeki keskin düşüşle birlikte ciddi zarar gördü. Özellikle ilaç ve tıbbi malzeme tedariki sektörü yaptırımlardan en çok etkilenen alanlardan oldu. Şarku’l Avsat okurları için 40 yıllık yaptırımların tarihini derledi.

Varlıkları dondurma
Nisan 1980'de Washington, 4 Kasım 1979'dan 20 Ocak 1981'e kadar Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'nde, bazı rehinelerin alıkonmasının ardından tüketim mallarının tedarikine bir yasak getirdi ve İran'ın 12 milyar dolarlık varlığını dondurdu.

İran ürünlerinin ABD'ye girişinin yasaklanması
1984'ün başlarında Washington, İran'ı 23 Ekim 1983'te 241 Amerikan askerinin öldürüldüğü Beyrut saldırılarına karışmakla suçlayarak terör çıkaran ülkeler kara listesine aldı. Ekim 1987'de Başkan Ronald Reagan, İran'ın Körfez'deki ABD kuvvetlerine yönelik saldırılarına yanıt olarak İran ürünlerinin ithalatını ve bazı ürünlerin İran'a ihracatını yasakladı.

Kapsamlı yasak
Haziran 1995'te eski ABD Başkanı Bill Clinton, uluslararası terörizmi desteklemek suçlamasıyla İran'a kapsamlı bir ambargo uygulayan bir kararname yayınladı. Ertesi yıl Amerikan Kongresi, İran'ın petrol sektörüne yatırım yapan yabancı şirketlere karşı misilleme tedbirleri sağlayan "Amato Yasası"nı kabul etti.

BM'den nükleer programa yaptırımlar
2005 yılında İran'ın muhafazakar Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad nükleer programını yeniden başlattı. Tahran'ın nükleer silah edinme arzusuna dair şüpheleri nedeniyle BM İran'a karşı bir dizi yaptırım açıkladı.
2006'dan 2010'a kadar, BM'nin aldığı dört karar, İran'ın nükleer ve balistik programlarıyla ilişkili kuruluşlara ekonomik ve ticari yaptırımlar uygulanmasını ve varlıklarının ve bunlarla ilişkili kişilerin mal varlıklarının dondurulmasını şart koşuyordu. Buna İran silahlarına yönelik bir ambargo ve Tahran'ın borç alma imkanına bir kısıtlama eklendi.

ABD ve Avrupa yaptırımları
ABD, 2008'de Amerikan bankalarının İran'la para transferinde aracılık yapmasını yasakladı. 2010-2012 yılları arasında İran'ın petrol sektörüne yatırım yapan yabancı şirketlere karşı misilleme tedbirleri açıklandı ve otomobil sektörü de hedef alındı.
2010 yılında AB, İran'a teknik yardımı veya petrol teknolojisi transferini yasakladı, 2011'in sonunda 243 İran kuruluşunun varlıklarını dondurdu, 2012'nin başlarında bir petrol ambargosu uyguladı, İran Merkez Bankası'nın varlıklarını dondurdu ve ardından Avrupa ve İran bankaları arasındaki işlemleri yasakladı.

Yaptırımların kaldırılması
2015 yılında, İran'ın nükleer silah elde etmemesini garanti altına alması beklenen İran nükleer anlaşması, nükleer programa ilişkin 2006'dan beri uygulanan yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını sağladı.

Trump yaptırımları yeniden uyguladı
2018'de eski ABD Başkanı Donald Trump, ABD'yi nükleer anlaşmadan çekti ve İran'a yeniden ağır ekonomik yaptırımlar uyguladı ve İran buna, kademeli olarak anlaşmadan çekilerek karşılık verdi.
Avrupa, İran'a tıbbi ekipman sağlamak için Mart 2020'de ilk "Covid-19" dalgasının ortasında devreye giren "Instex" adlı bir takas mekanizmasıyla yeni ABD yaptırımlarını aşmaya çalıştı, ancak Instex'in mekanizması sınırlıydı.

Biden yaptırımları uygulamaya devam ediyor
Joe Biden'ın 2021'in başlarında Beyaz Saray'a gelişinden bu yana Washington, İran'la nükleer anlaşmaya geri dönmek için dolaylı olarak müzakerelerde bulundu. Ancak ABD başkanı İran’ın insan hakları ihlallerine, Rusya'ya silah sevkiyatına ve siber saldırılarına yanıt olarak yaptırım politikasını sürdürdü.
Mahsa Amini'nin Eylül 2022'de Tahran'da ahlak polisi tarafından gözaltına alınıp öldürülmesinin ardından gösterilerin kanlı bir şekilde bastırılması sebebiyle Washington ve Brüksel İran’a çok sayıda yaptırım paketi uyguladı. 23 Ocak 2023 Pazartesi günü AB, bir dizi DMO liderine yaptırım uyguladı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suriye’de sivillerin üzerine varil bombası atılmasını öneren komitenin üyesi olan bir pilot tutuklandı

Suriye’de sivillere karşı varil bombası kullanılmasına karışan isimlerden Tuğgeneral Faik Miyase (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye’de sivillere karşı varil bombası kullanılmasına karışan isimlerden Tuğgeneral Faik Miyase (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Suriye’de sivillerin üzerine varil bombası atılmasını öneren komitenin üyesi olan bir pilot tutuklandı

Suriye’de sivillere karşı varil bombası kullanılmasına karışan isimlerden Tuğgeneral Faik Miyase (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye’de sivillere karşı varil bombası kullanılmasına karışan isimlerden Tuğgeneral Faik Miyase (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Lazkiye'deki iç güvenlik güçleri, Suriye’deki devrimin başlangıcında savunmasız Suriye halkına karşı varil bombalarının kullanılmasını öneren eski rejimin askeri komitesinin üyesi olan Tuğgeneral Faik Eyub Miyase’yi tutukladı.

Suriye Arap Haber Ajansı (SANA), Lazkiye İç Güvenlik Komutanı Albay Abdulaziz el-Ahmed, Haffah bölgesindeki İç Güvenlik Müdürlüğü birimlerinin Terörle Mücadele Şubesi ile iş birliği içinde özel bir güvenlik operasyonu gerçekleştirdiğini söylediğini ve birkaç gün süren dikkatli izleme ve takip sonucunda, Lazkiye kırsalındaki Lukmani köyünden pilot Tuğgeneral Faik Eyub Miyase’nin tutuklandığını aktardı.

Albay Ahmed, Miyase'nin askeri rütbelerde yükseldiğini, teğmen pilot rütbesiyle mezun olduğunu ve 1982 yılında Hama Askeri Havaalanı’nda çalıştığını belirtti. Suriye devriminin başlangıcında Taftanaz Askeri Havaalanı'ndaki 63. Tugay'ın komutanlığına atanan Miyase, İdlib kırsalındaki Mestuma’daki hava ve kara harekât odalarıyla birlikte hedefleri belirlemekle görevlendirildi, böylece tüm bu noktalar daha sonra helikopterler tarafından hedef alınabilecekti.

Suriye rejimi tarafından Suriye'nin güneyinde bulunan Dera kentindeki İnhil beldesine atılan varil bombası (Arşiv - Reuters)Suriye rejimi tarafından Suriye'nin güneyinde bulunan Dera kentindeki İnhil beldesine atılan varil bombası (Arşiv - Reuters)

Miyase, ön soruşturmalar sırasında, devrimin başlangıcında varil bombalarının kullanılmasını öneren askeri komitenin üyesi olduğunu itiraf etti. Ayrıca, çeşitli illerde varil bombaları ve deniz mayınlarıyla hedef alınacak yerlerin belirlenmesinden de sorumluydu.

Lazkiye iç güvenlik komutanı, masumların kanıyla lekelenmiş her suçluyu adalete teslim etmek ve yasalar uyarınca hesap vermelerini sağlamak için her türlü çabayı göstereceğine dair taahhüdünü teyit etti.

Bu operasyon, İçişleri Bakanlığı ve ilgili makamların, geçiş dönemi adaletinin uygulanması, mağdurların ve ailelerinin haklarının güvence altına alınması ve hiçbir suçlunun hesap vermekten kaçmaması ilkeleri temelinde, Suriye halkına karşı işlenen suçlara ve ihlallere karışan eski rejimin simalarının peşine düşme ve hesap sorma çabaları çerçevesinde gerçekleşti.

ARAP DÜNYASI

İsrail, Mısır ile doğalgaz anlaşmasının yakında tamamlanmasını bekliyor: Peki, gerginlikler azalacak mı?

Mısır hükümeti gaz ve petrol keşiflerini teşvik edecek (Petrol Bakanlığı)
Mısır hükümeti gaz ve petrol keşiflerini teşvik edecek (Petrol Bakanlığı)
TT
TT

İsrail, Mısır ile doğalgaz anlaşmasının yakında tamamlanmasını bekliyor: Peki, gerginlikler azalacak mı?

Mısır hükümeti gaz ve petrol keşiflerini teşvik edecek (Petrol Bakanlığı)
Mısır hükümeti gaz ve petrol keşiflerini teşvik edecek (Petrol Bakanlığı)

İsrail basını, Mısır ile yapılan ‘doğalgaz anlaşmasının’ önümüzdeki günlerde kesinleşeceğini öne sürerek, anlaşmanın İsrail için ekonomik ve güvenlik açısından önemini vurguladı. Daha önce ise anlaşmanın iptal edilmeye yakın olduğu ve onaylanmayacağı bildirilmişti. Bu durum, böyle bir değişimin nedenleri ve Mısır ile gerginliğin azalması üzerindeki etkisi hakkında soruları gündeme getirdi.

İsrail gazetesi Yedioth Ahronoth dünkü sayısında, İsrail Enerji Bakanlığı'nın ‘önümüzdeki günlerde yürürlüğe girmesi beklenen İsrail'den Mısır'a doğalgaz ihracatı anlaşması çerçevesinde, önümüzdeki ay İsrail'in münhasır ekonomik bölgesinde yeni bir keşif turuna başlayacağını’ bildirdi. Anlaşmanın ‘siyaset ve güvenlik açısından İsrail için özel bir öneme sahip’ olduğunu vurgulayan gazete, Leviathan Doğal Gaz Sahası’ndan Mısır'a ihraç edilecek doğalgaz miktarı konusunda müzakerelerin halen devam ettiğini kaydetti.

Mısır ile İsrail arasındaki ilişkiler, İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik savaşı, Filistinlileri Mısır’ın Sina Yarımadası’na yerleştirmek için yaptığı planlar ve sınırın istikrarı, sınır kapılarının açılması ve Gazze’de barış planının ikinci aşamaya geçişi konusundaki anlaşmazlıklardan ötürü Şarm eş-Şeyh’te varılan barış anlaşmasının uygulanmasına ilişkin komplikasyonlar nedeniyle gergin. Ayrıca, İsrail'in insansız hava araçları (İHA) kullanılarak Sina Yarımadası'ndan silah kaçakçılığı yapıldığına dair düzenlediği bombardımanlardan dolayı Mısır ile arasında sınır krizleri de yaşanıyor.

Baskı aracı

El-Ahram Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi'nde İsrail işleri uzmanı olan Said Ukkaşe, anlaşmanın Mısır ve İsrail tarafından ekonomik açıdan ayrıntılı bir şekilde incelendiğini, ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bunu Gazze Şeridi ve sınır sorunları konusunda Mısır'a siyasi baskı uygulamak için bir araca dönüştürmek istediğini söyledi.

Ukkaşe, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmeyi şöyle sürdürdü:

“Ancak Kahire sakin bir şekilde yanıt verdi ve birçok alternatif yol izledi. Netanyahu, özellikle Amerikan şirketlerinin anlaşmanın tamamlanmasında payı olmasından ötürü bu durumun ABD'nin çıkarlarına zarar vereceği ve istediği sonucu elde edemeyeceğini fark etti.”

İsrail'in Leviathan Gaz Sahası’nın ortaklarından biri olan NewMed Energy, geçtiğimiz ağustos ayında Mısır ile yapılan doğalgaz tedarik anlaşmasını 2040 yılına kadar uzatmak için değiştirdiğini ve anlaşmanın değerinin 35 milyar dolara ulaştığını duyurdu. Ancak geçtiğimiz eylül ayı başlarında, Gazze’deki savaş nedeniyle gerginliğin tırmandığı bir dönemde, İsrail'in anlaşmada ‘geri adım attığına’ dair işaretler görüldü. İsrail basını aynı sıralarda, Netanyahu’nun anlaşmayı nihai olarak onaylamadan önce Mısır'ın barış anlaşmasının şartlarına tam olarak uyacağını garanti altına almak istediğini bildirdi.

İsrail, Kahire'yi 1979 yılında Washington'da imzalanan barış antlaşmasının güvenlik ekini ‘ihlal etmekle’ suçlayıp Kahire’nin Sina Yarımadası'na asker konuşlandırmasına dikkati çekerken Mısır ise antlaşmayı ihlal ettiği iddiasını reddetti.

Anlaşma, ABD’nin İsrail’e anlaşmayı sonuçlandırması için baskı yapmasının ardından Kasım ayında daha da yoğun bir şekilde gündeme geldi. Ancak İsrail Enerji Bakanı Eli Cohen, o dönemde bakanlığının yayınladığı resmi bir açıklamada, ‘ABD'nin önemli baskısına rağmen, Mısır ile yapılan devasa gaz anlaşmasının onaylanmasını reddettiğini’ belirterek, bunu ‘İsrailli tüketiciler için artan gaz fiyatlarına ilişkin endişeler’ ile gerekçelendirdi.

İlişkilerin ana faktörü çıkarlar

Mısırlı siyasi analist Abdulmunim Said, Mısır ile İsrail arasındaki ilişkinin karmaşık olduğunu ve barış antlaşmasına dayandığını belirterek, “Bu antlaşma, ekonomik ilişkileri ve birbirlerinin kapasitelerinden yararlanmayı da içeriyor. Mısır, geçmişte on yıllar boyunca İsrail’e doğal gaz tedarik ederek bunu gerçekleştirmişti” dedi.

Said, Mısır’ın, İsrail’in bol miktarda doğalgaz rezervine ve yerel ihtiyaçları karşılamak için büyük miktarlara ihtiyaç duyan artan nüfusuna benzer bir hamle beklediğini de sözlerine ekledi.

Mısır ile İsrail arasındaki ilişkinin sadece iki taraf arasındaki ilişkilerle sınırlı olmadığını vurgulayan Said, bir yandan Filistin meselesinin bu ilişkinin şekillenmesinde önemli bir rol oynadığını, diğer yandan ise ABD'nin bu ilişkide kilit bir oyuncu olduğunu açıkladı.

Mısır-İsrail ilişkilerinin ana faktörünün çıkarları olduğuna inanan Said, Filistin meselesinin hararetli tartışmalarına veya ABD'nin bölgedeki çatışmaları yatıştırma girişimlerine bakılmaksızın, doğalgaz anlaşmasının her iki ülke için de stratejik öneme sahip olduğunu belirtti.

Mısır Petrol Bakanlığı, doğalgaz ihtiyacını karşılarken (Bakanlık)Mısır Petrol Bakanlığı, doğalgaz ihtiyacını karşılarken (Bakanlık)

Mısır'ın ABD merkezli Hartree Partners şirketinden 4 milyar dolar değerinde yaklaşık 80 sevkiyat sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithal etmek üzere bir anlaşma imzalamasının yanı sıra Suudi Aramco, Trafigura ve Vitol şirketleriyle diğer sevkiyatlar için anlaşmalar imzalamasının ardından İsrail basınında anlaşmanın devam edeceğini öne süren haberler yer aldı.

İsrail gazeteleri birkaç gün önce, Katar’ın, İsrail’in Mısır’a doğalgaz satışı anlaşmasının tamamlanmasının ertelenmesinden kaynaklanan ‘fırsatı değerlendirerek’ Kahire'ye büyük miktarlarda LNG teklif ettiğini iddia etti, ancak ne Mısır ne de Katar bu iddiayı doğruladı.

Şarku’l Avsat’ın Yedioth Ahronoth gazetesinden aktardığına göre İsrail Enerji Bakanı Mısır ile doğalgaz anlaşmasının onaylanmasını yakında duyurmayı planlıyor, Enerji Bakanlığı Genel Müdürü Yossi Dayan başkanlığındaki Doğalgaz Komitesi ise ihracat için ayrılacak miktarlar ile İsrail'in iç kullanım için saklayacağı miktarlar hakkındaki kararlarını yayınlamaya hazırlanıyor.

ARAP DÜNYASI

İsrail, Gazze'de yeni bir tampon bölge oluşturmak için harekete geçti

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta enkazın arasında duran bir İsrail askeri, 8 Aralık 2025 (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta enkazın arasında duran bir İsrail askeri, 8 Aralık 2025 (Reuters)
TT
TT

İsrail, Gazze'de yeni bir tampon bölge oluşturmak için harekete geçti

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta enkazın arasında duran bir İsrail askeri, 8 Aralık 2025 (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta enkazın arasında duran bir İsrail askeri, 8 Aralık 2025 (Reuters)

İsrail’in Gazze Şeridi’nde sürdürdüğü saha hareketliliği, işgal hattının doğusundaki bölgeler ile Hamas’ın faaliyet gösterdiği alanları ayıran ‘sarı hattın’ batısında, yaklaşık 3 kilometre derinliğinde yeni bir güvenli bölge oluşturma çabası olarak değerlendiriliyor.

Gazze Şeridi’ndeki Filistinli direniş gruplarından saha kaynaklarına göre İsrail, ateşkesin ikinci aşamasına geçilmeden önce sahada yeni fiili durumlar yaratmak için zamanla yarışıyor. Bu kapsamda hedeflenen bölgenin tamamen görünür hâle gelmesini sağlamak amacıyla evlerin yıkıldığı, arazilerin düzleştirildiği bildiriliyor.

Bu gelişmeler, İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir’in geçtiğimiz pazar günü Gazze Şeridi’ndeki birliklerini denetlediği sırada yaptığı açıklamalarla da örtüşüyor. Zamir, söz konusu alana atıfla “Sarı hat yeni bir sınır çizgisi, yerleşimler için ileri savunma hattı ve aynı zamanda bir saldırı hattıdır” ifadesini kullandı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın planına göre Gazze Şeridi'nden çekilme aşamalarının haritası (Beyaz Saray)ABD Başkanı Donald Trump'ın planına göre Gazze Şeridi'nden çekilme aşamalarının haritası (Beyaz Saray)

Hamas yöneticilerinden Hüsam Bedran, İsrail Genelkurmay Başkanı’nın açıklamalarının ‘işgalin ateşkes anlaşması hükümlerine uymadığını açık biçimde ortaya koyduğunu’ söyledi. Bedran, ‘Sarı hattın içindeki Filistinlilere ait evlerin yıkılmaya devam etmesinin, anlaşmanın ilk gününden itibaren durması gereken askeri faaliyetlerin sürdürüldüğü anlamına geldiğini’ belirtti.

Bedran dün AFP’ye yaptığı açıklamada, hareketin Gazze Şeridi’nde ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına geçilmeden önce İsrail’in ihlalleri durdurmasını şart koştuğunu vurguladı ve arabuluculara İsrail üzerinde baskı kurma çağrısında bulundu.

Selahaddin Caddesi'nin kontrolü

Filistinli gruplardan bir kaynağın Şarku’l Avsat’a aktardığı bilgilere göre, son dönemde farklı bölgelerde gözlenen İsrail faaliyetleri, ‘esas planın 7 Ekim 2023 öncesinde Gazze çevresindeki yerleşimlerin sınırlarından başlayarak ana arter Selahaddin Caddesi’ne kadar uzanan yaklaşık 3 kilometrelik bir şeridi kontrol altına almak olduğunu’ ortaya koyuyor. Kaynak, bu hattın özellikle Han Yunus, Gazze kenti, ayrıca Cibaliye ve Beyt Lahiya’nın karşısındaki bölgeleri kapsadığını belirtti.

Selahaddin Caddesi, kuzeyden güneye tüm Gazze Şeridi boyunca uzanan hayati bir ulaşım yolu. İsrail’in savaş boyunca bu güzergâhı kontrol etme çabası, hattın askerî açıdan taşıdığı kritik önem nedeniyle yoğunlaştı. Operasyonlar sırasında İsrail birlikleri, caddenin çeşitli noktalardan kesilmesini hedefleyen adımlar attı.

Gazze Şeridi'ndeki Selahaddin CaddesiGazze Şeridi'ndeki Selahaddin Caddesi

Kaynak, Gazze Şeridi’nin en güneyindeki Refah ile en kuzeyindeki Beyt Hanun’un tamamen İsrail kontrolünde olduğunu, İsrail güçlerinin buralardan çekilmesi halinde iki kenti de ‘tamamen yıkılmış bir halde’ bırakacağını ve şu anda da geride kalan yapıların sistematik biçimde tahrip edildiğini ifade etti.

Şarku’l Avsat’a konuşan saha kaynakları ise İsrail’in her gün aralıksız süren kara ilerleyişi, hava ve topçu bombardımanı ile patlatma operasyonları gibi yöntemlerle, sarı hattın yakınlarına dönmeye çalışan sivillere sürekli bir baskı uyguladığını aktardı. Bu saldırıların amacının, bölge halkına buralarda kalamayacaklarını, yaşamlarının sürekli tehlikede olacağını hissettirmek olduğu belirtiliyor. Kaynaklara göre İsrail, sivillerin sarı hattın doğusuna yaklaşmasını engelleyip onları Gazze’nin daha batısındaki bölgelerde tutmayı hedefliyor.

Daha derin tampon bölge

Son savaş öncesinde, Gazze Şeridi ile çevredeki İsrail yerleşimleri arasındaki güvenlik bölgesi, sınır çitinin yaklaşık 300 metre kadar doğusunda yer alıyordu. Bazı noktalarda bu mesafe daha da daralırken, İsrail güçleri olası tehditleri tespit etmek için büyük ölçüde teknolojik sistemlere güveniyordu. Bazı değerlendirmelere göre bu durum, Hamas’ın 7 Ekim’de gerçekleştirdiği ani saldırının başarıya ulaşmasına zemin hazırladı.

Kaynaklara göre İsrail güçleri, Gazze Şeridi içinde güvenlik kontrolünü sağlamlaştırmak amacıyla, teknolojik imkânlardan yararlanarak güvenli bölgeyi genişletebildiğini göstermeye çalışıyor. Bu genişlemenin, ileride yeni ateş açma kuralları belirlemeye ve bölgede hareket eden herhangi bir hedefle anında karşılık verebilmeye olanak sağlayacağı, böylece İsrail çekilse bile sivillerin bu alanlara geri dönüşünün fiilen engelleneceği ifade ediliyor.

Bir başka kaynak ise “İsrail’in bu yeni güvenli bölgeyi uzaktan ateş kontrolüyle yöneteceğini, bölgede pusular kuracak özel birliklerle ani baskınlar düzenleyebileceğini ya da zaman zaman gerçekleştirilen kara sızmalarıyla ilerleyip geri çekilerek sivillere bu bölgelerde hiçbir güvenliklerinin olmadığı mesajını vermeye çalışacağını” söyledi.

Yeni stratejik pozisyonlar

Kaynaklar, İsrail güçlerinin şu anda sarı hattın üzerinde sabit şekilde konuşlanmadığını, sürekli hareket halinde olduklarını aktarıyor. Buna göre birlikler zaman zaman hattın dışına doğru ilerleyerek kontrol alanını genişletiyor, kimi zaman ise daha geriye çekiliyor. Bu hareketlilik kapsamında bazı noktalara patlayıcı yüklü araçlar yerleştirilip uzaktan infilak ettirildiği de belirtiliyor.

Orta Gazze’ye yakın bir bölgede bulunan bir başka kaynak, İsrail güçlerinin bölgenin merkezinde belirli mesafeleri koruduğunu, ‘şu ana kadar bu hat üzerinden büyük bir ilerleme kaydetmediğini’ ifade etti. Kaynak, birliklerin sarı hattaki varlığını değişen yoğunluklarda sürdürdüğünü ve ‘gerektiğinde güçlü ateş desteğini muhafaza edeceğini’ öngördüğünü söyledi.

8 Aralık 2025 tarihinde Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta görüntülenen iki İsrail askeri (Reuters)8 Aralık 2025 tarihinde Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta görüntülenen iki İsrail askeri (Reuters)

Kaynak, İsrail güçlerinin geniş alanları gözetleyebilmek için stratejik ve coğrafi olarak yüksek bölgelerde yeni askeri noktalar kurduğunu belirtti. Buna örnek olarak, Gazze’nin doğusundaki et-Tuffah mahallesine hakim konumda bulunan es-Surani Tepesi’nin, hem bu mahalleyi hem de kuzeydeki Cibaliye çevresini izlemek amacıyla kullanıldığı aktarıldı. Ayrıca Muntar Tepesi’nin de Şucaiyye ve ez-Zeytun mahallelerini kontrol eden bir gözlem noktası olarak değerlendirildiği ifade edildi.

Kaynaklar, İsrail güçlerinin geçtiğimiz pazar günü Han Yunus’un doğusundaki Mean bölgesinde yer alan ez-Zehra Tepesi üzerinde yeni bir stratejik nokta kurduğunu bildirdi. Bu tepenin, kentin büyük bölümünü -batı kesimleri dâhil- görme imkânı sağlaması, İsrail’in şehir üzerindeki güvenlik kontrolünü pekiştirdiğinin bir göstergesi olarak yorumlandı.

Bu yüksek bölgeler, İsrail birliklerine olası hareketlilikleri izleme ve özellikle Selahaddin Caddesi’ne yakın noktalara günlük ateş açma imkânı veriyor. Saha kaynakları, İsrail’in söz konusu caddenin yeni güvenli bölgenin başlangıç noktası haline gelmesini planladığını belirtiyor.

Trump baskı yapıyor

İsrail’in mevcut sarı hattı Gazze’nin yeni sınırı haline getirme çabalarına rağmen, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze’ye ilişkin planının ikinci aşamasına geçme konusunda kararlı olduğu belirtildi. İsrail gazetesi Haaretz’e göre bu aşama, İsrail’in olası ikinci bir geri çekilmesini de içerebilir.

Haaretz’in askeri analisti Amos Harel, Trump’ın tarafları bir sonraki aşamaya geçmeye zorlamayı planladığını ve bunun ‘İsrail’in Gazze’den bir adım daha çekilmesini’ kapsayabileceğini ifade etti.

Harel, Trump’ın, İsrail ordusunun sınır hattına daha yakın, daha dar bir bölgede konuşlanmasını öngören bir anlaşmaya doğru baskı yapacağını öngördü. Ancak bunun, Trump’ın ay sonunda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yapacağı görüşmenin sonuçlarına bağlı olacağını da vurguladı.

ABD Başkanı Donald Trump, 13 Ekim 2025'te Kudüs'teki Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya geldi. (AFP)ABD Başkanı Donald Trump, 13 Ekim 2025'te Kudüs'teki Knesset'te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya geldi. (AFP)

İsrail Kamu Yayın Kurumu KAN kaynaklarına göre, ordu ikinci aşama sırasında da sarı hattın boyunca konuşlanmayı sürdürecek ve tüm Gazze Şeridi üzerinde gözlem ve ateş kontrolü sağlayacak, ancak bölge halkının yönetimiyle ilgilenmeyecek.

Kaynaklar, bu yeni konuşlanmanın İsrail’e sahada üstünlük sağladığını, ancak gıda, su, ilaç ve sağlık hizmetleri gibi sivil yükleri üstlenmek zorunda bırakmadığını belirtiyor. Bir askeri kaynak, bu durumu ‘büyük bir operasyonel başarı’ olarak nitelendirdi.

Ancak ABD ile yapılan görüşmeler ve Tel Aviv’e iletilen yazışmalara göre, Trump’ın bu durumu kabul etmeyeceği, ordudan planı doğrultusunda ikinci bir çekilme gerçekleştirmesini isteyeceği öngörülüyor.

İsrail Kanal 12 televizyonu ise Trump’ın Gazze’deki savaşın sona erdirilmesi planının ikinci aşamasına geçilmesi için baskıyı artırmaya başladığını bildirdi. Kanal, Trump ile görüşecek olan Netanyahu’nun bir sınavla karşı karşıya olduğunu, zira Zamir’in görevini tamamladığını ve güvenlik ihtiyaçlarını sunarak Başbakan’ı Trump karşısında zor durumda bıraktığını aktardı.