Nermin Ali
Bu akşam yemekte ne yiyoruz?
Böyle bir soru önceden bazı hazırlıklar gerektiriyordu.
Ancak bugün, siparişinizin dakikalar içinde ve sadece bir tuşa basarak kapınıza teslim edilmesi seçeneğini belirlemeniz yeterli.
Ve bu prosedür diğer tüm günlük ihtiyaçlarınız için geçerli.
Ancak tarihteki ilk yemek dağıtımını ve bu hizmetin nasıl geliştiğini hiç merak ettiniz mi?
Günümüzün modern yaşamındaki tüm yeni şeylerde olduğu gibi, yemek dağıtım hizmetlerinin birkaç yıl önce yaygın olmadığını hayal etmek bizim için zor görünüyor.
Ancak gerçek şu ki, son birkaç yıla kadar bu hizmet resmi olarak ve geniş çapta mevcut değildi.
İlk teslimat
Paket servis çağının tam olarak ne zaman başladığını bilmiyoruz.
Ancak ilk yemek dağıtımının 1889 yılında Kral I. Umberto ve Kraliçe Margherita'nın modern pizzanın gerçek babası sayılan Raffaele Esposito'nun pizzasını tatmak istediklerinde Napoli'de gerçekleştiğine inanılıyor.
Hikayeye göre Esposito, Avrupa krallarının alışkın olduğu Fransız mutfağından bıkan kraliyet ailesine üç farklı pizza yaptı.
Kraliçe bu üçünden özellikle İtalyan bayrağının renklerini oluşturan mozzarella peyniri, domates ve taze fesleğen yapraklı pizzaya hayran kaldı ve bu nedenle o günden sonra bu pizzaya "Pizza Margherita" adı verildi.
Bir başka rivayette Esposito'nun pizza hazırlayıp pişirmesi için Kraliçe tarafından saraya çağrıldığı anlatılır.
İlk çevrimiçi sipariş
İlk çevrimiçi siparişin, Pizza Hut'ın "Pizza Net" adını verdiği şeyi başlattığı doksanlı yıllarda gerçekleştiğine inanılıyor.
O zamanlar internetteki ilk sitelerden biriydi ve gerçekten tarihi bir andı. İlk sipariş, mantarlı ve ekstra peynirli büyük bir biberli pizzaydı.
Daha sonra, 1995 yılında ABD'de World Wide Waiter kuruldu. Şu anda Waiter.com olarak bilinen servis ilk çevrimiçi yemek siparişi hizmetiydi.
Böylece restoranların, müşterilerin yeni yaşam tarzına ve değişime ayak uydurmak ve cevap vermek amacıyla web siteleri oluşturmaya ve daha sonra akıllı telefonlar için teslimat uygulamaları başlatmaya ve farkındalığı artırmak ve daha fazla sipariş almak için eğlenceli ve viral reklamlar oluşturmaya başlamasıyla yepyeni bir dönem başladı.
Örneğin Domino's Pizza, kullanıcıların favori pizzalarını #EasyOrder etiketiyle tweetleyerek veya sadece bir pizza emojisi kullanarak iki seçenekle sipariş etmelerine fırsat sağladı.
Teslimat sürecini tamamlamak için onaylanan araçlar ise, dönemin mevcut ulaşım araçlarının kullanılmasıyla başlamış, ardından araba, daha sonra bisiklet ve motosikletlere taşındı.
Günümüzde teknolojik gelişmelere ayak uydurarak bazı ülkelerde robot ve drone kullanımının yaygınlaştığı bir aşamaya gelindi.
Mutluluk noktası ve satın alma kararı
Günümüzde özellikle fast food ve tatlılar gibi yiyeceklerle ilgili olan reklamlar, bilim adamlarının "doğaüstü uyaranlar" olarak adlandırdıkları güçlendirilmiş sinyaller sundukları için, bir kişinin hassas telleriyle hayal bile edilemeyecek şekilde oynayabiliyor.
Bu, normalden daha güçlü bir tepki ortaya çıkaran, beynin ödül merkezlerinin uyaranla hızla uyarılmasına neden olan, gerçekliğin artırılmış bir versiyonunun ifadesi.
ABD'li yazar James Clear, günümüzde gıda endüstrisinin temel amacının, bilim adamlarının her ürün için "mutluluk noktasını" bulmasına olanak tanıyan bir dizi strateji izleyerek tüketici için daha çekici ürünler yaratmak olduğunu savunuyor.
Bugünün gerçekliği, atalarımızın dünyasından daha çekici olan tasarlanmış gerçeklik versiyonlarıyla doludur.
Modern dünyamızda, özellikle alışveriş yaparken bizi abartılı alışkanlıklara iten özellikleri ve avantajları artıran doğaüstü uyaranlar var.
Hâkim olan eğilim, ödüllerin daha odaklı ve uyaranların daha çekici olması yönünde.
Özellikle ürün kalitesine ve detaylarına pek dikkat etmeyen kişilerin uzaktan satın almayı kolay buldukları kesin.
Son uygulamalar
Arap dünyasında uzun bir süre teslimat süreci hazır gıda ile sınırlı tutulmuş, özel ve kamu şirketlerinde ve ofislerinde çalışanların faydalanması için bir avantaj olarak sunulmuştu.
Çalışanlar, kahvaltı ve öğle yemeğinde iş yerlerine sandviç ve diğer fast food siparişleri verirdi.
Daha sonra yaşanan güvenlik, ekonomik ve sağlık krizleri bu olgunun yayılmasına ve yaygınlaşmasına büyük katkı sağladı.
Online teslimat siparişi uygulamaları Arap dünyasında henüz çok yeni sayılır.
Bir kadın bize başından geçen komik bir deneyimini anlattı.
Kadın hamileyken ve kocası seyahatteyken geç bir saatte Şam mutfağının önemli lezzetlerinden biri sayılan, içi fıstık dolgulu mamulden yapılan ve "Natif" (gül suyu, yumurta akı, vanilya ve şeker) ile servis edilen bir hamur işi olan "Kerebiç" tatlısını aşermiş.
Bu tatlı ülkede pek yaygın olarak satışta olmayan aksine sınırlı çerçevede üretilen tatlılardan biri.
Bu nedenle, tatlıyı arama sürecini başlatmak için bir teslimat şirketini kullanmış ve talebi, uzun bir arayıştan sonra gerçekten karşılanmış.
Dün ve bugün arasında
Eskiden anneler, çocuklarından birini evin ihtiyaçlarını alması için bir yere gönderdiklerinde onlara çeşitli uyarılarda bulunurlardı.
Örneğin çocuklarını kasaba gönderdiklerinde, onlardan kasap eti keserken temiz ve taze olduğundan emin olmak ve eti kötü bir yerden kesip paketlememesi için dikkatli olmaları yönünde baskı yaparlarmış.
Hatta tartılırken bile "satıcıya aldanmamaya dikkat edin" vurgusu yaparlarmış.
Sandviç söz konusu olduğunda, siparişin hazırlanması sırasında yerin, aletlerin, işçilerin ellerinin temizliğinin ve sağlık standartlarına bağlılıklarının kontrol edilmesi gerektiğinden, konu daha da karmaşık.
Ancak durum nasıl değişti de şimdi çeşitli virüs türlerine, sağlıksız koşullara maruz kalabilecek veya elle hazırlanmış yiyecekleri "uzaktan" sipariş ediyoruz?
Bu dönüşüm ne zaman ve nasıl oldu?
Gerçek şu ki, hızlı gelişme bize bu seçeneği yeterli bir şekilde inceleme fırsatı vermedi.
Tıpkı hayatımızın temel alışkanlıkları haline gelen her şeyde olduğu gibi, sanki tarihin başlangıcından beri bizimle birlikteymiş gibi hissediyoruz.
Uygulama düğmesine basarak istediğimizi her an ve her zaman elde edebileceğimizi hissetmemiz, pratik kullanışlılığı, kolaylığı ve hızı nedeniyle bu işlemi tekrar tekrar yapmamıza neden oluyor.
Daha önce dışarı çıkıp satıcılarla konuşmak ve teyit edilmemiş veya önceden belirlenmiş taleplerimiz nedeniyle onları rahatsız etmemeye dikkat etmek zorundaydık ve bu nedenle belirli tepkilere veya asık suratlara katlanma ihtimalimiz vardı.
Ekranın arkasından ise, uygulama yaptığımız işlemleri sorunsuz bir şekilde anladığından, kullanım sayısı sınırsız olduğundan ve istediğimiz zaman seçip istediğimiz zaman vazgeçebilmemiz açısından durum tamamen farklıdır.
Tembel hayat
Paket servis hizmetlerinin daha çok tüketmemize ve ihtiyaç duymadığımız şeyleri uzaktan sipariş etmemize hatta tam olarak kendi bedenimize göre hazırlanmış sipariş ve satın alma işlemleri düğmesine basmamızı sağlayan tekliflerden yararlanmamıza neden olduğu kesin.
Bugün daha çok hazır yiyecekler tüketiyoruz. Ancak daha yüksek fiyat ödeyip çok daha düşük kalitede yiyoruz.
Teknik araçlar ve uygulamalar aktivitemizi, hareketimizin doğasını ve fiziksel sağlığımızın ayrılmaz bir parçası olan alışkın olduğumuz davranışları elimizden aldı.
Bugün edindiğimiz her şey hayatımızı kolaylaştırıyor ama aynı zamanda tembelliğimizi ve yardıma ihtiyacımızı artırıyor.
Zindelik, ideal kilo ve fiziksel sağlıkla ilgili arzular günümüzün modern teknoloji ve uygulamalarıyla tutarsız gibi göründüğü için, her birimizin fiziksel ve psikolojik sağlığını da tüketiyor.
Teknolojik imkanlar bizi sürekli tüketen varlıklar haline dönüştürüyor. Hem fiziksel hem de psikolojik sağlık arasındaki derin bağ unutularak, evlerimizde spor uygulamaları ve araçlarıyla spor bile ayak üstü yapılır hale geldi.
Gıda ve yemek alanında teslimatların başladığı doğru ama gerçek şu ki burada durmadı.
Günümüzün teslimat şirketleri reklamlarında "size getirelim" ibaresi eşliğinde ne istediğinizi ve aklınıza ne geliyorsa sipariş vermenizi söylüyor.
Bu hizmet, belli bir noktada hiç durmayacakmış gibi görünen bir yere varana kadar genişledi.
Independent Türkçe
