Suriye: Rejim bölgelerinde derin yoksulluk artıyor

İkinci el kıyafet pazarı, Suriye’nin güneyinde toplumun tüm kesimleri için uğrak yeri haline geldi

Şam’da ikinci el giyim pazarı (Şarku’l Avsat)
Şam’da ikinci el giyim pazarı (Şarku’l Avsat)
TT

Suriye: Rejim bölgelerinde derin yoksulluk artıyor

Şam’da ikinci el giyim pazarı (Şarku’l Avsat)
Şam’da ikinci el giyim pazarı (Şarku’l Avsat)

Yerel olarak ‘el-Bale’ olarak bilinen ikinci el kıyafet satışındaki hareketlenen ticaret, Suriye genelinde, özellikle güney bölgelerde giderek gelişiyor. Yaklaşık 5 yıl önce, Dera ve Suveyda şehir merkezine dağılmış bölgede sadece birkaç dükkan varken, şimdi bölgenin tüm kırsal bölgelerine ve şehirlerine yayıldı ve birçok kişinin kendisi ve çocuğu için gittiği bir destinasyon haline geldi.
Şam’daki ikinci el kıyafet satıcılarından biri olan Hüsam, Şarku’l Avsat’a, ikinci el kıyafet pazarlarının çok rağbet gördüğünü söylerken “Suriye lirasının yabancı para birimlerine karşı keskin düşüşünden etkilenen yeni giysi fiyatlarındaki artış nedeniyle ikinci el kıyafet satışları daha aktif hale geldi. Yüksek fiyatlar Suriye’de hayatın her alanında etkili olduktan sonra, zor yaşam koşulları gölgesinde, önceliklerin yiyecek-içecek alınması ve çocukların eğitim masraflarının karşılanmasına indirgenmesi ile ikinci el giysiler pek çok kişi için makul hale geldi. Tezgahlardaki giysi yığınlarını karıştıran insan kalabalığı, ekonomik durumun dalgalanması ile insanların ne kadar kötü şartlara ulaştığını düşündürüyor” ifadelerine de yer verdi.
Dera kırsalında ikinci el giyim mağazasının sahibi olan Hammam ise, “Ekonomik değişimler ve yüksek fiyatlar ile insanların tüketim şekilleri değişti. Çoğu artık ikinci el giyse dükkanlarına gidiyor ve dış görünüşlerine pek önem vermiyor, öncelikleri en önemli ihtiyaçlarını almak için tasarruf yapmak oldu. İnsanlar açlığın eşiğinde yaşıyor ve buradaki ikinci el giysi fiyatları toplumun çoğu kesimi için kabul edilebilir ve makul bir seçenek oluyor” ifadelerini kullandı. Hammam ayrıca “Artık, 3 yıl önce olduğu gibi sadece en fakir kesimlere satış yapmıyoruz. Bugün toplumun her kesimi ikinci el dükkanlarına giriyor ve bu caddede beş ikinci el dükkanı var. Mevsimlerde ve bayramlarda kalabalık çok oluyor. Bu, Suriye’nin güneyindeki tüm bölgelerdeki ikinci el kıyafet pazarının hızlı bir büyümeye tanık olduğunun ve neredeyse toplumun yüzde 70’ine varan şekilde büyük bir kesimi kazandığını kanılıyor” ifadelerine de yer verdi.
Devlet sektöründe çalışan, ikinci el giysi dükkanlarında gezinen, Dera şehrinden 47 yaşındaki Said “Kışın okula gitmek için kalın giysilere ihtiyacı olan 5 çocuğum var. Onlara ve aylık 94 bin Suriye lirasından oluşan gelirime uygun olanı bulmak için ikinci el giysi pazarına geldim. Yeni kışlık kabanın orta kalite ve yerel endüstri ise fiyatı 50 bin lirayı aşıyor” dedi.
Said “Sadece iki yıl önce durum daha iyiydi ama yaklaşık bir yıl önce başlayan fiyat artışı ile yeni kıyafetlerin fiyatları çılgınca yükseldi. Orta kalite yeni pantolonun fiyatı 35 bin Suriye lirasına, kışlık sentetik yünden dokunmuş kazak fiyatı 25 bin liraya ulaştı. Çocuklarıma yeni giysiler almak istesem, maaşım çocuklarından birini giydirmeye bile yetmez. Bu fiyatlar, diğer insanlarla birlikte beni de daha ucuz olan alternatifleri düşünmeye yönlendirdi” dedi. İkinci el giysi pazarında iyi bir pantolonun fiyatı 15 bin Suriye lirası veya altına, kaliteli bir kışlık mont 30 ila 50 bin lira arasında ve bir kazak ise kalitesine bağlı olarak 10 ila 20 bin Suriye liraya satılıyor.
Dera’nın doğu kırsalında yaşayan 50 yaşında ev hanımı Suat şunları söyledi:
“Ebeveynlerin aile yönetimindeki zorlukları, çılgınca yüksek fiyatlar sebebiyle iyice arttı. Zira dolar ve döviz kuru fiyatların belirlenmesinde etkili oluyor. Ben çocuklarım ikinci el kıyafet pazarlarından kıyafet alıyorum. Artık kimse yüksek kaliteyi veya markayı düşünmüyor. Çünkü makul bir çözümle karşı karşıyayız ve şu anda tek düşündüğümüz insanlara değil çocuklarımıza uyan kıyafetleri seçmek.”
Dera’da yeni giysiler satan bir mağaza sahibi olan 52 yaşındaki Raad’a göre, geçtiğimiz iki yılda mağazalarının üç şubesini kapattığını, şubelerindeki 20 çalışanının satın alma gücünün düşmesinin ardından işten çıkarıldığını ve Dera’daki ana şubeyi elinde tuttuğunu ve oğlunun tek başına dükkanın işlerini yürüttüğünü belirtti.
İkinci el giysi pazarının yeni giyim pazarı üzerindeki etkisi sorulduğunda, Raad şunları söyledi:
“Asıl etki, ülkenin ekonomik durumundan ve özellikle akaryakıtın yüksek fiyatı ve piyasalardaki kıtlığından sonra hayatın her alanına hakim olan yüksek fiyatlardan kaynaklanıyor. Bir litre benzinin fiyatı 12 bin Suriye lirasına, motorinin fiyatı 6 bin Suriye lirasına ulaşırken malların taşınması ve fabrikalarda üretilmesinin maliyeti üçe katladı. Bu çöküşe, Suriye lirasının yabancı para birimleri karşısındaki düşüş de eklendi. Ticaret, karaborsa kuruna göre dolar üzerinde dayanıyor. Bir satış yaptığımızda Suriye lirası kuru üzerinden hesapladıktan sonra dolar değerine dayalı olarak satıyoruz. İkinci el giyim pazarı, hazır giyim mağazalarına alternatif haline geldi.”



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.