Türkmen lider Turan siyasi ve ekonomik anlamda Irak'ı kötü bir yılın beklediğini söyledi

Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan (AA)
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan (AA)
TT

Türkmen lider Turan siyasi ve ekonomik anlamda Irak'ı kötü bir yılın beklediğini söyledi

Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan (AA)
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan (AA)

Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Hasan Turan, Türkmenlerin ve Sadr Hareketi’nin yer almadığı eksik bir hükümetin başarılı olmayacağını belirterek, yerel para birimindeki değer kaybı nedeniyle bu yılın da ekonomik anlamda en zor sene olacağını ifade etti.
Turan, mevcut hükümetin kurulmasının üzerinden yaklaşık üç ay geçmesine rağmen hala Iraklıların beklentilerini yerine getiremediğini söyledi.
Türkmenlerin yer almadığı söz konusu hükümeti "eksik" şeklinde tanımlayan Turan, seçimi kazanan ancak daha sonra siyaset sahnesinden çekilen Sadr Hareketi'nin olmayışının da büyük bir eksiklik olduğunu dile getirdi.
Irak'ın daha kucaklayıcı, kapsayıcı ve toparlayıcı bir hükümete ihtiyacını olduğunu vurgulayan Turan, şöyle devam etti:
"Sadr Hareketi, son seçimleri kazanmasına rağmen hükümetini kurmasına siyasi koalisyonlar tarafından izin verilmedi. Hükümetten çekilmek zorunda kaldı. Halihazırdaki hükümetin seçimi kazananlardan ve Türkmenlerden yoksun olması büyük bir siyasi eksikliktir. Irak'ta istikrar ancak tüm tarafların yer aldığı bir iktidarla sağlanır. Aksi takdirde bu hükümetin ömrü kısa olur."
Yaklaşık üç ay önce Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani liderliğindeki hükümetin kurulma müzakerelerini yürüten tüm siyasi taraflarla görüştüklerini ve Türkmenlere yeni hükümette temsil hakkı verilmesi konusunda söz aldıklarını belirten Turan, bugün ise hükümet programının yazılmasında yer almamalarının endişe verici olduğunu ifade etti.
Turan, Türkmenlere yeni hükümette yer verilmemesinden iktidardaki Koalisyon Çerçevesi'nin sorumlu olduğunu savundu.

"Kerkük ile ilgili kararlarda Türkmenlerin söz hakkı yok"
Turan, Türkmenlerin yoğunlukta yaşadığı Kerkük kentini ilgilendiren kararlarda Türkmenlerin söz hakkının olmamasının da endişe verici bir diğer konu olduğuna dikkati çekti.
Türkmen lider, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bakanlar Kurulunda Kerkük'ten Arap ve Kürtleri temsilen bakanlar var. Ancak Türkmen bir bakanın olmaması Kerkük ile ilgili alınan kararlarda bizi endişelendiriyor. Orada Türkmenleri savunan ve hakkını talep eden temsilcimiz yok. Bu yüzden de Bakanlar Kurulunda Türkmenleri de temsil eden bir bakanın olmasını istedik ve istiyoruz."
Turan, Türkmenlerin mevcut kabinede yer almasında ısrarlı olmalarının sadece Türkmenler için değil hükümet ve ülkedeki siyasi ortaklık için de bir kazanım olduğunu kaydetti.

"Türkmenler Irak ile Türkiye arasında köprü görevi görebilir"
Türkmenlerin yeni hükümet kabinesinde yer alarak Irak ile Türkiye arasında da bir köprü işlevi görmek istediğini belirten Turan, Türkmenlerin özellikle ekonomik anlamda çok faydalı bir rol üstlenebileceğini dile getirdi.
Turan, halihazırdaki kabinede İran'a ve komşu Arap ülkelere yakın bakanların olduğunu ve onların da bu ülkeler ile Irak arasında olumlu rol oynadıkları bilgisini vererek "Türkiye'ye en yakın olan Türkmenler bu kabinede yer almalı. Bu adımı her iki ülkenin çıkarı için ciddi kazanç olarak değerlendiriyorum. Hükümet, Türkiye ile ekonomik anlamda ilişkileri daha da geliştirmeyerek stratejik hata yapıyor." değerlendirmesinde bulundu.

Irak'ı kötü bir ekonomik yıl bekliyor
Irak'ın yerel para birimi dinarın, ABD doları karşısında her geçen gün değer kaybetmesini kaygı verici bir gelişme olarak değerlendiren Turan, Irak dinarının döviz karşısındaki son 20 yılın en büyük düşüşünü yaşadığını aktardı.
Hükümetin bu sorunun üstesinden kolay kolay gelebileceğine inanmadığını söyleyen Turan, stratejik anlamda ciddi adımlar atılmadığı takdirde ülkenin bu yıl zorlu bir ekonomik süreç geçireceğini dile getirdi.
Turan, petrol ülkesi Irak'ta hükümetin enerji politikası ve stratejisinde, bir an önce reformlara gidilmesi gerektiğini vurguladı.
Rusya- Ukrayna savaşının özellikle gıda ve enerji sektöründe dünyaya olumsuz yansımalarının devam ettiğini söyleyen Turan, bu savaşın neden olduğu dünya genelindeki pahalılık ve enflasyondan Irak'ın da nasibini aldığını kaydetti.
Hemen hemen tüm ihtiyaçlarını dışarıdan karşılayan Irak'ın yerel üretim sektöründe reformlara gitmesi gerektiğini hatırlatan Turan, bunun tersi düşünüldüğünde 2023 yılı için iyimser bir tablo çizilmesinin mümkün olmayacağı kanaatinde olduğunu sözlerine ekledi.



İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.


Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir


Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

 Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

 Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.