Yemenli iş insanları, Husilerin zorbalığından şikayetçi

Husiler ticari faaliyetlerin çoğunu tekelleştirdi

İbb şehrinde Husiler tarafından el konulan bir hastanenin Twitter'da paylaşılan bir fotoğrafı
İbb şehrinde Husiler tarafından el konulan bir hastanenin Twitter'da paylaşılan bir fotoğrafı
TT

Yemenli iş insanları, Husilerin zorbalığından şikayetçi

İbb şehrinde Husiler tarafından el konulan bir hastanenin Twitter'da paylaşılan bir fotoğrafı
İbb şehrinde Husiler tarafından el konulan bir hastanenin Twitter'da paylaşılan bir fotoğrafı

Husi milisler kendilerine bağlı pek çok ticari faaliyete el koyuyor. Son olarak Husilere bağlı iş insanı İbrahim Muhammed el-Hamli görevden alıp mal varlığına el konuldu.
Geçtiğimiz Ocak ayı ortasında Husi iş insanı İbrahim Muhammed el-Hamli darbe liderine, darbe hükümetinin üst düzey yetkililerini, şirketi rüşvet ve avans olarak alınan meblağlar da dahil olmak üzere büyük meblağlardan mustarip olduğunu bildirdikten sonra Husi yönetimine Kara Taşımacılığı Otoritesi için bir proje üzerinde çalışmasının engellendiğini anlatan bir mesaj gönderdi.
Hamli mesajında, şirketinin, Velid el-Vadii tarafından temsil edilen Kara Taşımacılığı Düzenleme Kurumu ile Hudeyde’de bir kara limanı projesini uygulamak üzere proje için yaklaşık iki yıl süren çalışmalar ve tasarımlar yapıp Husi yetkililere büyük meblağlarda rüşvet ödenmesinden sonra bir anlaşma imzaladığını belirtti. Bu meblağların yolsuzluk yapan kişiler tarafından teslim alındığını ve bu kişilerin işleri zorlaştırdığını ifade etti.
Hamli, Husi üyelerinin projeyi adını vermediği başka bir tarafa havale ettiğini söyledi. Ancak ekonomik kaynaklar, milislerin Savunma Bakanlığı'nda lojistik destekten de sorumlu olan milislerin yatırım yetkilisi Salih Musfir eş-Şair'e bağlı bir müteahhitlik şirketi olduğunu belirtti.
Husi Grubu’na mensup iş insanının şikayet mesajında belirtilenlere göre, bu liderler onunla imzalanan sözleşmeyi iptal etmekle yetinmediler ve kaybettiği meblağları ve ondan alınanları iade etmeyi reddettiler. Ayrıca ‘Ard Al-Saeeda’ isimli bir takas şirketinin şirkete yatırdığı parasını iade etmesine engel oldular. Milislerin kontrolündeki Sana'a'daki Merkez Bankası şubesinden parası iade edilene kadar şirketin kapatılması yönünde talimat aldığına işaret etti.
Yolsuzluğa bulaşan yetkililerin nüfuzları sayesinde borsa şirketini yeniden açabildiklerini söyleyen Hamli, -miktarını belirtmediği- parasını iade etmeyi reddettiklerini ifade etti.
Meşru hükümetin kontrolündeki bölgelerdeki çatışmalarda milis kontrolündeki bölgelere yaptığı hareket nedeniyle şirketinin mağazalarında kaybettiğinden daha fazlasını kaybettiğini söyleyen iş adamı, mektubunda, milis lideri Abdulmelik el-Husi'den uygun gördüğü kişileri onunla oturması ve elindeki belgeleri incelemesi için görevlendirmesi ayrıca tüm detayları, ardından gerçeğin idrakini ve adalet ve insafın idaresini, kendisini yağmalayıp işini durduran memurlardan alması için talepte bulundu.
Bu şikayet, milis kontrolündeki bölgelerde yaşayan başka bir iş adamı tarafından destekleniyor. Söz konusu iş adamı, “Milis yönetiminde bir akrabanız varsa veya tüccarların, politikacıların, aktivistlerin, milletvekillerinin, muhaliflerin ve devlet kurumlarının el konulan tüm mülkleri için adli muhafız olarak atanan Salih Şair ile akrabaysanız, Kolayca ağır ekipman ithalatı yapabilir, gıda yardım depoları kurabilir ve bu kuruluşlar için lojistik hizmet ihalesi kazanabilirsiniz. Sözleşmeler imzalayabilir, döviz şirketleri açabilir ve petrol türevleri ve ilaçları ithal edebilirsiniz. Grubun liderliğindeki bir grup etkili insan, müteahhitlik ve akaryakıt ve ilaç ithalatı gibi büyük ticari faaliyetlerde tekel haline geldi. Yurtiçinde bu grup, çimento, kaya kırıcılar, savaş uçaklarını besleme, devasa ticaret merkezleri inşa etme ve Kızıldeniz kıyı bölgelerinde tatil köylerine sahip olma ticaretini tekelleştiriyor” dedi.
Şarku’l Avsat’a konuşan İbb şehrindeki yerel kaynaklar, büyük Husi güçlerinin özel sektöre ait ‘Dar eş-Şifa’ Hastanesinin binasını birkaç saat kuşattıktan sonra bastığını hastanede milis otoritesine karşı çıkan hissedarlar olduğu suçlamasıyla adli muhafız sıfatıyla liderin temsilcisi Şair'e teslim ettiğini bildirdi. Kaynaklar, darbe karşıtlarına veya hissedarlarına ait olduğu için milislerin söylentilerine dayanarak bu sürecin konut ve yatırımlara da uzanacağını öngörüyor.
Husi milisleri, geçtiğimiz yılın ortası ve sonunda Yarim ilçesindeki ‘Selama’ hastanesine ve İb kentindeki ‘el-Emin’ ihtisas hastanesine yıllarca süren ve hastane yönetimi ve yatırımcıları üzerinde etkili olan baskı ve zorbalık operasyonlarının ardından el koymuştu. Ayrıca Manar Hastanesi, Hansa kliniği, Kadın Öncüleri Vakfı ve hayır kurumları da dahil olmak üzere birçok kuruma el koydu.



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.