Mikail ez-Zahir: Washington ile Şam arasındaki anlaşma kendisini Lübnan Cumhurbaşkanlığına ulaştıramadıhttps://turkish.aawsat.com/home/article/4159626/mikail-ez-zahir-washington-ile-%C5%9Fam-aras%C4%B1ndaki-anla%C5%9Fma-kendisini-l%C3%BCbnan
Mikail ez-Zahir: Washington ile Şam arasındaki anlaşma kendisini Lübnan Cumhurbaşkanlığına ulaştıramadı
Mikail ez-Zahir (Lübnan Parlamentosu)
Cumhurbaşkanı Emin Cemayel'in görev süresinin 1988'de sona ermesinden sonra Başkan Hafız Esad ve ABD’nin eski Şam Büyükelçisi Richard Murphy'nin Lübnan'ın yeni cumhurbaşkanı olması için üzerinde anlaşmaya vardığı Lübnan eski Milletvekili ve Bakanı Mikail ez-Zahir, 95 yaşında hayatını kaybetti.
O dönemde Murphy, “Mikail ez-Zahir yahut kaos” sloganını yükseltmiş, ancak Temsilciler Meclisi'nde gerekli çoğunluk sağlanamadığından bu seçim gerçekleşmemişti.
Kriz, Cemayel'in oluşturduğu askeri hükümetin başındaki Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın Suriye güçlerine karşı başlattığı, ardından ‘doğu bölgeleri’ olarak bilinen Beyrut ve Cebel-i Lübnan’ı kontrol eden Lübnan güçleriyle yürüttüğü bir ‘kurtuluş ve baş kaldırı’ savaşına dönüştü.
Bu dönem, Lübnanlı parlamentosunun Suudi himayesinde Taif Anlaşması'na varması ile sona erdi. Bu anlaşma gereğince Lübnan anayasası değiştirildi. Neticede Başkan Röne Muavvad cumhurbaşkanlığına seçildi. Göreve gelmesinin kısa bir süre ardından suikasta kurban gitti. Ardından ise milletvekilleri İlyas el-Hiravi’yi seçti.
Siyasi mücadelelerin dışında kalan Mikail ez-Zahir, Kuzey Lübnan'daki Akkar bölgesinden milletvekili oldu. Cumhurbaşkanı İlyas el-Hiravi ve Başbakan Refik Hariri döneminde üç yıl süreyle bakanlık yaptı. Siyasi ve hukuk alanındaki çalışmalarında herhangi bir gruptan yana keskin pozisyonlar almadı. Bu sayede tüm taraflarla iyi ilişkiler kurdu.
Şarku’l Avsat’a konuşan Hamas’tan kaynaklar Witkoff ile yapılan ‘genel çerçeve anlaşmasının’ ne anlam geldiğini açıkladıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5148542-%C5%9Farku%E2%80%99l-avsat%E2%80%99-konu%C5%9Fan-hamas%E2%80%99tan-kaynaklar-witkoff-ile-yap%C4%B1lan-%E2%80%98genel-%C3%A7er%C3%A7eve
Dün Gazze'nin güneyindeki Refah'ta yerlerinden edilen Filistinliler, ABD destekli bir yardım kuruluşu tarafından dağıtılan gıda yardımını alırken (AFP)
Şarku’l Avsat’a konuşan Hamas’tan kaynaklar Witkoff ile yapılan ‘genel çerçeve anlaşmasının’ ne anlam geldiğini açıkladı
Dün Gazze'nin güneyindeki Refah'ta yerlerinden edilen Filistinliler, ABD destekli bir yardım kuruluşu tarafından dağıtılan gıda yardımını alırken (AFP)
Hamas Hareketi, ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un arabuluculuğunda İsrail'le Gazze Şeridi’nde ateşkes konusunda anlaştığına dair iki gündür gelen çelişkili haberlerin ardından resmi bir açıklamayla Witkoff'un Gazze Şeridi’nde ateşkes önerisini kabul ettiğini duyurdu.
Bu açıklamanın ardından sonra Witkoff da bir açıklama yaparak, Gazze'de İsrail ile Hamas arasında olası bir ateşkes konusunda ‘çok iyi izlenimler’ edindiğini doğruladı ve yakında yeni bir öneride bulunulmasını beklediğini belirtti.
İki tutum arasındaki fark ne?
Hamas'a yakın kaynaklar geçtiğimiz pazartesi günü, ‘iki aşamada 10 canlı rehinenin serbest bırakılması karşılığında 70 günlük ateşkes ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden kısmen çekilmesini’ öngören bir ateşkes önerisini kabul ettiklerini bildirdi.
Ancak ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi, Hamas’a atfedilen bu açıklamaları hiç vakit kaybetmeden yalanladı. ABD merkezli haber sitesi Axios'a konuşan Witkoff, önerilen ve İsrail'in kabul edeceği anlaşmanın, geçici bir ateşkes ve rehinelerden hayatta olmayanların yarısıyla halen hayatta olanların yarısının geri dönmesini garanti eden ve kalıcı bir ateşkese giden yolu bulmak için esaslı müzakerelerin önünü açan bir esir takası anlaşması olduğunu söyledi.
İsrail ile Gazze Şeridi arasındaki sınırda konuşlanmış İsrail tankları (AFP)
Yeni gelişmeler Hamas tarafından çarşamba günü yapılan bir açıklamayla duyuruldu. Açıklamada, Witkoff ile kalıcı bir ateşkes ve İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmesini öngören ‘genel bir çerçeve’ üzerinde anlaşmaya varıldığı belirtildi.
Hamas açıklamasında, anlaşmanın ‘insani yardım akışını ve anlaşma ilan edilir edilmez Gazze Şeridi'nin işlerini yönetecek profesyonel bir komitenin kurulmasını öngördüğünü’ de belirtti.
Açıklamada, anlaşmanın mutabık kalınan sayıda Filistinli tutuklunun serbest bırakılması karşılığında 10 İsrailli rehinenin ve ölenlerin cesetlerinin teslim edilmesini de içerdiği, anlaşmanın arabulucular tarafından garanti altına alınacağı ve Hamas’ın bu çerçeveye nihai yanıt verilmesini beklediği vurgulandı.
Yeni bir anlaşma mı?
Gazze Şeridi dışındaki Hamas yönetiminden resmî bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Hamas tarafından yayınlanan resmî açıklama, (son birkaç gün içinde) müzakere kanalları üzerinden resmî olarak aldığı bilgilere verdiği yanıtı ifade ediyor. Müzakereler için tek bir kanaldan bahsediyoruz. İsraillilerin aşırı sağcı kesiminin iç kamuoyuna yaptıkları yayınlarla hiçbir ilgimiz yok.”
Filistin yanlısı aktivistler çarşamba günü Paris'te düzenlenen bir gösteri sırasında anıta kırmızı boya sürdüler (AFP)
Kaynak, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Hamas liderliği, ABD ile doğrudan ilişkileri olan bazı taraflarla (Başkan Donald Trump yönetimine yakın olan Filistin asıllı Amerikalı akademisyen Bishara Bahbah ve diğer isimler kastediliyor) temaslarda bulundu ve Witkoff'un önerisi temelinde, Hamas’ın kabul ettiği yeni bir öneri sunuldu.”
Kaynak, bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte esasen doğrudan müzakerelere dayalı kısmi bir ateşkesin sağlanması ve savaşın tamamen sona erdirilmesi temelinde ikinci bir aşamaya geçilmesi için genel bir çerçeve ortaya konulduğunu söyledi.
Şu an hangi noktalarda anlaşmazlık yaşanıyor?
Kaynaklar, İsrailli rehinelerin iki aşamada serbest bırakılması konusunda mutabık kalınan bazı detaylar olduğunu, ancak rehinelerin yarısının ilk gün, diğer yarısının da son gün serbest bırakılıp bırakılmaması ya da bu adımın başarılı olmasını sağlamak için serbest bırakılacakların gün sayılarının azaltılıp azaltılmayacağı konusunda anlaşmazlık olduğunu belirttiler. Fakat kaynaklara göre asıl mesele, İsrail'in Hamas ile ABD yönetimi arasındaki görüşmelerin arabulucuları tarafından önerilenleri onaylaması ya da reddetmesinde yatıyor.
Witkoff'un önerisi başta neleri içeriyordu?
Witkoff'un önerisi başta, İsrailli rehinelerin yarısının ilk gün, cesetlerin yarısının da daha sonraki bir tarihte teslim edilmesini, 60 günlük bir ateşkes sağlanmasını ve çatışmaların durdurulacağına dair hiçbir garanti verilmemesini öngörüyordu.
Refah'ta ABD destekli Gazze İnsani Yardım Vakfı tarafından işletilen bir yardım dağıtım alanının yakınında toplanan Filistinliler (DPA)
Kaynaklar, Hamas'a sunulan çerçeve anlaşmanın kalıcı bir ateşkes ve İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden kademeli olarak çekilmesi temelinde acil müzakerelerin başlamasını garanti ettiğini ve Hamas’ın da bunu kabul ettiğini söyledi.
Öneride 60 ila 70 günlük geçici bir ateşkesten bahsediliyordu, ancak Hamas bu sürenin 90 güne uzatılmasını talep etti.
Witkoff neden yalanladı?
Witkoff'un daha önce ABD basınına yaptığı açıklamalarda, Hamas ile yeni bir anlaşmaya varıldığına dair haberleri neden reddettiğiyle ilgili olarak kaynaklar, Witkoff'un son iki gün içinde ‘İsrailli rehinelerin ailelerini olası bir anlaşmaya yakın olabilecekleri konusunda bilgilendiren’ açıklamalarına atıfla “Hamas, kendisine resmi kanallar aracılığıyla sunulanlarla ilgileniyor. Hamasın tutumları çoğu zaman açıklanandan farklı oluyor ve perde arkasında olup bitenler de bunu yansıtıyor” ifadelerini kullandılar.
Gazze'de yardım dağıtımı için bekleyen Filistinliler (Reuters)
Mevcut temasların başarıya ulaşmasını İsrail'in tutumuna bağlayan kaynaklar, Hamas'ın bazı aracılar vasıtasıyla kendisine sunulan genel çerçeveye göre ilerlemeye itirazı olmadığını vurguladılar.
