Rus savaş jeti Su-27'nin ABD'ye ait MQ-9 Reaper'a çarparak drone'u Karadeniz'e düşürdüğüne yönelik iddialar, Washington ve Moskova arasındaki tansiyonu artırdı.
Salı günü yaşanan olayda Pentagon, Rus savaş jetinin "profesyonellik dışı" bir hareketle MQ-9 Reaper'ın üzerine yakıt püskürttüğünü, önünde uçtuğunu ve daha sonra da drone'un pervanelerinden birine çarparak düşmesine neden olduğunu öne sürdü.
Rusya ise iddiaları yalanlayarak, drone'un keskin manevra yapıp irtifa kaybederek düştüğünü savundu.
Rusya Savunma Bakanlığı'nın açıklamasında, savaş jetinin silah kullanmadığı, drone'la temas kurmadığı ve üsse döndüğü iddia edildi.
Kremlin, ayrıca ABD'ye ait drone'un transponderlerini kapatarak uçuş yaptığını ve Karadeniz'deki "geçici durum alanını" ihlal ettiğini de ileri sürdü. ABD ise drone'un uluslararası hava sahasında uçtuğunu, Rusya'ya bunun için herhangi bir bilgilendirme yapmak zorunda olmadıklarını savundu.
Yaşananlarla ilgili merak edilenleri üç soruda derledik:
1 - MQ-9 Reaper hangi özelliklere sahip?
İlk uçuşunu 2001'de gerçekleştiren MQ-9 Reaper, Kaliforniya merkezli General Atomics şirketi tarafından üretiliyor.
ABD'deki askeri üslerde görev yapan iki kişilik ekipler tarafından uzaktan kumanda edilen drone'un gövdesi 11 metre uzunluğunda.
22 metrelik kanat genişliğine sahip drone, 16 Hellfire modeli füze taşıyabiliyor.
Çoğunlukla istihbarat toplamak için kullanılan 32 milyon dolar değerindeki MQ-9 Reaper, hedefler üzerinde 15 kilometrelik irtifada 24 saate kadar uçuş yapabiliyor.
1850 kilometre menzile sahip drone, görevler sırasında hedeflere hassas saldırı da düzenleyebiliyor.
2 - Drone, Karadeniz'de ne yapıyordu?
ABD ordusunun Karadeniz'deki drone'ları sadece istihbarat toplamak amacıyla kullanılıyor.
Birleşik Krallık'ın kamu yayımcısı BBC'nin analizinde, MQ-9 Reaper'ın Ukrayna için Karadeniz'de bilgi topluyor olabileceği belirtildi.
Öte yandan Pentagon henüz drone'un görevine dair detaylı bilgi paylaşmadı. Olayın ardından ABD Avrupa Kuvvetleri Komutanlığı'ndan (EUCOM) yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"MQ-9 drone'umuz uluslararası hava sahasında rutin operasyonlar yürütürken bir Rus uçağı tarafından engellendi ve vuruldu. Yaşanan çarpışmada MQ-9 kaybedildi."
Washington, operatörlerin drone'u Karadeniz'e indirmek durumunda kaldığını bildirirken, araca neler olduğu henüz tam olarak netleşmedi.
Rusya, drone'un enkazının alınması için operasyon başlatıldığına dair herhangi bir açıklama yapmazken, Pentagon Sözcüsü General Patrick Ryder, "Bildiğim kadarıyla Rusya, hava aracını henüz ele geçirmedi" dedi.
BBC'nin değerlendirmesinde, Ukrayna'nın Rusya'ya karşı savaşında düzenli bilgi ve istihbarat akışına ihtiyaç duyduğuna dikkat çekilirken, Washington'ın da hassas teknolojiye sahip drone'unun Kremlin'in eline geçmesini istemeyeceği ifade edildi.
3 - ABD - Rusya arasındaki gerilimi artırır mı?
Rusya, savaş jetinin drone'a saldırmadığını ya da araçla herhangi bir temasta bulunmadığını savunsa da Kremlin'in ABD Büyükelçisi Anatoli Antanov, olayı "provokasyon" diye niteledi.
Salı günü ABD Dışişleri Bakanlığı'na çağrılan Antanov, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada şunları söyledi:
"Amerikan drone'u kasıtlı ve provokatif şekilde transponderleri kapalı halde Rus topraklarına doğru ilerliyordu. Bu olayı bir provokasyon olarak görüyoruz. ABD ordusunun sınırlarımıza yakın bölgelerdeki kabul edilemez faaliyetleri bizi endişelendiriyor. İstihbarat topluyorlar ve bu da daha sonra Kiev rejimi tarafından silahlı kuvvetlerimize ve topraklarımıza saldırmak için kullanılıyor."
Öte yandan Antonov, Moskova'nın Washington'la çatışma yaratacak bir duruma girmek istemediğini de sözlerine ekledi.
ABD ise drone'un olay sırasında Karadeniz'deki uluslararası hava sahasında olduğunu savundu. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
"Uluslararası sular üzerindeki uluslararası hava sahasında uçmaya ve faaliyet göstermeye devam edeceğiz. Karadeniz hiçbir millete ait değildir. Dünyanın bu bölgesinde ulusal güvenlik çıkarlarımız için yapmamız gerekeni yapmaya devam edeceğiz."
ABD merkezli düşünce kuruluşu RAND Corporation'dan Dara Massicot, olayın uzun süredir Rusya'nın ABD'ye karşı gönderdiği "tehdit sinyallerinin" bir parçası olduğunu savundu. Massicot, ayrıca bir Rus jetinin ilk kez bir NATO drone'una yakıt püskürttüğünü de söyledi.
ABD'deki Notre Dame Üniversitesi'nden Marry Ellen O'Connel ise "Büyük olasılıkla Reaper, Ukrayna için istihbarat topluyordu. Savaş yasaları uyarınca Rusya, bu tür yardımları engelleyebilir" dedi.
BBC'deki analizdeyse olayın "tehlikeli dolu bir anı temsil ettiğine" dikkat çekilerek, yaşananların, "Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana Washington ve Kremlin arasında kamuya yansıyan en dikkat çekici çatışma" olduğu değerlendirmesi yapıldı.
