عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Araştırma: Futbolcuların kafa vuruşları demans riskini artırıyor

Galatasaray'ın Kasımpaşa'yı yendiği maçta Icardi kafa topuna yükseldi (AA)
Galatasaray'ın Kasımpaşa'yı yendiği maçta Icardi kafa topuna yükseldi (AA)
TT
TT

Araştırma: Futbolcuların kafa vuruşları demans riskini artırıyor

Galatasaray'ın Kasımpaşa'yı yendiği maçta Icardi kafa topuna yükseldi (AA)
Galatasaray'ın Kasımpaşa'yı yendiği maçta Icardi kafa topuna yükseldi (AA)

İsveç'te yapılan araştırma, futbolcuların demansa (bunama) yakalanma riskinin sıradan insanlara kıyasla bir buçuk kat daha fazla olduğunu ortaya koydu.
BBC'nin haberine göre, araştırmada sıradan insanlar arasında demansa yakalanma oranının yüzde 6 olduğu görülürken bu oranın futbolcularda yüzde 9'a çıktığı tespit edildi.
1924-2019 yıllarında İsveç'in en üst liginde oynayan 6 bin futbolcunun sağlık durumu, benzer yaş ve ortama sahip 56 binden fazla sıradan kişinin sağlığıyla karşılaştırıldı.
Futbolcuların, sıradan insanlara nazaran Alzheimer ve diğer türlerde demansa yakalanma riskinin daha yüksek olduğu gözlendi.

Kafa vuruşları demans riskini artırıyor
Araştırmada futbol topuna tekrar tekrar kafa vurmanın hafif beyin travmasına neden olduğu ve yaşlılıkta daha fazla demans vakasına yol açabileceği belirlendi.
Buna karşın, kalecilerin demansa yakalanma riskinin diğer futbolcular kadar yüksek olmadığı tespit edildi.
Araştırma ekibinin lideri, Karolinska Enstitüsünden Dr. Peter Ueda, "Kaleciler ve diğer futbolcular karşılaştırıldığında ortaya çıkan nörodejeneratif hastalıklara yakalanma riskindeki farklılık, bu teoriyi destekliyor." açıklamasını yaptı.
Bunun yanı sıra demansa yakalanma riskinde sadece kafa travmalarının değil, sigara, depresyon, aşırı alkol tüketimi, hareketsizlik ve obezite, yüksek tansiyon, yaşlılık ve genetik sebeplerin de etkili olduğuna işaret edildi.
Alzheimer's Research UK'den Dr. Sara Imarisio, topa kafa vurmanın yanı sıra futbolcuların saha içi ve dışındaki yaşantılarının da demans riskini artırabileceğini kaydederek, konu hakkında daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.

Kafa darbelerden korunmalı
Araştırmacılar, deneklerin yaşam tarzları ve kaç defa kafa vuruşu yaptıklarına dair detaylı bilgi olmadığını belirtirken demanstan etkilenen futbolcuların çoğunun, topların ağır olduğu ve deriden yapıldığı 1950-60 yıllarında futbol oynadıklarını vurguladı.
Edinburgh Üniversitesinden Profesör Tara Spiers-Jones, egzersizin bunama riskini azalttığına dair kanıtlar olduğuna dikkati çekerek, "Ben kafanızı korumanızı ve çok egzersiz yapmanızı tavsiye ediyorum." dedi.
Daha önce İskoçya'da yapılan araştırma, eski profesyonel futbolcuların demanstan ölme olasılığının, aynı yaştaki diğer insanlara göre üç buçuk kat daha fazla olduğunu ortaya koymuştu.
Araştırma sonucu İngiltere ve Avrupa'daki futbol federasyonlarına futbol oynayan çocuklar ve yetişkinler için kafa vuruşunu azaltan yönergeler hazırlama tavsiyesinde bulunulmuştu.
Dünya çapında çoğu 65 yaşın üzerinde 57 milyon demans hastası bulunuyor. Yapılan araştırmalar, bu rakamların gelecek yıllarda ciddi biçimde artacağını gösteriyor.
Araştırmanın bulguları, "The Lancet Public Health" dergisinde yayımlandı.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
TT
TT

Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)

İnsan beyninin daha fazla büyüyen bölgelerinin daha hızlı yaşlandığı saptandı. 

6 ila 7 milyon yıl önce ortaya çıkan insanları, yakın akrabaları olan diğer primatlardan ayıran en önemli özelliklerden biri büyük bir beyne sahip olması. 

Milyonlarca yıllık evrim sürecinde büyümekle kalmayıp karmaşık bir yapıya da bürünen insan beyni, dille iletişim kurmaktan geleceği planlamaya kadar pek çok avantaj sağlıyor.

Öte yandan hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, bütün bunların bir bedeli de var. 

İnsan ve diğer primatların beyninin nasıl yaşlandığını gözlemlemek isteyen araştırmacılar, 480 insan ve 189 şempanzenin beyin taramalarını inceledi. 

Şempanzeler, insanların atası değil fakat iki tür de ortak bir atadan evrimleşti. İnsan beyni ise, şempanzelerinkinin üç katı büyüklükte.

Bilim insanları iki beyinde de 17 ayrı bölge olduğunu kaydetti. Bunların bazıları eşit boyuttayken, bir kısmı insanlarda daha geniş bir alana yayılmıştı. 

Bunlardan biri de gözlerin hemen arkasında yer alan ve karar vermede kritik rol oynayan orbitofrontal korteksti. 

Ardından yaşlanma sürecini inceleyen ekip, iki türün beyninin de zaman içinde küçüldüğünü gözlemledi. 

Ancak bazı kısımlar daha hızlı küçülürken, insan beynindeki en hızlı yaşlanmanın, orbitofrontal korteks ve evrimsel süreçte daha fazla büyümenin görüldüğü diğer bölgelerde gerçekleştiği bulundu.

Araştırmacılar ayrıca babun ve Hint şebeğinin beynini de şempanzelerle karşılaştırdı. Öte yandan bu kıyaslarda, beyin genişlemesi ve yaşa bağlı gerileme arasında bir ilişki saptanmadı. 

Heinrich Heine Düsseldorf Üniversitesi'nden ve çalışmanın yazarlarından Dr. Sam Vickery, beynin en hızlı genişleyen bölümlerinin, en karmaşık işlerden sorumlu olduğunu söylüyor. Bu durum, sözkonusu bölgelerin daha çabuk yıpranıp küçülmesini açıklayabilir.

Ancak insan beynindeki daha büyük kısımların neden daha hızlı küçüldüğünü açıklamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. 

Çalışmada yer almayan bazı uzmanlar da bulguların daha fazla katılımcıyla desteklenmesi gerektiğini düşünüyor. University College London'dan antropolog Dr. Aida Gomez-Robles "İnsanlardaki yaşlanmaya ilişkin benzer çalışmalar genellikle binlerce kişiyi içeriyor" diyerek ekliyor:

Bulgular, bu bölgelerin bazıları için geçerli ancak hepsi için geçerli olup olmadığını bilmiyoruz.

Bulguların kesin bir şekilde doğrulanması halinde ilginç bir durum da ortaya çıkıyor: İnsanların hayatta kalma şansını artırarak şempanzelerden daha uzun ömürlü olmasını sağlayan bölgeler, aynı zamanda ilk yaşlanan kısımlar.

Yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkan bazı sorunlar, evrimin bir avantajla beraber bir dezavantaj da getirmesinin sonucu olabilir. Dr. Vickery şu ifadeleri kullanıyor:

Böyle muhteşem bir beynimiz var ama bunun bir bedeli de var.

Independent Türkçe, Science Alert, New York Times, Science Advances