Avustralyalı bilim insanları, The Last of Us benzeri bir felaketten sağ çıkacak hayvanı araştırdı

Bulgular mantar enfeksiyonlarına karşı yeni ilaçlar geliştirilmesini sağlayabilir

The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)
The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)
TT

Avustralyalı bilim insanları, The Last of Us benzeri bir felaketten sağ çıkacak hayvanı araştırdı

The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)
The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)

Avustralyalı bilim insanları, HBO'nun yeni hit dizisi The Last of Us'takine benzer bir kıyamet senaryosunda hayvanların felaketten nasıl etkileneceğini araştırdı.
La Trobe Üniversitesi'nden akademisyenler, su timsahlarının mantar pandemisiyle en iyi mücadele edecek türlerden biri olduğu sonucuna vardı.
Geçen hafta sezon finaline giren The Last of Us, insanları enfekte ederek bilinçlerini ele geçiren bir zombi mantarı pandemisini konu alıyor.
Aynı adlı video oyunundan uyarlanan dizi, mantarpandemisinin başlamasından 20 yıl sonrasını konu ediniyor.
Birkaç ay önce vizyona giren dizi, şimdiden bir dizi bilimsel tartışmanın fitilini ateşledi.
Uzmanların büyük kısmı zombi mantarlarının insanları enfekte edemeyeceğini söylerken, bir kısmı da iklim değişikliğinin etkisiyle mantarların güçlendiğine ve yeteneklerini artırdığına dikkat çekiyor.
Hakemli bilimsel dergi Nature Communications'ta yayımlanan yeni araştırmada ise tuzlu su timsahlarındaki defensin adı verilen antimikrobiyal proteinlere daha yakından baktı.
Timsahlar ve akrabaları milyonlarca yıldır bataklıklarda ve su yollarında yaşarken, buralardaki zararlı mikroplarla savaşabilmek için güçlü bağışıklık sistemleri geliştirdi.
Araştırmacılar timsahlardaki antimikrobiyal proteinlerin bulaşıcı hastalıklara karşı ilk savunma hattı olduğunu söylüyor.
Buna göre defensin proteinlerini derinlemesine incelemek, gelecekteki olası mantar pandemilerinden insanları korumak için ilaçlar geliştirilmesinin de önünü açabilir.

Defensin nedir?
Defensinler, aslında tüm bitki ve hayvanlarda üretilen küçük proteinler. Bitkilerde defensinler genellikle çiçek ve yapraklarda üretilirken, hayvanlarda beyaz kan hücrelerinde ve mukus zarlarında (örneğin akciğerlerde ve bağırsaklarda) oluşuyor.
Görevleriyse bulaşıcı organizmaları öldürerek konakçıyı korumak.
Timsahlardaki defensinler bilim insanlarının dikkatini özellikle çekiyor. Zira kirli suda yaşamalarına rağmen bu hayvanlar, avlanırken veya bölgeleri için savaşırken sıklıkla yaralansalar da nadiren enfeksiyon kapıyor.
Bu da timsahların güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olduğunu gösteriyor. Bu yüzden bilim insanları defensinlerin timsahların güçlü bağışıklık mekanizmasındaki rolünü anlamak istedi.

Mantarları öldürmede etkili
Tuzlu su timsahının genomunu inceleyen araştırma ekibi, CpoBD13 adlı belirli bir defensinin, dünya genelinde insanları etkileyen mantar enfeksiyonlarının arkasındaki Candida albicans mantarını öldürmede etkili olduğunu buldu.
Bazı bitki ve hayvan defensinlerinin Candida albicans'ı hedef aldığı daha önce de görülmüştü. Ancak CpoBD13'ün mantarlara karşı etkisi "benzersiz" diye niteleniyor.
Bunun nedeni, CpoBD13'ün aktivitesini çevredeki ortamın pH'ına göre kendi kendine düzenleyebilmesi. Nötr pH'ta (örneğin kanda) defensin aktif değil. Ancak daha düşük, asidik bir pH'a sahip enfeksiyon bölgesine ulaştığında aktive oluyor ve enfeksiyonu temizliyor.
Bu mekanizma defensinlerde ilk kez gözlemleniyor.

Yeni tedavilerin önünü açabilir
Mantarlar, özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi sorunlar oluşturabiliyor. Dünyada yılda yaklaşık 1,5 milyon kişinin mantar enfeksiyonları nedeniyle hayatını kaybettiği düşünülüyor.
Mevcut mantar tedavileri ise bir avuç ilaçla sınırlı. Ayrıca bu ilaçların aşırı kullanımı bazı ilaca dirençli mantar türlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.
Yeni araştırmanın arkasındaki ekipse bulgularının ilaç geliştirmede önemli olabileceği kanısında. Ekip The Conversation'da yayımladıkları yazıda şu ifadelere yer veriyor:
“Timsahlardaki defensinleri karakterize ederek, CpoBD13'ü etkili bir mantar ilacı haline getirmek için gereken temeli sağladık.”
Öte yandan ekip, klinik deneylere girişmenin uzun ve maliyetli bir süreç olduğunu vurguluyor.
Buna göre ilk keşiften itibaren yeni bir ilacın onaylanması 5 ila 20 yıl sürebilir.
 
Independent Türkçe, IFL Science, The Conversation



"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
TT

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)

Son derece nadir rastlanan "Asya tek boynuzlu atı" saolanın ilk defa genom haritası çıkarıldı. Yeni çalışma nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. 

İlk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), en yakın zamanda keşfedilen büyük memeli türü. Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan bu sığır türü, boynuzlarının yanı sıra çok nadir görülmesi nedeniyle "Asya tek boynuzlu atı" diye biliniyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor. Üstelik en son 2013'te görülmesi, soyunun çoktan tükenmiş olabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor. 

Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genomunu çıkardı. Türünün ilk örneği olan bu çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu. 

Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. 

Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill "Saolanın önemli genetik farklılıklara sahip iki popülasyona ayrıldığını görmek bizi epey şaşırttı" diyerek ekliyor: 

Bu daha önce hiç bilinmiyordu ve genetik veriler olmadan bilmemizin yolu yoktu. Bu önemli bir sonuç çünkü türün genetik varyasyonunun nasıl dağıldığını etkiliyor.

Bilim insanları ayrıca iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı. Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor.

Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. 

Garcia Erill "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir" diye açıklıyor.

Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller şöyle diyor:

Gelecekteki bir popülasyonun temelini oluşturmak için en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, modellerimiz türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor.

En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir. 

Makalenin yazarlarından Minh Duc Le, "Birçok araştırmacı, suda ve hatta aynı habitatta yaşayan kan emiciler olan sülüklerde, saola DNA'sının izlerini bulmayı deneyip başaramadı" diyerek ekliyor:

Bu tekniklerin hepsi küçük DNA parçalarını tespit etmeye dayanıyor ama artık saola genomunun tamamını bildiğimize göre, bu parçaları bulmak için çok daha geniş bir el kitabımız var.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Cell