عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Avustralyalı bilim insanları, The Last of Us benzeri bir felaketten sağ çıkacak hayvanı araştırdı

Bulgular mantar enfeksiyonlarına karşı yeni ilaçlar geliştirilmesini sağlayabilir

The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)
The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)
TT
TT

Avustralyalı bilim insanları, The Last of Us benzeri bir felaketten sağ çıkacak hayvanı araştırdı

The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)
The Last of Us'ın başrollerini Bella Ramsey ve Pedro Pascal paylaşıyor (HBO)

Avustralyalı bilim insanları, HBO'nun yeni hit dizisi The Last of Us'takine benzer bir kıyamet senaryosunda hayvanların felaketten nasıl etkileneceğini araştırdı.
La Trobe Üniversitesi'nden akademisyenler, su timsahlarının mantar pandemisiyle en iyi mücadele edecek türlerden biri olduğu sonucuna vardı.
Geçen hafta sezon finaline giren The Last of Us, insanları enfekte ederek bilinçlerini ele geçiren bir zombi mantarı pandemisini konu alıyor.
Aynı adlı video oyunundan uyarlanan dizi, mantarpandemisinin başlamasından 20 yıl sonrasını konu ediniyor.
Birkaç ay önce vizyona giren dizi, şimdiden bir dizi bilimsel tartışmanın fitilini ateşledi.
Uzmanların büyük kısmı zombi mantarlarının insanları enfekte edemeyeceğini söylerken, bir kısmı da iklim değişikliğinin etkisiyle mantarların güçlendiğine ve yeteneklerini artırdığına dikkat çekiyor.
Hakemli bilimsel dergi Nature Communications'ta yayımlanan yeni araştırmada ise tuzlu su timsahlarındaki defensin adı verilen antimikrobiyal proteinlere daha yakından baktı.
Timsahlar ve akrabaları milyonlarca yıldır bataklıklarda ve su yollarında yaşarken, buralardaki zararlı mikroplarla savaşabilmek için güçlü bağışıklık sistemleri geliştirdi.
Araştırmacılar timsahlardaki antimikrobiyal proteinlerin bulaşıcı hastalıklara karşı ilk savunma hattı olduğunu söylüyor.
Buna göre defensin proteinlerini derinlemesine incelemek, gelecekteki olası mantar pandemilerinden insanları korumak için ilaçlar geliştirilmesinin de önünü açabilir.

Defensin nedir?
Defensinler, aslında tüm bitki ve hayvanlarda üretilen küçük proteinler. Bitkilerde defensinler genellikle çiçek ve yapraklarda üretilirken, hayvanlarda beyaz kan hücrelerinde ve mukus zarlarında (örneğin akciğerlerde ve bağırsaklarda) oluşuyor.
Görevleriyse bulaşıcı organizmaları öldürerek konakçıyı korumak.
Timsahlardaki defensinler bilim insanlarının dikkatini özellikle çekiyor. Zira kirli suda yaşamalarına rağmen bu hayvanlar, avlanırken veya bölgeleri için savaşırken sıklıkla yaralansalar da nadiren enfeksiyon kapıyor.
Bu da timsahların güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olduğunu gösteriyor. Bu yüzden bilim insanları defensinlerin timsahların güçlü bağışıklık mekanizmasındaki rolünü anlamak istedi.

Mantarları öldürmede etkili
Tuzlu su timsahının genomunu inceleyen araştırma ekibi, CpoBD13 adlı belirli bir defensinin, dünya genelinde insanları etkileyen mantar enfeksiyonlarının arkasındaki Candida albicans mantarını öldürmede etkili olduğunu buldu.
Bazı bitki ve hayvan defensinlerinin Candida albicans'ı hedef aldığı daha önce de görülmüştü. Ancak CpoBD13'ün mantarlara karşı etkisi "benzersiz" diye niteleniyor.
Bunun nedeni, CpoBD13'ün aktivitesini çevredeki ortamın pH'ına göre kendi kendine düzenleyebilmesi. Nötr pH'ta (örneğin kanda) defensin aktif değil. Ancak daha düşük, asidik bir pH'a sahip enfeksiyon bölgesine ulaştığında aktive oluyor ve enfeksiyonu temizliyor.
Bu mekanizma defensinlerde ilk kez gözlemleniyor.

Yeni tedavilerin önünü açabilir
Mantarlar, özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi sorunlar oluşturabiliyor. Dünyada yılda yaklaşık 1,5 milyon kişinin mantar enfeksiyonları nedeniyle hayatını kaybettiği düşünülüyor.
Mevcut mantar tedavileri ise bir avuç ilaçla sınırlı. Ayrıca bu ilaçların aşırı kullanımı bazı ilaca dirençli mantar türlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.
Yeni araştırmanın arkasındaki ekipse bulgularının ilaç geliştirmede önemli olabileceği kanısında. Ekip The Conversation'da yayımladıkları yazıda şu ifadelere yer veriyor:
“Timsahlardaki defensinleri karakterize ederek, CpoBD13'ü etkili bir mantar ilacı haline getirmek için gereken temeli sağladık.”
Öte yandan ekip, klinik deneylere girişmenin uzun ve maliyetli bir süreç olduğunu vurguluyor.
Buna göre ilk keşiften itibaren yeni bir ilacın onaylanması 5 ila 20 yıl sürebilir.
 
Independent Türkçe, IFL Science, The Conversation

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

İnsanların doğadaki izleri genetik miras bırakıyor

İnsanların doğadaki izleri genetik miras bırakıyor
TT
TT

İnsanların doğadaki izleri genetik miras bırakıyor

İnsanların doğadaki izleri genetik miras bırakıyor

Elizabeth Anne Brown

ABD Florida Üniversitesi’nde vahşi yaşam genetikçisi olan Dr. David Duffy, yaptığı bir çalışmada sadece deniz kaplumbağalarındaki hastalıkları izlemenin daha iyi bir yolunu bulmayı amaçlıyordu ancak yoğun bir şekilde insan DNA’sı tespit etti.

Çevresel DNA (eDNA)

Son on yılda, vahşi yaşam araştırmacıları, tüm canlıların geride bıraktığı eser miktardaki genetik materyal olan, çevresel (environmental) DNA’yı veya eDNA’yı ortadan kaldırmak için teknikler geliştirdi. Ekolojistler, güçlü ve ucuz bir araç olan eDNA’nın her yerde olduğunu, havada süzüldüğünü, suda, karda, balda ve hatta çayınızda kaldığını söylüyor. Araştırmacılar bu aracı, istilacı türleri ele geçirmeden önce tespit etmek, savunmasız veya gizli vahşi yaşam popülasyonlarını takip etmek ve hatta neslinin tükendiği düşünülen türleri yeniden keşfetmek için kullanıyor. Bu teknoloji, Kovid ve diğer patojenleri izlemek için atık su gözetim sistemlerinde de kullanılıyor.

DNA

Çalışmaları boyunca eDNA’yı kullanan bilim adamları, araştırdıkları alanlarda çok miktarda insan DNA’sı buldular ve bunu bir tür kirlenme veya verilerini lekeleyen insan genlerinin bir tür tesadüfi varlığı olarak değerlendirdiler.

İnsan izi

Şimdi, birisi kasıtlı olarak insanlara ait eDNA toplasaydı ne olur?

New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden ceza hukuku sisteminde yeni teknolojilerin kullanımı konusunda uzman Prof. Dr. Erin Murphy, kolluk kuvvetlerinin yeni eDNA toplama tekniklerine doğru çekildiğini zira, bir şüphelinin olasılığa-dayalı çizimlerini oluşturmak için DNA kullanmak gibi henüz etkinliği kanıtlanmamış araçları kullanmakta hızlı davrandı.

Bu durum, özellikle teknolojik ilerlemelerin daha küçük eDNA örneklerinden daha fazla bilgi toplanmasını sağlaması ile mahremiyetin ve sivil özgürlüklerin korunması açısından ikilemler yaratabilir. Dr. Duffy ve meslektaşları, açık su yolları ve bir binanın içindeki hava gibi çeşitli alanlarda çevreden toplanan insan DNA’sından ne kadar bilgi toplayabileceklerini görmek için hazır ve uygun maliyetli bir teknolojiyi kullandı.

Nature Ecology & Evolution dergisinde 15 Mayıs’ta yayınlanan araştırmalarının sonuçları, bilim adamlarının çevrede kalan insan DNA’sının çok küçük parçalarından tıbbi ve soybilimsel bilgiler elde edebileceğini gösterdi.

Adli tıp etik uzmanları ve hukukçular, Florida Üniversitesi ekibinin bulgularının, kanuni açıdan kapsamlı genetik mahremiyet düzenlemelerinin aciliyetini artırdığını söylüyor. Araştırmacılar için, bu durum ABD’deki bu tür tekniklere yönelik kurallardaki dengesizliği de gözler önüne seriyor. Zira ABD’de kolluk kuvvetlerinin kanıtlanmamış yeni bir teknolojiyi devreye sokması, bilimsel araştırmacıların sistemin çalıştığını doğrulamak için yapılan çalışmalara yönelik onay almasından bile daha kolay oluyor.

Çöp mü genetik hazine mi?

DNA’mızın parçalarının gezegenin her yanında olduğu onlarca yıldır biliniyordu ancak geçmişte bu o kadar da önemli bir şey olarak görülmüyordu. Bilim adamları, çevredeki DNA’nın, bir kan lekesi veya birinin dokunduğu bir nesne gibi farklı örneklerden gelmediği sürece, anlamlı bir şekilde geri kazanılamayacak kadar küçük ve çok bozulmuş halde olduklarına inanıyordu.

Vahşi doğa araştırmacıları yine de çevresel DNA’yı kucakladılar zira yalnızca çok küçük DNA parçaları arıyorlar ve bir numunedeki canlıları tür düzeyinde tanımlayacak barkod olarak adlandırdıkları yapıları tarıyorlar. Ancak Dr. Duffy ve ekibi, Florida deniz kaplumbağalarında hastalıkları gözlemlerken örneklerinde ‘şaşırtıcı’ insan eDNA seviyeleri tespit ettikten sonra, çevredeki insan DNA’sının durumunun daha doğru bir resmini elde etmek ve bunun bir bölgedeki insanlar hakkında ne kadar bilgi verdiğini görmek için çalışmaya başladı.

Araştırmacılar, deneylerinden birinde tekniklerinin kanıtlamak için, St. Augustine, Fla’daki bir dereden soda kutusu büyüklüğünde bir su örneği aldı. Daha sonra genetik materyal, araştırmacıların daha uzun DNA uzantılarını okumasına izin veren bir nanopore sıralayıcı aracılığıyla numuneden beslendi. Kullandıkları yaklaşık 1000 dolara mal olan cihaz, çakmak boyutunda ve flash sürücü gibi bir dizüstü bilgisayara takılarak kullanılıyor.

Ekip, numunelerden tahmin ettiklerinden çok daha fazla okunabilir insan DNA’sı buldu. İnsan genetiği hakkında bilgi genişledikçe, sınırlı örneklerin analizi bile zengin bir bilgiyi ortaya çıkarması bekleniyor. Araştırmacılar dere çevresindeki popülasyonun genetik soyunun küçük bir görüntüsünü oluşturmaya yetecek kadar mitokondriyal DNA elde etti. Ayrıca etnik kimliği genetik soyda zayıf bir faktör olarak görmelerine rağmen, sonuçlar bölge için en son nüfus sayımı grafiğinde verilen etnik kompozisyona pek uymuyordu. Diğer yandan federal kayıp kişiler veri tabanının gereksinimlerini karşılayacak kadar eksiksiz sonuçlara ulaşıldı. Bununla birlikte, daha yüksek diyabet, kalp sorunları veya birkaç göz hastalığı riski taşıdığı gösterilen anahtar mutasyonları da tespit edildi.

Adli analiz

Genetik araştırmalarının etik, yasal ve sosyal sonuçlarını inceleyen bir Harvard araştırmacısı olan Anna Lewis, eDNA’nın biyoetik uzmanları tarafından geniş çapta tartışılmadığını söyledi. Ancak Dr. Duffy ve meslektaşlarının bulgularından sonra ele alınacağını belirtti.

Lewis eDNA’ya odaklanan teknolojinin, belirli türdeki insanların - örneğin, belirli bir atadan kalma geçmişi olan veya belirli tıbbi durumları veya engelleri olan kişilerin- gözetimi için kullanılabileceğini söyledi.

Şarku’l Avsat’ın New York Times’dan aktardığına göre araştırmacılar, bu tür teknolojilerin kullanımlarının sonuçlarının, teknolojiyi kimin ve ne amaçla kullandığına bağlı olduğu konusunda fikir birliği sağlıyor. Birleştirilmiş eDNA örnekleri, halk sağlığı araştırmacılarının bir toplulukta hastalığa neden olan bir mutasyonun görülme sıklığını belirlemesine yardımcı olabilirken, aynı zamanda eDNA örneği etnik azınlıkları bulmak ve onlara eziyet edilmesine de katkıda bulunabilir.

Lewis, “Bu, yetkililere güçlü ve yeni bir araç sağlıyor. Bence endişelenmek için uluslararası düzeyde pek çok neden var” ifadelerini kullandı. Ayrıca Çin gibi ülkelerin halihazırda Tibetliler ve Uygurlar da dahil olmak üzere azınlık popülasyonlarının kapsamlı ve açık genetik takibini yürüttüğünü, eDNA analizi gibi araçların bunu çok daha kolaylaştırabileceğini söyledi.

İnsanın çevresel DNA’sına yönelik araştırmalar da etik bir mayın tarlası haline gelebilir. Ancak bu, bazı durumlarda mümkün hale gelen, bu araştırmaların bireyin kimliğini ne ölçüde belirleyebileceğine dayanıyor.  

Florida Uluslararası Üniversitesi’nden Adli Tıp Biyoloğu ve eski bir suç laboratuvarı DNA analisti olan Prof. Dr. Robert O’Brien, Dr. Duffy’nin halka açık yerlerden elde ettiği türden genetik verilerin, ABD’deki kolluk kuvvetlerinin şu anda bireyleri teşhis etmek için kullandığı yöntemlerle çalışmayacağını ifade etti.

O’Brien, kolluk kuvvetleri DNA analistlerinin bir olay yeri örneğini bir şüphelinin örnekleri ile karşılaştırdıklarında, insan genomuna yayılmış ve FBI’ın Birleşik DNA İndeks Sistemi veya CODIS tarafından izlenen 20 işarete baktıklarını belirtti. Ayrıca bu işaretlerin yalnızca birkaçının aynı kişiden geldiği doğrulanırsa işe yaradığını ancak Duffy’nin incelediği eDNA parçalarının, bir seferde yalnızca bir belirteci tespit edebildiğini söyledi.

Adli tıp araştırmacıları, daha az insanın bulunduğu kapalı alanlarda eDNA’dan bireysel kimlik tanımlamanın zaten mümkün olabileceğini öne sürdü. Bu bağlamda, geçtiğimiz Ekim ayında, Oslo Üniversitesi Hastanesi adli tıp araştırma merkezinden bir ekibin hava örneklerinden insan DNA’sını çıkarmak için yeni bir teknik denediğine ve bir ofis içinde havadaki DNA’dan tam CODIS profilleri oluşturmayı başardığına dikkat çekti.

TEKNOLOJİ

Yapay zekanın ‘terör örgütlerine üye toplamak için’ kullanılmasına karşı uyarılar yapıldı

Yapay zekanın ulusal güvenliği tehdit ettiği endişeleri hakim
Yapay zekanın ulusal güvenliği tehdit ettiği endişeleri hakim
TT
TT

Yapay zekanın ‘terör örgütlerine üye toplamak için’ kullanılmasına karşı uyarılar yapıldı

Yapay zekanın ulusal güvenliği tehdit ettiği endişeleri hakim
Yapay zekanın ulusal güvenliği tehdit ettiği endişeleri hakim

ABD merkezli yapay zekâ araştırma şirketi OpenAI tarafından bundan yaklaşık bir ay önce, ChatGPT 4 uygulamasının piyasaya çıkarılmasından önce şirketin uygulamayı değerlendirmeleri için tuttuğu uzmanlar, uygulamanın kimyasal silah üretmeye yardımcı olabileceği konusunda uyarıda bulundular. Bugün aynı uyarı, sohbet robotlarının ‘terör örgütlerine üye toplamak amacıyla kullanılabileceğine dikkati çeken terör uzmanları tarafından da yapılıyor.

Uzmanlar, yapay zeka destekli sohbet robotlarının ‘savunmasız ya da muhalif kişileri, terör saldırıları gerçekleştirmeye ikna etmek için bir araç olarak hizmet edebileceği’ konusundaki endişelerini dile getirdiler. Şarku’l Avsat’ın İngiliz gazetesi The Guardian’dan aktardığı habere göre İngiltere’de yaşayan 19 yaşındaki Matthew King’in geçtiğimiz cuma günü ‘internette radikalizme özendiren materyaller gördükten sonra terör saldırısı planladığı’ suçlamasıyla ömür boyu hapis cezasına çarptırıldığı dava, bu endişeleri artırdı.

Uzmanlar, bu genç adamın yapay zeka destekli sohbet robotları tarafından radikalleştirilme hızının, savunmasız bireylerin yatak odalarından bu araçlarla teröriste dönüştürüldüğünün giderek daha net hale geldiğinin bir kanıtı olarak gördüler.

The Guardian gazetesi, Terörizm Mevzuatının Bağımsız Denetçisi Jonathan Hall QC, Jonathan Hall QC tarafından yapılan şu açıklamayı aktardı:

“İnsanların önlerinde sadece bir bilgisayarla bu dünyaya dalmaları beni endişelendiriyor. Onları bir şeyler yapmaya ikna eden bir dil kullanma konusunda becerikli sohbet robotlarını buluyorlar.”

Yapay zekanın mucitleri, yapay zekanın dünyanın çehresini daha iyiye doğru değiştirecek avantajlarından bahsederken Hall QC, yeni teknolojinin terör örgütlerine üye toplamak için kullanılabileceği endişesiyle ‘teknolojik ütopya’ zihniyetinden vazgeçmeleri gerektiğini düşünüyor.

Hall QC, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Yapay zekanın ulusal güvenliğe yönelik tehdidi, her zamankinden daha belirgin ve teknoloji üreticilerinin yapay zekayı tasarlarken teröristlerin niyetlerini dikkate almaları gerekiyor.”

Yapay zekanın insanlığı yok etmekle tehdit edebileceği konusunda uyarıların ardından artan bu alanda gerekli düzenlemelerin yapılması çağrılarıyla birlikte İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, önümüzdeki çarşamba günü ABD Başkanı Joe Biden ve ABD Kongresi’nin üst düzey üyeleriyle görüşmek üzere ABD'ye gittiğinde konuyu gündeme getirmesi bekleniyor.

Bu adım, İngiltere’nin Güvenlik Servisi (MI5), Alan Turing Enstitüsü ve Ulusal Veri Bilimi ve Yapay Zeka Kurumu ile yapay zekanın ortaya çıkardığı ulusal güvenlik sorunlarını ele alma çabalarıyla uyumlu.

Alan Turing Enstitüsü Savunma ve Güvenlik Programı dijital ahlak araştırmacısı olan Dr. Alexander Blanchard, “Güvenlik servisleriyle yapılan ortak çalışma, savunma ve güvenlik politika yapıcıları arasında neler olup bittiği, yapay zekanın nasıl kullanabileceği ve tehditlerin neler olduğunu anlama konusunda büyük bir istek olduğundan, İngiltere’nin yapay zekanın ortaya çıkardığı güvenlik zorluklarını ciddiye aldığını gösteriyor” şeklinde konuştu.

Dr. Blanchard, şöyle devam etti:

“Gerçekten neler olup bittiğinin izlenmesi gerekiyor. Mevcut tehditlerin, uzun vadeli risklerin neler olduğunu ve yeni nesil teknolojinin ne gibi tehlikeler barındırdığını anlamak için birtakım çalışmalar yapılıyor.”

İngiltere’nin yapay zekanın ortaya çıkardığı güvenlik zorluklarını fark etmesiyle birlikte Başbakan Sunak, geçtiğimiz hafta İngiltere'nin yapay zeka düzenlemeleriyle ilgili küresel bir merkez olmak istediğini ve ‘ekonomiye ve topluma muazzam faydalar’ sağlayabileceğini söyledi.

Dr. Blanchard ve Hall QC, asıl meselenin, insanların yapay zekayı nasıl kontrol edebileceği olduğunu ve böylece yapay zekanın faydalarının en üst düzeye çıkarılabileceğini ve zararlarından kaçınılabileceğini söylediler.

Suudi Arabistan’daki Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde (KAUST) Yapay Zeka Girişimi Direktörü Juergen Schmidhuber, yapay zekanın getirdiği güvenlik sorunlarının bilinmesi ve bunlarla mücadele edilmesi için çalışılması zorunluluğuyla ilgili olarak “Yapay zekanın artıları eksilerinden çok daha ağır bastığından ‘yapay zekanın saf kötülük’ olduğu öne sürülebilir, fakat bu doğru değildir. Olumsuzluklar hakkında konuşmaktan kaçınmak önemli” dedi.

Bilim ve akademik çevrelerde ‘yapay zekanın öncülerinden biri’ olarak bilinen Schmidhuber, daha önce Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamalarda yapay zekanın tehlikeleri ve olumsuzlukları hakkında konuşmanın, her zaman olumlu şeylerden daha ağır basacak şekilde kamuoyunun dikkatini çektiğini, bu yüzden katil robotlarla ilgili Arnold Schwarzenegger filmlerinin yapay zekanın tıp dünyasındaki faydalarıyla ilgili belgesellerden daha popüler olduğunu vurguladı.

Mısır'daki Nil Ulusal Üniversitesi'nde yapay zeka alanında çalışmalar yapan araştırmacı Mustafa el-Attar, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Sohbet robotlarının kendi kendine öğrenme yeteneklerinin dondurulması, tehlikelerini büyük ölçüde azaltabilir. Yapay zekanın suistimal edilmemesi için bu yapılmalı” dedi.

Attar, kendi kendine öğrenme özelliğinin kapatılmasının chatbotun programlanırken girilen kaynaklar dışında yeni kaynaklar kullanmayacağı anlamına geleceğini ve böylece zaman zaman bu kaynakları güncelleyebileceğini belirterek bu sayede sağladığı bilgiler üzerinde kontrol sahibi olabileceğine işaret etti.

TEKNOLOJİ

Sağlık hizmetlerinde nesnelerin interneti teknolojileri

AA
AA
TT
TT

Sağlık hizmetlerinde nesnelerin interneti teknolojileri

AA
AA

Nesnelerin interneti (IoT), çalışmaların kolaylaştırılması ve bu alandaki cihazların dünyamız hakkında topladığı verilere eşi görülmemiş bir derinlik kazandırması için çok sayıda cihazın birbirine bağlanmasına izin verir. Örneğin sürücüsüz araçlar ve akıllı evlerin çalışma prensipleri, izleme ve kontrol amaçları için IoT teknolojilerine dayanıyor.

Nesnelerin interneti

Peki ya aynı fikir kendi bedenlerimizi izlemek ve sağlık verilerimizdeki herhangi bir değişiklik konusunda bizi uyarmak için uygulansaydı? IoT’un temelindeki düşünce budur.

Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (KAUST) araştırmacıları, vücut dokularının çoğunlukla iletken özelliklerinden yararlanan İnsan Bedeni İletişim Teknolojileri (HBC) teknolojisinin verileri giyilebilir, implante edilebilir ve yutulabilir tıbbi cihazlar arasında güvenli ve enerji açısından verimli bir şekilde iletebileceğini ortaya koydular.  Bu bulgular, uzun vadeli kablosuz bağlantının (IoT) fikrinin temeli haline gelmesinin önünü açıyor.

KAUST Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği öğretim üyesi ve araştırma ekibinin üyelerinden biri olan Prof. Ahmed et-Tavil, IoT’un, vücudun içindeki, üzerindeki ve dışındaki cihazlar arasında iletişime izin veren giyilebilir, vücuda implant edilebilir, yutulabilir ve enjekte edilebilir akıllı cihazlardan oluşan bir ağ’ olduğunu belirterek, “Örneğin akıllı saatler, yaşamsal belirtilerimizi izlemek için akıllı ayakkabılara, kalp pillerine ve koklear implantlara bağlanabilir” ifadelerini kullandı.

Bu cihazlar, bu tür uygulamalar için yaygın olarak kullanılan teknoloji olan Wi-Fi ağları gibi radyo frekansları kullanılarak da birbirine bağlanabilir, ancak bu da enerji israfının yanı sıra gizli dinleme ya da biyolojik korsanlığa izin verebilecek başıboş dış sinyallerin sızmasına neden olabilir.

Vücut dokuları aracılıyla veri aktarımı

IoT alanında sunulan bağlantı teknolojilerinin kapsamlı bir şekilde incelenmesinin ardından, Prof. Tavil ve ekip arkadaşları Dr. Abdulkadir Çelik, araştırmacı Abir el-Amudi ve Prof. Halid Selame, geleceği diğerlerinden daha umut verici olduğundan dokular aracılığıyla iletişim teknolojisinin en iyisi olduğu sonucuna vardılar.

Dr. Çelik, HBC’nin, vücudun iletken dokuları aracılığıyla veri iletmek için ince, zararsız elektrik sinyalleri kullandığını ve radyo frekanslarına göre bit (bilgi birimi) başına bin kat daha az enerji tüketmek ve çok daha kaliteli iletişim kanallarına sahip olmak gibi avantajları olduğunu açıkladı. Dr. Çelik’e göre bunun yanında HBC’nin potansiyeli, cihazlar arasında iletişim kurmakla da sınırlı değil.

Örneğin, bir nesnenin iletken özellikleri, tıpkı parmak izi gibi kişiden kişiye farklılık gösterdiği için benzersizdir. Bu sebeple söz konusu teknoloji ‘biyometrik kimlik doğrulama’ alanında kullanılabilir. Dr. Çelik, “Bir arabanın ya da dizüstü bilgisayarın gerçek sahibi olduğunuzu sadece arabanın direksiyonuna yahut o bilgisayardaki bir tuşa dokunarak kanıtlayabileceğiniz bir senaryo hayal edin” diyor.

Bu açıdan bakıldığında araştırmacılar, insan vücudunun IoT ağlarının kullanımının kişisel sağlık, uzaktan hasta izleme, akıllı evler, bağımsız bakım evleri, iş sağlığı ve güvenliği, fitness, spor ve eğlence gibi birçok sektörde teknolojik bir atılımı temsil edebileceğini savunuyorlar.

Prof. Tavil,, son olarak şunları söyledi:

“Sensör ve insan vücudu arasında iletişime izin veren sağlam ve kusursuz arayüzlerin geliştirilmesi gibi halen üzerinde çalışmamız gereken birçok teknik zorluk olmasına rağmen HBC teknolojilerinin küçük, ucuz ve az enerji tüketen vücut sensörlerinin üretilmesinin önünü açtığına şüphe yok.”

TEKNOLOJİ

Yapay zeka ile arkadaşlık: 'Onun gibi bir arkadaşım olmasını isterdim'

Dünyadaki gençlerin çoğu, görsellere dayandığı için Snapchat uygulamasını kullanıyor (İnternet siteleri)
Dünyadaki gençlerin çoğu, görsellere dayandığı için Snapchat uygulamasını kullanıyor (İnternet siteleri)
TT
TT

Yapay zeka ile arkadaşlık: 'Onun gibi bir arkadaşım olmasını isterdim'

Dünyadaki gençlerin çoğu, görsellere dayandığı için Snapchat uygulamasını kullanıyor (İnternet siteleri)
Dünyadaki gençlerin çoğu, görsellere dayandığı için Snapchat uygulamasını kullanıyor (İnternet siteleri)

Yapay zeka dalgasına katılan Snapchat uygulaması, ilk kez programa ücretsiz erişim sağlayan bir teknolojiyi piyasaya sürdükten sonra, kullanıcılarına arkadaşlık ilişkisi kurabilen bir robotla sohbet etme kapısını ardına kadar açtı. 

Washington Post, Snapchat ile sohbet programını test etti. Testi üstlenen kişi, sorunlarının çözümlerini soran 15 yaşında bir genç gibi davrandı.

Yapay zeka, ebeveynlerinin uygulamayı silmekle tehdit etmesi üzerine alkol kokusunun nasıl kapatılacağı ve Snapchat'in nasıl farklı bir cihaza taşınacağı konusunda önerilerde bulundu.

"Kendini yakın hissetmek"

Dünyadaki gençlerin çoğu, görsellere dayandığı için Snapchat uygulamasını kullanıyor.

Faslı 14 yaşındaki Sare, yapay zeka ile konuşma teknolojisi deneyimini şöyle anlattı:

Onun yanınızda olduğunu hissediyorsunuz, tüm sorulara, sınavlara her şeye cevap veriyor. O hayatımızın bir parçası oldu. Keşke onun gibi her an bana cevap verebilecek bir arkadaşım olsaydı. Okulda GBT sohbetten ve ayrıca Snapchat için My AI robot teknolojisinden bahsediyoruz. Bu teknolojilerle iletişim kurmayanlar geri kalmış olarak değerlendiriliyor. Yeni teknoloji hayatımızı kolaylaştırdığı gibi dil öğrenmemize ve özgürce konuşmamıza da yardımcı oluyor.

15 yaşında bir genç olan Melak ise şöyle konuştu:

Bir soru yazdığımda ve bana hızlı bir şekilde cevap verildiğini gördüğümde, birinin benimle ilgilendiğini hissediyorum. Aslında o gerçekte yok, bazen onun yapay zeka olmadığını hissediyorum, yakın bir dost gibi tüm sorunlara çözüm buluyor.

Bir robotla yakınlık

 Belçika'daki Avrupa Araştırma Merkezi'nde (IMEC) çalışan Nanoteknoloji Teknik Uzmanı Kevser Bubkar, bir robotla konuşma teknolojisinin ergenlerin ruh sağlığı üzerindeki yansımaları konusunda uyarıda bulundu.

Independent Arabia ile yaptığı röportajda Bubkar, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:

Yapay zeka, insanların doğrudan sorularını yanıtlama yeteneğine rağmen, insan ruhunun karmaşıklığına ilişkin sınırlı bir anlayışa sahip olduğu için empati ve gerçek insan etkileşimine uyum sağlama yeteneğinden yoksundur. Ancak Snapchat'in ticari bir amacı olduğunu ve karının veri toplamaya dayandığını unutamayız. Çocuklar ve ergenler, bir robotla yakından ilgilenip çevrelerindeki yetişkinlere açıklamadıkları şeyleri ifşa edebilirler ve bu tür mahrem cevaplar, özellikle ergenler için bilginin nasıl korunacağı sorusunu gündeme getirebilir. Snapchat ile kullanıcının fotoğraflarını elde edildiği için yapay zeka ile kullanıcı arasında özdeşleşme sağlanıyor. Buradaki tehlikeli şeylerden biri, onunla kimin konuştuğundan emin olamamanızdır, o bir kullanıcı mı yoksa bir robot mu?

Hala kişilik, insani ve kültürel eğilimler geliştirme aşamasında olan bir yaş grubu olan ergenler, bir robota daha fazla güvenir hale gelirse, bu, sağlıklı insan ilişkileri kurmanın önünde bir engel oluşturabilir.

Çünkü sosyal ilişkilerin oluşması, çevreye uyum sağlama yeteneği ile ilgilidir.  Yakın bir zamanda yetişkin bir erkeğin yapay zekayla yakınlaşması, talihsiz bir şekilde intihar etmesiyle sonuçlandı.

Belçikalı bir adam bir robotla gezegenin geleceği hakkında konuşurken yapay zeka aracılığıyla gerçekleştirilen ve iklim kriziyle ilgili altı hafta süren sohbetin ardından intihar etti.

Eşine göre adam çevre konusunda derinden endişeliydi ve Chai adlı bir uygulamada Elisa adlı dişi bir yapay zeka robotuyla konuştuğunda, gezegeni kurtarmak için kendini feda etmeyi teklif ettikten sonra Elisa onu hayatına son vermesi için cesaretlendirdi.

Bağımlılık

Uzman Kevser Bubkar sözlerini şu şekilde noktaladı:

Robotların ergenler ve çocuklarla olan ilişkisi konusunda uyaran önde gelen araştırmacılar var ve Snapchat hakkında büyük endişeler var. Çünkü kullanıcıların yüzde 60'ı ergenler ve çocuklar. Snapchat uygulaması dilden çok görüntüye odaklanıyor ve ergenleri etkileyen ve bağımlılığa maruz bırakan bir tür özel konuşmaya sahip. Yapay zekanın onlarla her an etkileşime girip onlar hakkında konuşmaması nedeniyle depresyona girebilir veya uygulamaya bağımlı hale gelebilirler. Bu tür teknolojilerin nasıl yasallaştırılacağı araştırılıncaya kadar uygulamanın durdurulması talepleri var. Bir robotla etkileşimden kaynaklanan riskler izlenmeli ve kullanım süresi, makinenin ergenlere insan etkileşimi becerilerini öğretmeyi telafi etmemesi için sınırlandırılmalıdır.

 

Independent Arabia 

TEKNOLOJİ

Uzayda toplanan Güneş enerjisi ilk kez Dünya'ya ışınlandı

Yer tabanlı Güneş panelleri çoğunlukla geceleri enerji biriktiremez. Uzaydaki cihazlarsa 24 saat Güneş enerjisi toplayabilir (Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü)
Yer tabanlı Güneş panelleri çoğunlukla geceleri enerji biriktiremez. Uzaydaki cihazlarsa 24 saat Güneş enerjisi toplayabilir (Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü)
TT
TT

Uzayda toplanan Güneş enerjisi ilk kez Dünya'ya ışınlandı

Yer tabanlı Güneş panelleri çoğunlukla geceleri enerji biriktiremez. Uzaydaki cihazlarsa 24 saat Güneş enerjisi toplayabilir (Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü)
Yer tabanlı Güneş panelleri çoğunlukla geceleri enerji biriktiremez. Uzaydaki cihazlarsa 24 saat Güneş enerjisi toplayabilir (Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü)

ABD'deki Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden bilim insanları, uzayda yakalanan Güneş enerjisini ilk kez Dünya'ya ışınlamayı başardı.

Bu atılım, ocak ayında yörüngeye fırlatılan MAPLE adlı cihaz sayesinde mümkün oldu. MAPLE, Güneş enerjisini toplayıp yansıtmaya yarayan bir prototip.

Söz konusu cihaz, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nün uzaydan kablosuz enerji aktarımının yollarını aramak için başlattığı Uzay Güneş Enerjisi Projesi kapsamında fırlatılmıştı.

Son deneyde MAPLE'ın verici dizisi, mikrodalgalar aracılığıyla uzayda toplanmış Güneş enerjisini enstitünün kampüsündeki Gordon ve Betty Moore Mühendislik Laboratuvarı'nın çatısına yerleştirilen bir alıcıya ışınladı.

Uzay Güneş Enerjisi Projesi'nin eş direktörü Ali Hajimiri, "Şimdiye kadar yaptığımız deneyler sayesinde, MAPLE'ın uzaydaki alıcılara başarılı bir şekilde enerji iletebildiğini onaylamıştık. Bu kez de diziyi, enerjisini Dünya'ya yöneltecek şekilde programladık" ifadelerini kullandı.

Bilim insanı, Elbette onu Dünya'da test etmiştik ama artık uzay yolculuğuna dayanabileceğini ve orada çalışabileceğini biliyoruz" diye de ekledi.

Araştırmalar bu yöntem sayesinde "tıpkı internetin bilgiye erişimi demokratikleştirdiği gibi" enerjiye erişimi de farklı kesimler arasında yaygınlaştırmayı amaçlıyor.

Hajimiri'nin aktardığına göre bu yöntemle enerjiyi elde edebilmek için herhangi bir enerji iletim altyapısına da ihtiyaç duyulmayacak:

Bu, uzak bölgelere ve savaş veya doğal afet nedeniyle harap olmuş bölgelere enerji gönderebileceğimiz anlamına geliyor.

Güneş enerjisini uzaydan kablosuz olarak iletme çalışmalarının, yenilenebilir enerji ve özellikle de Güneş enerjisinin yaygın kullanımını için devrim yaratan sonuçları olabilir.

Örneğin Japonya uzaydan iletilen Güneş enerjisini 2030'ların ortalarında kullanmaya başlamayı planlıyor.

Ülke 2025'te kamusal kurumlar ve özel şirketlerin ortaklığıyla bu teknolojinin pilot uygulamasını başlatmayı hedefliyor.

 

Independent Türkçe, Gizmodo, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü

TEKNOLOJİ

Daha zeki insanlar karmaşık problemleri daha yavaş çözüyor

Bulgular, nörodejeneratif hastalıklardan mustarip kişiler için tedavi geliştirilmesinde de rol oynayabilir (Petra Ritter / Berlin Sağlık Enstitüsü)
Bulgular, nörodejeneratif hastalıklardan mustarip kişiler için tedavi geliştirilmesinde de rol oynayabilir (Petra Ritter / Berlin Sağlık Enstitüsü)
TT
TT

Daha zeki insanlar karmaşık problemleri daha yavaş çözüyor

Bulgular, nörodejeneratif hastalıklardan mustarip kişiler için tedavi geliştirilmesinde de rol oynayabilir (Petra Ritter / Berlin Sağlık Enstitüsü)
Bulgular, nörodejeneratif hastalıklardan mustarip kişiler için tedavi geliştirilmesinde de rol oynayabilir (Petra Ritter / Berlin Sağlık Enstitüsü)

Zeka testlerinde yüksek puan alan kişiler, genelde basit soruları daha hızlı yanıtlıyor. Ancak yeni bir araştırmaya göre, karmaşık sorular söz konusu olduğunda tam tersi geçerli.

Almanya'daki Berlin Sağlık Enstitüsü'nden araştırmacılar, zeki insanların karmaşık problemlerle karşı karşıya kaldıklarında acele etmediğini ve doğru cevabı bulma olasılıklarının yükseldiğini tespit etti.

Hakemli bilimsel dergi Nature Communications'ta yayımlanan araştırma, önceki varsayıımlara meydan okuyor.

Yaygın kanı, hızlı düşünmenin genellikle zekayla ilişkili olduğu yönünde. Bu kanaati destekleyen bazı çalışmalar da var.

Ancak Alman bilim insanları, önce çalışmaların yeterince geniş bir kesimi konu almadığını savunuyor.

Berlin Sağlık Enstitüsü'nden Profesör Petra Ritter, insan beyninin özelliklerini taklit eden simülasyonlar üretiyor. Ritter ve meslektaşları yeni araştırmada 1176 katılımcının beyin tarama görüntülerini inceledi.

Ekibin amacı, bu insanların beynindeki bağlantıların dinlenirken veya zorlandıkları sırada nasıl değiştiğini gözlemlemekti.

Deneylerde katılımcılara bir dizi görev verildi. İlk görevler daha kolay soruları çözmeyi içeriyordu. Görevler giderek zorlaşıyordu.

Bu arada tüm katılımcıların zeka seviyeleri geleneksel IQ testleriyle ölçülmüştü.

Ritter'a göre bir kişinin sorunları çözmesini ve karar vermesini sağlayan faktörler, nöronların, yani sinir hücrelerinin doğru şekilde uyarılması ve nöronlar arasında uyarı iletiminin doğru şekilde durdurulması.

Bu sayede araştırma ekibi, beyin görüntüleri ve katılımcıların soruları çözmedeki yeteneklerini karşılaştırarak zekaya dair önemli bulgular elde edebildi.

Daha fazla beyin senkronizasyonuna sahip olan katılımcılar, daha zeki olarak nitelendi. Bu kişiler, kolay problemleri hızla çözebildi.

Ancak karmaşıklık arttıkça bu durum değişti. Söz konusu katılımcılar, karmaşık problemlerin yalnızca bir kısmını çözdüklerinde doğru sonuca ulaştıkları kanısına varmadı.

Bunun yerine beynin tüm bölgeleri gerekli işlemleri yapana kadar beklediler.

Diğer bir deyişle beyninde daha fazla senkronizasyon görülen zeki kişiler, daha zor sorulara daha yavaş yanıt veriyordu.

Araştırmanın başyazarı Profesör Michael Schirner, "Daha zorlu görevlerde, diğer çözüm yollarını keşfederken önceki ilerlemeyi çalışma belleğinde depolamanız ve ardından bunları birbiriyle bütünleştirmeniz gerekir" diye konuştu:

Belirli bir çözüm için bu kanıtların toplanması bazen daha uzun sürebilir. Ama aynı zamanda daha iyi sonuçları beraberinde getirir.

 

Independent Türkçe, IFL Science, Berlin Sağlık Enstitüsü

TEKNOLOJİ

Nükleer füzyonda önemli atılım: Bir metrelik reaktör, Güneş'in sıcaklığının 7 katına ulaştı

Deneyin başarısı, ufak bir reaktörde bu denli yüksek sıcaklıklara ilk kez ulaşılmasında yatıyor (Tokamak Energy
Deneyin başarısı, ufak bir reaktörde bu denli yüksek sıcaklıklara ilk kez ulaşılmasında yatıyor (Tokamak Energy
TT
TT

Nükleer füzyonda önemli atılım: Bir metrelik reaktör, Güneş'in sıcaklığının 7 katına ulaştı

Deneyin başarısı, ufak bir reaktörde bu denli yüksek sıcaklıklara ilk kez ulaşılmasında yatıyor (Tokamak Energy
Deneyin başarısı, ufak bir reaktörde bu denli yüksek sıcaklıklara ilk kez ulaşılmasında yatıyor (Tokamak Energy

Genişliği yaklaşık bir metre olan bir nükleer füzyon reaktöründe Güneş'in merkezinden 7 kat daha yüksek sıcaklıklara ulaşıldı. 

Birleşik Krallık'ta yer alan Tokamak ST40 adlı reaktörün içindeki plazma, 100 milyon derecenin üzerine çıkarak bu boyuttaki reaktörler arasında rekor kırmış oldu. Güneş'in merkezinde sıcaklığın 15 milyon derece civarında olduğu biliniyor.

Zira 100 milyon derecelik plazma sıcaklığı, daha önce yalnızca çok daha fazla enerji gerektiren büyük reaktörlerde elde edilmişti.

Bu durum çalışırken daha az enerji gerektiren ST40 gibi reaktörlerde de füzyon için doğru koşulların yaratılabileceğini gösterdiğinden önemli bir adım olarak görülüyor.

Tokamak deneylerinin nihai hedefi, Güneş'teki nükleer füzyon sürecini taklit ederek sabit ve temiz enerji üretmek. İki hafif elementin nükleer reaksiyonlar sonucu birleşerek daha ağır bir element oluşturduğu sürece nükleer füzyon adı veriliyor.

Kömür, petrol, doğalgaz gibi tükenme tehlikesi taşıyan ve çevre için tehdit oluşturan fosil yakıtların aksine bu reaktörün işleyebileceği hammadde neredeyse sınırsız.

Zira bu reaktörlerde ağır hidrojen diye de bilinen ve denizlerde bol miktarda bulunan döteryum maddesi kullanılıyor. Bir litre deniz suyundaki döteryumun, füzyon yoluyla 300 litre benzine denk enerji üretebileceği tahmin ediliyor.

Ancak bu süreci bir reaktör içinde gerçekleştirmek için genellikle daha büyük bir alan gerekiyor. ST40 ise bir metre genişliğinde bir metal yumurtayı andırıyor.

Hakemli bilimsel dergi Nuclear Fusion'da yayımlanan makalede, reaktörü çalıştıran bilim insanları, şu ifadeleri kullandı:

Bu sonuçlar, daha verimli ve uygun maliyetli tokamak tasarımının temiz ve kolay konuşlandırılabilir ticari füzyon enerjisine ulaşmanın en iyi yolu olduğuna dair büyük güven veriyor.

ST40 gibi yumurta şeklindeki küresel tokamaklar, füzyon enerjisinin daha yüksek verimlilikle kullanılmasını sağlayabilir. Aynı zamanda reaktöre harcanan parayı da azaltabilir.

Ancak genel olarak nükleer füzyon reaktörleri, pratikte enerji üretimi için kullanılmaktan çok uzak.

Zira bu reaktörlerde oluşturulan, Güneş'ten daha sıcak plazmaların ömrü sadece saniyelerle sınırlı.

Bu alanda önde gelen ülkelerden biri olan Çin'de yapılan deneylerde sıcak plazma ancak 403 saniye boyunca sabit durumda tutulabildi.

Yine de son yıllarda bu teknolojide önemli atılımlar yaşandı. 

Örneğin, 13 Aralık 2022'de ABD'deki Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'ndaki deneylerde de füzyon ateşlemesinin ilk kez başarıldığı duyurulmuştu.

Bu da nükleer füzyonla ilk kez net bir enerji kazancı elde edildiği (harcanan miktardan daha fazla enerji üretildiği) anlamına geliyor.

Independent Türkçe, IFL Science, Tokamak Energy

TEKNOLOJİ

Uzayda şaşırtıcı bir örüntüde dizilmiş gizemli yapılar bulundu

James Webb Uzay Teleskobu'ndan elde edilen veriler, evrenin yaklaşık 300 ila 500 milyon yaşında olduğu döneme ait 4 galaksiyi doğruladı (Pexels)
James Webb Uzay Teleskobu'ndan elde edilen veriler, evrenin yaklaşık 300 ila 500 milyon yaşında olduğu döneme ait 4 galaksiyi doğruladı (Pexels)
TT
TT

Uzayda şaşırtıcı bir örüntüde dizilmiş gizemli yapılar bulundu

James Webb Uzay Teleskobu'ndan elde edilen veriler, evrenin yaklaşık 300 ila 500 milyon yaşında olduğu döneme ait 4 galaksiyi doğruladı (Pexels)
James Webb Uzay Teleskobu'ndan elde edilen veriler, evrenin yaklaşık 300 ila 500 milyon yaşında olduğu döneme ait 4 galaksiyi doğruladı (Pexels)

Bilim insanları evrenimizde beklenmedik bir örüntüde sıralanmış bir dizi "şerit" buldu.

Samanyolu galaksimizin ortasında yer alan bu devasa yapılar, galaksinin merkezindeki karadeliği işaret ediyor. Araştırmacılar bunlardan, her biri 5 ila 10 ışık yılı uzunluğunda yüzlercesinin olduğunu söylüyor.

Northwestern Üniversitesi'nden araştırmayı yöneten Ferhat Yusuf-Zade, "Karadeliğe doğru işaret ediyor gibi görünen yapılardan oluşan yeni bir popülasyonu birdenbire bulmak sürpriz oldu" diyor.

Bunları gördüğümde gerçekten afalladım. Kendimizi kandırmadığımızdan emin olmak için çok çalışmak zorunda kaldık. Ve bu filamentlerin rasgele değil, karadeliğimizin dışarıya madde atmasına bağlı gibi göründüğünü bulduk. Onları inceleyerek karadeliğin dönüşü ve yığılma diskinin yönelimi hakkında daha fazla bilgi edinebiliriz. Galaksimizin çekirdeği gibi kaotik bir alanın ortasında düzen bulmak tatmin edici bir şey.

Bilim insanlarının bu yapıların nereden geldiğine dair doğrulanmış bir açıklaması yok ve varlıkları hakkında pek çok şey gizemini koruyor. Fakat olası açıklamalardan biri, birkaç milyon yıl önceki bazı hareketliliklerin ardından dışarı atıldıkları.

DAHA FAZLA OKU

Satürn'ün devasa bir su bulutu fışkırtan uydusu, uzaylı yaşam barındırıyor olabilir

Satürn'ün devasa bir su bulutu fışkırtan uydusu, uzaylı yaşam barındırıyor olabilir

1980'lerin başında Profesör Yusuf-Zade, Samanyolu'nun merkezindeki Sagittarius A* adlı karadeliğin yakınında galaksimiz boyunca salınan bir dizi devasa, tek boyutlu filament bulmuştu. Daha önce keşfedilmeyen bu yeni filamentler çok daha kısa ve boylu boyunca uzanarak karadelikten dışarı doğru yayılıyor.

Yusuf-Zade, "Her zaman dikey filamentleri ve kökenlerini düşünüyorduk" dedi.

Dikey olmalarına alışkınım. Düzlem boyunca başkalarının da olabileceğini hiç düşünmemiştim.

Bu filamentler başka açılardan da farklılık gösteriyor: Daha önce keşfedilen filamentler çok daha uzun ve sayıca çok daha fazla.

Araştırma The Astrophysical Journal Letters'da yayımlanan, "The Population of the Galactic Center Filaments: Position Angle Distribution Reveal a Degree-scale Collimated Outflow from Sgr A* along the Galactic Plane" (Galaktik Merkez Filamentleri Popülasyonu: Pozisyon Açısı Dağılımı, Galaktik Düzlem Boyunca Sgr A*'dan Derece Ölçekli Koşutlanmış Dışa Akışı Ortaya Çıkarıyor) başlıklı yeni makalede açıklandı.

TEKNOLOJİ

Hubble, denizanası galaksisinin "kozmik dokunaçlarını" yakaladı

Denizanası galaksisi, Hubble Uzay Teleskobu'ndaki Geniş Alan Kamerası 3'le yakalandı (NASA)
Denizanası galaksisi, Hubble Uzay Teleskobu'ndaki Geniş Alan Kamerası 3'le yakalandı (NASA)
TT
TT

Hubble, denizanası galaksisinin "kozmik dokunaçlarını" yakaladı

Denizanası galaksisi, Hubble Uzay Teleskobu'ndaki Geniş Alan Kamerası 3'le yakalandı (NASA)
Denizanası galaksisi, Hubble Uzay Teleskobu'ndaki Geniş Alan Kamerası 3'le yakalandı (NASA)

Emektar uzay teleskobu Hubble, JW39 adlı denizanası galaksisini görüntüledi. NASA'nın geçen hafta yayımladığı fotoğraf, galaksinin "kozmik dokunaçlarının" çarpıcı ayrıntılarını gözler önüne serdi.

JW39, Dünya'dan yaklaşık 900 milyon ışık yılı uzakta, Berenices'in Saçı Takımyıldızı'nda yer alıyor. JW39, dokunaca benzeyen uzantılarıyla biliniyor. Galaksinin merkezinde, tıpkı Samanyolu Galaksisi gibi süper kütleli bir kara delik mevcut.

NASA uzmanları, JW39'un "gaddarca düşman" bir galaksi kümesine sürüklendiğini bildirdi. Galaksi kümelerinin üyeleri, genellikle çevrelerindeki daha büyük galaksilerin kütleçekim kuvvetiyle bozulup şekilden şekle girebiliyor. Kümedeki galaksilerin arasındaki alan da aşırı sıcak plazmayla doluyor. Bu plazma küme içi ortam olarak da biliniyor.

Plazma içinde hareket eden galaksiler, güçlü bir akıntıya karşı yüzen yüzücülere benzetiliyor. Bu plazma yeterince güçlüyse, galaksilerin kütleçekimini kırıp onları gaz ve tozdan arındırıyor. Böylece dokunaç benzeri yapılar meydana geliyor. Bu kozmik bileşenler olmazsa galaksilerde yeni yıldızlar doğmuyor. 

ESA ve NASA'nın yönetimindeki Hubble Uzay Teleskobu, 33 yılını yeni galaksileri keşfetmek ve yıldızların, gezegenlerin ve diğer gök cisimlerinin çarpıcı anlarını kaydetmekle geçirdi.

NASA'ya göre teleskop şimdiye kadar yaklaşık 50 bin gök cismi üzerinde 1,5 milyon kez gözlem yaptı.

1990'da uzay mekiği Discovery aracılığıyla fırlatılan teleskop, adını Astronom Edwin Hubble'dan alıyor.

Independent Türkçe, Space.com, Fox News

TEKNOLOJİ

NASA'nın Mars helikopteri, günler boyunca tamamen sessizliğe gömüldü

Ingenuity, İngilizcede "hüner" anlamına geliyor (NASA)​​
Ingenuity, İngilizcede "hüner" anlamına geliyor (NASA)​​
TT
TT

NASA'nın Mars helikopteri, günler boyunca tamamen sessizliğe gömüldü

Ingenuity, İngilizcede "hüner" anlamına geliyor (NASA)​​
Ingenuity, İngilizcede "hüner" anlamına geliyor (NASA)​​

Şubat 2021'de Kızıl Gezegen'e ulaşan ve başka bir gezegendeki ilk kontrollü uçuşu gerçekleştirmeyi başaran Mars helikopteri Ingenuity, iletişim sorunları yaşıyor.

Başta sadece 5 uçuş yapması için tasarlanan Ingenuity, beklenen ömrünü çok aştı ve kısa süre önce 51. uçuşunu gerçekleştirdi.

Ancak NASA ekibine göre bu uçuş az kalsın gerçekleşemiyordu.

Zira ekibin helikopterle iletişimi tam 6 gün boyunca kesildi.

İletişim kesintisi helikopterin Mars zamanıyla gezegendeki 755. gününde meydana geldi.

NASA araştırmacıları ilk başta bu kesintiyi çok önemsemedi. Zira Güneş enerjisiyle çalışan helikopterin enerjisi, zaman zaman yeterince ışık alamadığında düşebiliyor.

Ancak kısa sürede bu seferki kesintinin daha farklı ve şiddetli olduğu ortaya çıktı.

Ingenuity'nin Baş Mühendisi Travis Brown, "Mars'ta helikopterin çalıştığı 700'den fazla gün boyunca bir kez bile tam bir radyo kesintisi yaşamamıştık" dedi:

En kötü iletişim ortamlarında bile, her zaman bazı faaliyet belirtileri görürdük.

Öte yandan ekip, bu kez Ingenuity'den hiçbir sinyal alamadı. Hatta helikopterden bir daha haber alamayacaklarından endişelenmeye başladılar.

Ancak 6. günün sonunda sinyal almayı başardıklarında rahat bir nefes aldılar.

Araştırmacılara göre sinyal kesintisinin nedeni Perseverance'la Ingenuity arasındaki arazinin yapısından kaynaklanıyor.

Ingenuity, Mars'a 2021'de NASA'nın Perseverance adlı uzay aracının karın bölmesinde gelmişti. Daha sonra araçtan ayrılan helikopter halen onun aracılığıyla Dünya'yla iletişim kuruyor.

Uzay aracı Mars arazisinde gezerken, helikopter de bir yandan uçuşlarını sürdürerek veri toplamaya devam ediyor.

Ekibe göre son dönemde helikopter ve Perseverance arasında bir sırt yer alıyor. Bu da helikopterin iletişim sinyallerinin Perseverance'a ulaşamamasına neden oldu. Daha sonra uzay aracı helikoptere yeniden yaklaştığında sinyallerin de yeniden ulaşabildiği düşünülüyor.

 

Independent Türkçe, Universe Today, Interesting Engineering