KEİPA Genel Sekreteri Hajiyev, Ermenistan'a toprakları diyalogla iade etmesi çağrısı yaptı

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA
TT

KEİPA Genel Sekreteri Hajiyev, Ermenistan'a toprakları diyalogla iade etmesi çağrısı yaptı

Fotoğraf: AA
Fotoğraf: AA

Hajiyev, Azerbaycan'ın hiçbir zaman savaştan yana olmadığını belirterek, "Ermenistan ile sorunların sulh yoluyla çözülmesinden yanayız. Umuyoruz Ermenistan savaş yoluyla değil, masada ve diyalogla geri kalan topraklarımızı iade eder." dedi.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi (KEİPA) Genel Sekreteri Asaf Hajiyev, Azerbaycan'ın hiçbir zaman savaştan yana olmadığını belirterek, "Biz Ermenistan ile sorunların sulh yoluyla çözülmesinden yanayız. Umuyoruz Ermenistan savaş yoluyla değil, masada ve diyalogla geri kalan topraklarımızı iade eder." dedi.
Hajiyev, Azerbaycan ve KEİPA'nin deprem bölgesine yönelik yardımlarını, Azerbaycan-Ermenistan arasındaki toprak bütünlüğü sorununu ve Türkiye-Yunanistan gerilimine ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Azerbaycan'ın hiçbir zaman kendini Türkiye'den ayrı görmediğini daima iki devlet bir millet şiarı ile hareket ettiğini dile getiren Hajiyev, 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin kendilerini çok derinden üzdüğünü söyledi.
Hajiyev, "Şüphesiz acımız sonsuz ama ben inanıyorum ki biz bu felaketin de üstesinden geleceğiz. Hep beraber yaralarımızı saracağız." dedi.
Azerbaycan'ın depremin ilk gününden itibaren bölgeye intikal etmeye başladığını kaydeden Hajiyev, kurtarma ekipleri ve gönüllülerin Türk halkıyla tek yürek şekilde seferber olduğunu anlattı.
Hajiyev, KEİPA'nin deprem bölgesine yaklaşık 1 milyon lira nakdi yardım yaptığını, teşkilat çalışanların ise aralarında topladıkları paralarla bir tır ilaç aldıklarını ve bunları Adıyaman'a ulaştırdıklarını aktardı.
KEİPA başkan yardımcısı, Türkiye delegasyonu başkanı ve sekretarya çalışanlarıyla birlikte deprem bölgesine gittiklerini anlatan Hajiyev, "İnsanlar bu büyük felakette sevdiklerini kaybettiler. Sağ çıkanların acıları hala çok taze. İnsanlar hemen yerleşik hayata geçmek istiyorlar ki bu onların en doğal hakkı fakat şöyle de bir gerçek var depremin vurduğu alan çok büyük, 13 milyon kişi etkilendi. Dolayısıyla yeniden onarım biraz zaman alacaktır. Bazı zorlukların olması kaçınılmaz." diye konuştu.
Hajiyev, güçlü bir devlet olan Türkiye'nin depremin yarattığı krizin üstesinden en kısa zamanda geleceğini vurgulayarak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın depremzede evlerini bir yıl içinde tamamlayacağına dair inancının tam olduğunu söyledi.

Asaf Hajiyev, şöyle devam etti:
"Türkiye güçlü bir devlet, NATO üyesi bir ülke. Şu süreçte bazı zorluklar yaşanıyor. Bu sadece Türkiye ile ilgili bir sorun değil. Tüm ülkelerin ekonomilerinde daralma var. Dünya ciddi bir krizle karşı karşıya. Herkes bu ekonomik daralmadan şikayetçi ama ben Türkiye'nin güçlü bir ekonomisi olduğuna inanıyor ve bu krizin üstesinden geleceğini düşünüyorum. Türkiye güçlü bir ülke. Türk halkı birlikte hareket ettiğinde neleri başarabileceğini biz bu depremde çok net bir şekilde gördük. Türkiye bu krizden eninde sonunda çıkacak."

"Ermenistan ile sorunların sulh yoluyla çözülmesinden yanayız"
Hajiyev, Azerbaycan-Ermenistan arasındaki gerilimle ilgili değerlendirmelerde bulunarak, iki ülke arasındaki toprak bütünlüğü anlaşmazlığının artık kökten çözülmesi gerektiğine dikkat çekti.
Katalonya'nın bağımsızlık talebini hatırlatan Hajiyev, "Avrupa Birliği İspanya'nın yanında durdu ve talebi 'kabul edilemez' olarak niteledi. İspanya'nın toprak bütünlüğüne saygı duyanlar, konu Karabağ olunca Karabağ'ın Ermenilere verilmesi çağrısını yaptı. İspanya'nın toprak bütünlüğüne saygı duyanlar, Azerbaycan'ın toprak bütünlüğüne de saygı duymak zorundalar. Aksi durum çifte standart olur, başka açıklaması da olmaz." ifadelerini kullandı.
Hajyev, Azerbaycan'ın Karabağ savaşı ile işgal altındaki topraklarının büyük bir bölümünü aldığını belirterek, Ermenistan'ın diyaloğa yanaşmaması durumunda Azerbaycan'ın geri kalan toprakları almak için güç kullanmaktan kaçınmayacağını söyledi.
Hiçbir zaman savaştan yana olmadıklarını vurgulayan Hajiyev, "Tabii ki Ermenistan ile yeni bir savaşa girmek istemiyoruz çünkü her savaşta gençlerimizi kaybediyoruz. Biz Ermenistan ile sorunların sulh yoluyla çözülmesinden yanayız. Umuyoruz Ermenistan savaş yoluyla değil, masada ve diyalogla geri kalan topraklarımızı iade eder." ifadelerini kullandı.
Hajiyev, muhalefet, Karabağ Ermenileri ve diasporanın Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'i etkisi altına aldığını, hükümetinin, "Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü savunuyoruz." şeklindeki açıklamalarını sabote ettiğini ve ülkeyi savaşa sürüklemeye çalıştıklarını söyledi.
Ermenistan'ın en kısa zamanda Azerbaycan topraklarını geri vermesi gerektiğini kaydeden Hajiyev, "Kanaatimce Ermenistan için en doğru yol bu çünkü ekonomisi bitmiş, zor durumda ve yoksul bir ülke. Bir an önce Türkiye ve Azerbaycan ile ilişkilerini düzeltsinler, ekonomik işbirliği kursunlar ve bu ekonomik çıkmazdan kurtulsunlar." değerlendirmesinde bulundu.
Anadolu Ajansı web sitesinde, AA Haber Akış Sistemi (HAS) üzerinden abonelere sunulan haberler, özetlenerek yayımlanmaktadır. Abonelik için lütfen iletişime geçiniz.
İlgili konular



ABD ile Çin arasında güç dengesini yeniden şekillendiren soğuk savaş alanı olarak yapay zeka

Çin ile ABD arasındaki yapay zeka yarışı, Soğuk Savaş dönemini hatırlatıyor (Görsel: AI)
Çin ile ABD arasındaki yapay zeka yarışı, Soğuk Savaş dönemini hatırlatıyor (Görsel: AI)
TT

ABD ile Çin arasında güç dengesini yeniden şekillendiren soğuk savaş alanı olarak yapay zeka

Çin ile ABD arasındaki yapay zeka yarışı, Soğuk Savaş dönemini hatırlatıyor (Görsel: AI)
Çin ile ABD arasındaki yapay zeka yarışı, Soğuk Savaş dönemini hatırlatıyor (Görsel: AI)

Independent Arabia

Yapay zeka (AI) konusunda yaşanan küresel rekabette, Çin ve ABD önümüzdeki on yıl içinde ekonomi, siyaset ve toplumu yeniden şekillendirmesi beklenen bu teknolojiye liderlik etmek için yarışan iki güç olarak öne çıkıyor. ABD, OpenAI, Google ve Nvidia gibi şirketler sayesinde elindeki açık avantajı korurken, Pekin kapsamlı bir ulusal planla dengeleri değiştirmeye çalışıyor. ABD gazetesi The Wall Street Journal'da (WSJ) kısa bir süre önce yer alan bir habere göre ‘teknoloji temelli yeni bir soğuk savaşa’ benzeyen bir ortamda Pekin, bilgi işlem altyapısına büyük yatırımlar yapıyor ve yerel modeller geliştiriyor.

Çinli liderler, geçtiğimiz yılın başlarında, gelecek vaat eden yeni teknolojilerde Amerikan şirketlerinin hakimiyetinden endişe ve hayal kırıklığı duyuyorlardı. Çinli şirketler, üretken yapay zeka alanında o kadar geride kalmışlardı ki, çoğu ABD merkezli teknoloji devi Meta'nın herkesin ücretsiz olarak kullanabileceği açık kaynak kodlu Llama modellerine güveniyordu. Durumu daha da kötüleştiren ise, ABD'nin gelişmiş yapay zeka çiplerinin ihracatına getirdiği kısıtlamalar oldu. Bu kısıtlamalar Çin'in bu alanda ilerlemesini daha da engelleme tehdidi oluşturuyordu.

Sonuç olarak Pekin, 2024 baharında teknoloji şirketlerinin yöneticileri üzerindeki baskıyı iki katına çıkardı. WSJ’nin aynı haberine göre Çin’in önde gelen bir yapay zeka şirketi, bir ay içinde 10 farklı devlet kurumundan, yerli yapay zeka modelleri konusunda harekete geçmesi için çağrılar aldı. Bu çabalar ülkeye uygulanan kısıtlamaları hafifletti, fonları artırdı. Bilgi işlem yetenekleri hızla inşa edilmeye başladı. Bundan birkaç ay sonra ‘DeepSeek’ adlı bir start-up (girişim), Silikon Vadisi'nin dikkatini çeken gelişmiş bir yapay zeka modelini tanıttı. Bu gelişme, Çin'de yeni bir iyimserlik dalgası yaratırken hükümeti bu alanda sağladığı desteğini artırmaya ve ABD ile rekabeti yoğunlaştırmaya itti.

Yapay zeka artık egemen devletler için belirleyici bir bilimsel, ekonomik ve askeri avantaj sağlayabilecek bir araç olarak görüldüğünden, bu yarış ile geleneksel Soğuk Savaş arasındaki karşılaştırmalar bilimsel ve siyasi çevrelerde sıradan hale geldi. Öte yandan teknolojideki gelişmeler, savunma sistemlerini iyileştirmeyi ve hastalıkları teşhis etmeyi vaat etmekle kalmayıp aynı zamanda üretim, bilgi ve bilgi akışının kontrolü modellerini de değiştirerek, dezenformasyon, casusluk ve siber saldırıların yayılmasında kullanılacağına dair endişeleri de artırdı.

WSJ’nin haberine göre ABD en gelişmiş modellerin üretiminde, gelişmiş çiplere ve özel sektör finansmanına sahip olarak önemli bir liderliği elinde tutarken bu yılın ilk yarısında yapay zeka girişimlerine yapılan yatırımları 100 milyar doları aştı. Buna karşın Çin, çok sayıda mühendisi, düşük işletme maliyetleri ve Batı bürokrasisi karşısında hızlı hareket eden devlet öncülüğündeki ekonomik sistemi gibi iç güçlerine güveniyor. Pekin, 2028 yılına kadar güneş ve rüzgar enerjisine dayalı bölgelerdeki yüzlerce veri merkezini birbirine bağlayan devasa bir ‘ulusal bulut sistemi’ oluşturmaya çalışıyor. Böylece ABD'nin gelişmiş çiplerin ihracatına getirdiği kısıtlamalara rağmen, büyük yapay zeka modellerini ülke içinde eğitmesini sağlayacak ortak bir hesaplama gücü elde etmeyi hedefliyor.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 2017 yılında ülkesini 2030 yılına kadar yapay zeka alanında küresel bir lider haline getirmek için iddialı bir plan ortaya koydu. Başlangıçta yetkililer yüz tanıma gibi güvenlik uygulamalarına odaklandı, ancak ChatGPT'nin piyasaya sürülmesi, fikir ve içerik üretme konusunda daha geniş olanaklar ortaya çıkardı. Bu da hem heyecan hem de endişe yarattı. Çin, başlangıçta üretken yapay zeka modellerine sıkı kısıtlamalar getirdi, ancak daha sonra ABD’deki gelişmelerin gerisinde kalma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu anlayınca bu kısıtlamaları hafifletti.

Washington 2023 yılının sonlarında çip ihracat kısıtlamalarını sıkılaştırırken, Pekin kaynaklarını harekete geçirmek için agresif adımlar attı. Şirketlere sübvanse edilmiş bilgi işlem gücü sağlamak için devlet tarafından işletilen veri merkezleri kurdu. Yurtdışında eğitim için dış kaynak kullanımına izin verdi ve kamu verilerinin ticareti için pazarların oluşturulmasını teşvik etti. Yerel yönetimler, start-up’lara finansman sağlamak için kampanyalar başlattı. Bazı kuruluşlar ise ABD üretimi ihracatı yasaklı çipleri elde etmek için gayri resmi tedarik ağlarından yararlandı.

Bu yılın başlarında, OpenAI'nin performansına çok daha düşük bir maliyetle yaklaşan DeepSeek modelinin başarısının ardından, Çin Devlet Başkanı Şi, şirketin kurucusu ve bazı teknoloji liderleriyle bir araya gelerek, yapay zekanın gelecekteki küresel rekabetin odak noktası haline getirilmesi çağrısında bulundu. Bunun ardından Çin’in dev şirketi Alibaba, üç yıl boyunca yapay zeka araştırmalarına 53 milyar dolar yatırım yapacağını duyurdu. Bu gelişmeler, Çin'in bu alanda savunmadan hücuma geçtiğini gösterdi.

Ancak ABD’nin yanıtı gecikmedi. Bu yılın ortalarında yayınlanan ‘AI 2027’ raporu, güvenli gelişim sınırlarının aşılmasına yol açabilecek çılgın bir yarışa karşı uyarıda bulundu. ABD Başkanı Donald Trump'ın temmuz ayında açıkladığı ‘AI Eylem Planı’ ise Çin üretimi yapay zeka modellerinin Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) gündemine ne ölçüde hizmet ettiğini izlemeyi ve teknik standartların belirlenmesinde rol oynayan uluslararası kurumlarda bu modellerin etkisine karşı koymayı öngörüyordu. Buna karşın Pekin, 2027 yılına kadar ekonominin yüzde 70'ine ve 2030 yılına kadar yüzde 90'ına yapay zekayı entegre etmeyi amaçlayan ‘AI Plus’ girişimini başlattı ve ‘üretim ve insan yaşamı modelini yeniden şekillendirme’ niyetini açıkladı.

Şarku’l Avsat’ın The Wall Street Journal'dan aktardığı analize göre Çin'in karşı karşıya olduğu en büyük zorluğun halen gelişmiş elektronik çipler olduğu ve bu alanda ABD'nin yaklaşık on yıl gerisinde kalıyor. Ancak Huawei gibi Çin merkezli şirketler, yüz binlerce yerel çipi bir araya getirerek hesaplama gücü artırılmış devasa sistemler oluşturmaya dayalı alternatif çözümler geliştiriyor. Bu strateji, teknik çevrelerde ‘sürü devleri yener’ olarak bilinir. Çünkü bu strateji kaliteyi telafi etmek için niceliğe dayanır. Huawei, gelecek yıl çip üretimini ikiye katlamayı planlarken, Çin Devlet Başkanı Şi, yarı iletkenler gibi kilit alanlarda teknolojik öz yeterliliğe ulaşmak için beş yıllık bir plan açıkladı.

ABD’li uzmanlar, tüm bu çabalara rağmen, ABD’nin onlarca yıllık liderliği göz önüne alındığında, çip üretiminde onu yakalamanın neredeyse imkansız olduğunu düşünüyorlar. Ancak, ABD’nin gelişme hızı yavaşlarsa veya modeller artan hesaplama gücüne rağmen teknik sınırlarına ulaşırsa, Çin bu farkı kapatma fırsatı yakalayabilir.

Öte yandan mevcut rekabet bilimsel üstünlükle sınırlı kalmayıp jeopolitik nüfuzun özüne kadar uzanıyor. Washington, Çin'in ‘otoriter yapay zekasını’ kontrolsüz bırakmanın teknolojik hakimiyetini tehdit ettiğine inanırken, Pekin geride kalmanın, Çin'in tam bir küresel güç olarak yükselişini engelleyen ABD üstünlüğünü kalıcı hale getirecek şekilde pekiştirmesinden korkuyor. Bu rekabet yaşanırken güvenlik ve etik konusundaki endişeler, Soğuk Savaş dönemini hatırlatan, ancak tüm dünyayı yeniden tanımlayabilecek dijital araçlarla yürütülen bir yarışta, üstünlük takıntısının gerisinde kalıyor.


İran, İsrail'i uyardı ve Rusya ile ilişkilerini genişletmek istediğini açıkladı

 İran bayrağı (Şarku’l Avsat)
İran bayrağı (Şarku’l Avsat)
TT

İran, İsrail'i uyardı ve Rusya ile ilişkilerini genişletmek istediğini açıkladı

 İran bayrağı (Şarku’l Avsat)
İran bayrağı (Şarku’l Avsat)

İran Hükümet Sözcüsü Fatma Muhacirani dün Tahran'ın arabuluculardan mesajlar aldığını doğruladı, ancak bu mesajların içeriğini açıklamadı.

Şarku’l Avsat’ın el-Alam TV’den aktardığına göre Muhacirani, Tahran'ın Rusya ve Körfez ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmeyi ve genişletmeyi amaçladığını, ayrıca ülkesinin nükleer enerji alanında Rusya ile iş birliği yaptığını belirtti.

Muhacirani, “Her ikisi de BRICS üyesi olan Çin ve Rusya ile kapsamlı ilişkilerimiz var” dedi.

Muhacirani, “Körfez ülkeleriyle ilişkilerimizi geliştirme ve genişletme sürecindeyiz... Karşılıklı anlayış ve çevre koşullarına saygı gösterilmesi koşuluyla, bölgedeki tüm ülkelerle ilişkilerimizin gelişmesini memnuniyetle karşılıyoruz” ifadelerini kullandı.

İsrail'in ülkesine yönelik saldırılarının tekrarlanmaması konusunda uyarıda bulunan Muhacirani şöyle dedi: “Aynı hata tekrarlanırsa, düşman geçen seferkinden daha sert ve ağır bir yanıtla karşılaşacak. Halkımızın hayatını, topraklarımızın bütünlüğünü ve ulusal egemenliğimizi savunurken kimseyi dikkate almayacağız.”

Muhacirani ayrıca, İran'ın herhangi bir saldırıya cevap verebilmek için füze kapasitesini güçlendirmesinin doğal olduğunu bildirdi.

Muhacirani, ülkesinin şu anda Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması çerçevesinde, ulusal çıkarların gerekliliklerine uygun olarak ve ülkede yürürlükte olan yasalara dayalı olarak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile iş birliği içinde olduğunu ifade etti.


İsrailli yetkili: Güney Afrika'ya gelen Filistinliler üçüncü bir ülkeden vize aldılar

Güney Afrika yetkilileri tarafından beklenmedik bir şekilde ülkeye giriş izni verilen 130 kişilik grubun bir üyesi olan Filistinli bir adam (Reuters)
Güney Afrika yetkilileri tarafından beklenmedik bir şekilde ülkeye giriş izni verilen 130 kişilik grubun bir üyesi olan Filistinli bir adam (Reuters)
TT

İsrailli yetkili: Güney Afrika'ya gelen Filistinliler üçüncü bir ülkeden vize aldılar

Güney Afrika yetkilileri tarafından beklenmedik bir şekilde ülkeye giriş izni verilen 130 kişilik grubun bir üyesi olan Filistinli bir adam (Reuters)
Güney Afrika yetkilileri tarafından beklenmedik bir şekilde ülkeye giriş izni verilen 130 kişilik grubun bir üyesi olan Filistinli bir adam (Reuters)

İsrail yetkilileri dün, Güney Afrika'ya gelişleri soru işaretleri uyandıran 153 Filistinlinin, ismi açıklanmayan üçüncü bir ülkeden giriş izni aldığını açıkladı.

İsrail Savunma Bakanlığı bünyesinde yer alan Filistin Topraklarındaki Hükümet Aktivitelerini Koordinasyon Birimi (COGAT) Sözcüsü Shimi Zuaretz, AFP'ye verdiği demeçte, Filistinlilerin Gazze'den ayrılmalarına ancak onları kabul etmek için üçüncü bir ülkeden onay alındıktan sonra izin verildiğini söyledi. Zuaretz, bahsettiği ülkenin adını açıklamadı.

Güney Afrika sınır polisi, Filistinlilerin pasaportlarında İsrail'den çıkış damgası bulunmadığı için perşembe günü Johannesburg'a indikten sonra 12 saat boyunca uçakta gözaltında tutulduklarını söyledi.

Güney Afrika İçişleri Bakanlığı, bir sivil toplum kuruluşunun Filistinlilere konaklama sağlayacağını açıklamasının ardından, onların uçaktan inmelerine izin verdi.

Gift the Givers adlı sivil toplum örgütü, Güney Afrika medyasına, bu uçuşu ve 28 Ekim'de 176 Gazze sakini taşıyan önceki uçuşu kimin organize ettiğini bilmediğini bildirdi.

İsminin açıklanmaması koşuluyla AFP’ye konuşan İsrailli bir yetkili, transferi koordine eden kuruluşun, tahliye edilenlerin tümüne üçüncü bir ülke üzerinden giriş vizesi sağladığını söyledi.

Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa cuma günü gazetecilere yaptığı açıklamada, “Sanki sınır dışı edilmiş gibiler… Bunlar, gizemli bir şekilde Nairobi'den geçen bir uçağa bindirilip buraya getirilen Gazzeli insanlar” dedi.

Güney Afrika İçişleri Bakanlığı, grubun 130 üyesinin ülkeye giriş yaptığını, geri kalan 23 üyenin ise başka destinasyonlara giden bir uçağa bindiğini açıkladı.

fgrt
Filistin'in Güney Afrika Büyükelçisi Hanan Cerrar, Güney Afrika'ya gelen Filistinlilerle birlikte fotoğraf çekildi. (Filistin'in Güney Afrika Büyükelçiliği’nin Facebook sayfası)

Zuaretz, COGAT’ın Gazze sakinlerinin İsrail üzerinden ev sahibi ülkelere gitmelerini kolaylaştırdığını açıkladı. Bu, tıbbi tedaviye ihtiyaç duyan hastalar, çifte vatandaşlar ve üçüncü ülkelere vize sahibi olanlar için geçerli.

Zuaretz, İsrail'in ‘kararlarını yalnızca yabancı ülkelerin taleplerine dayandırdığını’ bildirdi. 7 Ekim 2023'te Hamas'ın İsrail yerleşimlerine saldırmasının ardından Gazze Şeridi'nde savaşın patlak vermesinden bu yana 40 binden fazla Gazze sakininin bölgeden ayrılmasının kolaylaştırıldığını belirtti.

Sahra altı Afrika'daki en büyük Yahudi topluluğuna ev sahipliği yapan Güney Afrika, Filistin davasının en güçlü destekçilerinden biri.

Güney Afrika, 2023 yılında, İsrail'i Uluslararası Adalet Divanı'na (UAD) götürerek Gazze Şeridi'nde ‘soykırım’ suçlamasında bulundu.