Bilim insanları: Uzaylılar toz taneciklerinde bulunabilir

Bu çalışmanın bir parçası olmamakla birlikte, mikroskopla çekilen bu fotoğraf, ABD uzay ajansı NASA'nın 2004'teki Stardust görevinden gelen küçük kuyruklu yıldız enkaz parçacıklarının çarpma yollarını ve gövdelerini gösteriyor (NASA/JPL CC-0)
Bu çalışmanın bir parçası olmamakla birlikte, mikroskopla çekilen bu fotoğraf, ABD uzay ajansı NASA'nın 2004'teki Stardust görevinden gelen küçük kuyruklu yıldız enkaz parçacıklarının çarpma yollarını ve gövdelerini gösteriyor (NASA/JPL CC-0)
TT

Bilim insanları: Uzaylılar toz taneciklerinde bulunabilir

Bu çalışmanın bir parçası olmamakla birlikte, mikroskopla çekilen bu fotoğraf, ABD uzay ajansı NASA'nın 2004'teki Stardust görevinden gelen küçük kuyruklu yıldız enkaz parçacıklarının çarpma yollarını ve gövdelerini gösteriyor (NASA/JPL CC-0)
Bu çalışmanın bir parçası olmamakla birlikte, mikroskopla çekilen bu fotoğraf, ABD uzay ajansı NASA'nın 2004'teki Stardust görevinden gelen küçük kuyruklu yıldız enkaz parçacıklarının çarpma yollarını ve gövdelerini gösteriyor (NASA/JPL CC-0)

Bilim insanları, uzaylı yaşamın başka gezegenlerden fırlatılan tozlarda bulunabileceğini söylüyor.
Başka gezegenlerden fırlatılan tanecikler, gezegenlerindeki yaşamın izlerini hâlâ taşıyor olabilir.
Bir gezegen asteroit çarpması gibi devasa bir çarpışma yaşadığında, materyalinin parçaları genellikle uzaya savrulur. Materyaller daha sonra evrende seyahat ederek çok büyük zaman dilimlerinde muazzam mesafeler kat edebilir.
Bu materyal, mikroorganizma fosilleri gibi, o gezegenlerdeki yaşamın doğrudan ya da dolaylı belirtilerini içerebilir.
Ve yeni bir makale, insanlığın bir gün bu tozu bu yaşam belirtileri için inceleyebileceğini, hatta bunu şimdi bile yapabileceğini öne sürüyor.
Yeni makalenin yazarı, Tokyo Üniversitesi'nden Tomonori Totani, "Diğer gezegenlerden fırlatılan iyi korunmuş tanecikleri olası yaşam belirtileri için incelemeyi öneriyorum" diyor:
"Güneş sistemimiz dışında yaşam arayışı genellikle iletişim belirtilerinin aranması anlamına gelir ki bu da akıllı yaşama işaret ederken teknoloji öncesi yaşamı dışarıda bırakır.
Ya da araştırılan şey yaşamı ima edebilecek atmosferik işaretlerdir fakat doğrudan teyit olmadan, her zaman yaşamın varlığını gerektirmeyen bir açıklama olabilir. Bununla birlikte, toz taneciklerinde yaşam belirtileri varsa, sadece emin olmakla kalmaz, çok yakında bulabiliriz de."
Uzaya fırlatılan daha büyük materyal parçaları genellikle gezegenlerine geri düşer veya bir gezegenin etrafında yeni kalıcı yörüngelere katılır ve çok daha küçük olanlar muhtemelen yararlı yaşam belirtileri içeremeyecek kadar ufaktır. Ancak ortada, başka yerlerde yaşam bulmaya imkan tanıyacak yaklaşık 1 mikrometre boyutunda toz parçaları olabilir.
Böyle bir toz parçası sadece tek hücreli bir organizmaya ev sahipliği yapacak kadar büyük değil, aynı zamanda muhtemelen kendi güneş sistemini terk edecek kadar da küçüktür. Profesör Totani, toz parçacığının kendi güneş sistemini bir kez terk ettikten sonra bizimkine doğru yol alabileceğini öne sürüyor.
Dahası, bu taneciklerden bazıları halihazırda Dünya'da olabilir. Başka bir güneş sisteminden geldiğini tespit etmek zor olabilir ve ekstra çalışma gerektirebilir.
Totani, "Makalem, bu senaryonun farklı yönlerine ilişkin mevcut verileri kullanarak bu fikri araştırıyor" diyor: 
"Söz konusu mesafeler ve süreler çok büyük olabilir ve her ikisi de başka bir gezegenden yaşam belirtileri içeren herhangi bir püskürüğün bize ulaşma şansını azaltır. Buna bir de uzayda ısı ya da radyasyon nedeniyle küçük nesneleri yok edebilecek çok sayıda olay eklendiğinde şans daha da azalıyor.
Buna rağmen, her yıl bu türden yaklaşık 100 bin taneciğin Dünya'ya iniş yapıyor olabileceğini hesaplıyorum. Çok fazla bilinmeyen olduğundan bu tahmin çok yüksek ya da çok düşük kalabilir ancak bunu keşfetmek için gerekli araçlar zaten mevcut, dolayısıyla bu değerli bir arayış gibi görünüyor."
Çalışmayı anlatan "Solid grains ejected from terrestrial exoplanets as a probe of the abundance of life in the Milky Way" (Samanyolu'ndaki yaşam bolluğunun bir araştırması olarak karasal ötegezegenlerden fırlatılan katı tanecikler) başlıklı makale, International Journal of Astrobiology adlı akademik dergide yayımlandı.



"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
TT

"Asya tek boynuzlu atı"nın genom haritası ilk kez çıkarıldı: Yok olmalarını engelleyebilir mi?

Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)
Laos'ta 1999'da kameralara yakalanan saolanın en iyi tahminlere göre 100'den az üyesi kaldı (Ban Vangban Village/Wildlife Conservation Society)

Son derece nadir rastlanan "Asya tek boynuzlu atı" saolanın ilk defa genom haritası çıkarıldı. Yeni çalışma nesli kritik tehlike altındaki türün yaşamasını sağlayabilir. 

İlk kez 1992'de tanımlanan saola (Pseudoryx nghetinhensis), en yakın zamanda keşfedilen büyük memeli türü. Vietnam ve Laos'un dağlık ormanlarında yaşayan bu sığır türü, boynuzlarının yanı sıra çok nadir görülmesi nedeniyle "Asya tek boynuzlu atı" diye biliniyor.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'ne (IUCN) göre nesli kritik tehlike altındaki bu türün 100'den daha az üyesi kaldığı tahmin ediliyor. Üstelik en son 2013'te görülmesi, soyunun çoktan tükenmiş olabileceği ihtimalini de gündeme getiriyor. 

Uluslararası bir araştırma ekibi, avcıların evlerinden toplanan saola kalıntılarından alınan parçaları analiz ederek 26 saolanın tam genomunu çıkardı. Türünün ilk örneği olan bu çalışma, saolanın geçmişini anlama ve geleceğini güvence altına alma yolunda kritik bilgiler sundu. 

Bulguları hakemli dergi Cell'de 5 Mayıs Pazartesi günü yayımlanan çalışmaya göre saolalar 5 bin ila 20 bin yıl önce iki ayrı popülasyona ayrılmış. 

Makalenin başyazarı Genís Garcia Erill "Saolanın önemli genetik farklılıklara sahip iki popülasyona ayrıldığını görmek bizi epey şaşırttı" diyerek ekliyor: 

Bu daha önce hiç bilinmiyordu ve genetik veriler olmadan bilmemizin yolu yoktu. Bu önemli bir sonuç çünkü türün genetik varyasyonunun nasıl dağıldığını etkiliyor.

Bilim insanları ayrıca iki popülasyonun da Son Buzul Çağı'ndan itibaren azaldığını saptadı. Ekip, toplam saola nüfusunun 10 bin yıldır hiçbir zaman 5 binin üstüne çıkmadığını tahmin ediyor.

Bu durum, iki grubun da genetik çeşitliliğini kaybettiği anlamına geliyor. Ancak her biri genetik kodlarının farklı kısımlarını kaybetmiş. Araştırmacılara göre bu, nesillerinin tükenmesini önlemede kritik bir rol oynayabilir. 

Garcia Erill "Bir popülasyonda kaybolan genetik varyasyon diğerini tamamlıyor. Yani eğer bunları karıştırırsak, diğerindeki eksiklik giderilebilir" diye açıklıyor.

Bilim insanları saolaların hayatta kalması için esaret altında çiftleşmelerini sağlayacak bir program geliştirmeye çalışıyor. Yeni çalışmayı yürüten ekibin hesaplamalarına göre böyle bir program, tükenme riski karşısında en etkili çözümü sunuyor. 

Çalışmanın bir diğer yazarı Rasmus Heller şöyle diyor:

Gelecekteki bir popülasyonun temelini oluşturmak için en az bir düzine saolayı (ideal olarak her iki popülasyonun karışımı) bir araya getirebilirsek, modellerimiz türlerin uzun vadede hayatta kalma şansının yüksek olacağını gösteriyor.

En son 2013'te görülen bir türün 12 üyesini bulmak zorlu bir iş. Ancak araştırmacılar, yeni çalışmanın bu sorunu çözebileceğine inanıyor. Saolanın genetik haritasının çıkarılması, daha kapsamlı arama çalışmalarının önünü açabilir. 

Makalenin yazarlarından Minh Duc Le, "Birçok araştırmacı, suda ve hatta aynı habitatta yaşayan kan emiciler olan sülüklerde, saola DNA'sının izlerini bulmayı deneyip başaramadı" diyerek ekliyor:

Bu tekniklerin hepsi küçük DNA parçalarını tespit etmeye dayanıyor ama artık saola genomunun tamamını bildiğimize göre, bu parçaları bulmak için çok daha geniş bir el kitabımız var.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Cell