Reuters: Irak, Türkiye aleyhindeki tahkim davasını kazandıktan sonra IKBY’den ham petrol ihracatını durdurdu

Iraklı bir teknik işçi, Kuzey Irak’ta Kerkük’ün batısındaki Bai Hassan petrol sahasındaki petrol boru hatlarını inceliyor (Getty Images)

Iraklı bir petrol yetkilisi, Irak’ın Türkiye aleyhine uluslararası tahkim mahkemesinde açtığı davayı kazanmasının ardından, ülkesinin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ve kuzeydeki Kerkük sahalarından günlük 450 bin varil ham petrol ihracatını durdurduğunu öne sürdü.
Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığı habere göre IKBY hükümeti de, mahkemenin Türkiye aleyhine ve Irak hükümeti lehine olan kararının Bağdat hükümeti ile ilişkilerini aksatmayacağını açıkladı.
Bağdat, 2014 yılına dayanan bir davada, Türkiye’nin IKBY’nin Ceyhan limanına bir boru hattı üzerinden petrol ihraç etmesine izin vererek ortak bir anlaşmayı ihlal ettiğini öne sürdü.
Bağdat, IKBY’nin ihracatını yasa dışı olarak görüyor.
Irak Petrol Bakanlığı, Fransa merkezli Uluslararası Ticari Tahkim Mahkemesi’nin Perşembe günü Irak lehine karar verdiğini bildirdi.
Iraklı petrol yetkilisine göre, Türkiye tahkim kararına saygı duyacağını Irak’a bildirdi.
Reuters tarafından görülen bir belgeye göre, Türk denizcilik yetkilileri, Ceyhan petrol ihracat merkezindeki Iraklı çalışanlara, Irak hükümetinin onayı olmadan hiçbir geminin IKBY ham petrolünü yüklemesine izin verilmeyeceği yönünde bilgilendirdi.
Haber ajansı tarafından görülen ayrı bir belgeye göre de, Türkiye daha sonra Ceyhan’a giden boru hattından Irak ham petrolünün pompalanmasını durdurdu.
Reuters’e konuşan Iraklı bir yetkili, Cumartesi günü Irak’ın Kerkük’ün kuzeyindeki petrol sahalarından çıkan boru hattının kendi tarafında petrol taşımayı durdurduğunu söyledi.
Boru hattı operasyonlarına aşina bir kaynağa göre Irak, boru hattı durdurulmadan önce günde 370 bin varil IKBY ham petrolü ve günde 75 bin varil federal hükümet ham petrolü pompalıyordu.
Irak Petrol Bakanlığı’ndan bir yetkili ise, “Petrol bakanlığından bir heyet, tahkim kararına uygun olarak Irak’ın kuzeyindeki ham petrolü ihraç edecek yeni mekanizma üzerinde anlaşmak amacıyla enerji yetkilileriyle görüşmek için yakında Türkiye’ye gidecek” dedi.
Irak Petrol Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Irak’ın Ceyhan limanı üzerinden petrol ihracatının devam etmesini sağlamanın yolları ve Milli Petrol Şirketi SOMO’nun petrol şirketleriyle olan yükümlülüklerini ilgili makamlarla görüşeceği belirtildi.
Türkiye’nin Irak’a faiz öncesi yaklaşık 1,5 milyar dolar ödemesinin istendiği karar, medyaya konuşma yetkisi olmadığı için isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan davaya yakın bir kaynağa göre 2014-2018 dönemini kapsıyor.
Kaynağın yaklaşık iki yıl sürmesini beklediği ikinci bir tahkim davası, 2018’den sonraki dönemi içeriyor.
Üretim riskleri
Tahkim davasıyla ilgili son duruşma Temmuz 2022’de Paris’te yapıldı, ancak sürece aşina bir kaynağa göre, hakemlerin tahkim mahkemesi sekreteryası ve Uluslararası Ticaret Odası’nın kararı onaylaması aylar sürdü.
Kaynaklar, IKBY’nin petrol üretimi üzerindeki etkinin büyük ölçüde Irak Türk Petrol Boru Hattı’nın (ITP) kapalı kalma süresine bağlı olduğunu bildirdi.
Kaynaklar ayrıca, bunun IKBY’de faaliyet gösteren petrol şirketleri için önemli bir belirsizliğe neden olacağını da sözlerine ekledi.
Bölgede faaliyet gösteren Dallas merkezli HKN Energy’nin ABD’li temsilcilerine geçen yıl yazılan bir mektuba göre, boru hattı yoluyla ihracatın durdurulması IKBY ekonomisinin çöküşünü tetikleyebilir.
Mektupta, Türkiye’nin Kuzey Irak’taki petrol kaybını telafi etmek için İran ve Rusya’dan daha fazla ham petrol tedarik etmesi gerekeceği belirtildi.
Analistler, iş ortamı düzelmediği takdirde şirketlerin bölgeden çekilebilecekleri konusunda uyardı.
Aralarında HKN Energy ve Gulf Keystone’un da bulunduğu yabancı petrol firmaları, bu yılki yatırım planlarını, aylarca gecikmelerle karşılaşan IKBY ödemelerinin güvenilirliğine bağladı.