NASA'nın yeni uzay kıyafetleri neden beyaz değil?

Kıyafetin bedene tam anlamıyla uygun olması, aşırı yorgunluğu ve fiziksel yaralanma riskini azaltıyor (AP)
Kıyafetin bedene tam anlamıyla uygun olması, aşırı yorgunluğu ve fiziksel yaralanma riskini azaltıyor (AP)
TT

NASA'nın yeni uzay kıyafetleri neden beyaz değil?

Kıyafetin bedene tam anlamıyla uygun olması, aşırı yorgunluğu ve fiziksel yaralanma riskini azaltıyor (AP)
Kıyafetin bedene tam anlamıyla uygun olması, aşırı yorgunluğu ve fiziksel yaralanma riskini azaltıyor (AP)

NASA'nın 2026'da Artemis görevi kapsamında Ay'a göndermeyi planladığı astronotlar için hazırlanan uzay kıyafetleri dikkat çekici bir tasarıma sahip.
Uzay firması Axiom Space'in NASA'yla imza attığı 228 milyon dolarlık kontrat sonucunda hazırladığı prototip kıyafet, önceki hafta görücüye çıkarılmıştı.
"AxEMY Yeni Nesil" diye adlandırılan uzay giysisi, 1972'de sona eren Apollo Ay görevlerinden sonra gök cismine ilk kez adım atacak astronotların hareket etmesini kolaylaştıracak pek çok yenilik içeriyor.
Hazırlanması 6 ay süren kıyafet sayesinde astronotlar Ay'da zıplamak zorunda kalmayacak. Zira astronotların rahat adım atmasını sağlayacak özel botlar da giysiye dahil.
Öte yandan 15 Mart'ta düzenlenen etkinlikte tanıtılan yeni kıyafette üzerinde durulmayan "karanlık" bir nokta var.
Siyah taban üzerine turuncu ve mavi desenlerle bezenmiş uzay kıyafeti, son derece fütüristik bir görünüme sahip olsa da aslında biraz da yanıltıcı.
Zira astronotların Ay yüzeyindeyken tıpkı Apollo görevlerinde olduğu gibi beyaz kıyafet giymesi gerekiyor.

Siyah giysi tehlike yaratır
Uzmanlara göre astronotlar Ay'da siyah bir giysiyle dolaşırsa hayatları tehlikeye girebilir.
Bu yüzden Ay yüzeyine adım attıklarında üzerlerindeki Axiom tasarımı giysiler aslında beyaz olacak.
Ay'da insanları Güneş'in radyasyonundan koruyacak bir atmosfer yok. Bu da sıcaklığı iyi ayarlamanın hayatta kalmanın bir numaralı kuralı olduğu anlamına geliyor. 
Astronotları Güneş'in filtrelenmemiş ışığında serin tutmak için uzay giysileri yansıtıcı ve iyi yalıtımlı olmalı. Bu yansıtıcılığı sağlamak için en iyi rengin de beyaz olduğu biliniyor.
Axiom Space'ten yapılan basın açıklamasında, yeni prototipte aslında "tescilli tasarımın gizlendiği" ifade edildi.
Şirket sözcüsü Meridyth Moore, "Beyaz versiyon doğrudan NASA'ya verilecek. Bu yaz sonunda NASA'ya teslim edilecek bir eğitim giysisi koleksiyonu hazırlıyoruz" dedi.
Moore, gerçek beyaz giysinin halka ne zaman sunulacağı sorusuna şu yanıtı verdi:
"Güncel bir tarihimiz yok. NASA'yla birlikte karar vereceğiz."
Independent Türkçe, Business Insider, Science Alert



Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
TT

Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)

Kurbanlarını "dehşet verici" bir yolla öldüren bir yaban arısı türü keşfedildi. Meyve sineklerinin içine bıraktıkları larvalar büyüyerek sineğin karnını patlatıyor. 

Parazitoid yaban arıları, genellikle yumurtalarını henüz gelişim aşamasındaki sineklere bırakıyor. Bu dönemde konakçıların daha savunmasız olması arıların işini kolaylaştırıyor. 

Yumurtadan çıkan arılar, gelişimi devam eden sineklerin içinde büyüyerek onları içeriden yiyor. Sinekler genellikle yetişkinliğe varmadan ölüyor.

Fakat araştırmacılar ilk defa yetişkin sinekleri hedef alan bir parazitoid yaban arısı türü tespit etti. 

Mississippi Eyalet Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Logan Moore, bahçesinden topladığı meyve sineklerinin karnında, bilinmeyen bir türde yaban arısı larvası olduğunu gördü. 

Moore ve ekip arkadaşları, Syntretus perlmani adı verdikleri türün gelişim süreçlerini laboratuvar ortamında inceledi. 

Bulgularını önde gelen hakemli dergi Nature'da 11 Eylül'de yayımlayan ekip, arının iğnesiyle yetişkin meyve sineklerinin karnına yumurtasını bıraktığını kaydetti. 

Daha sonra yumurtanın larvaya dönüşerek sineğin karnında 18 gün kaldığı ve konakçısının karnını patlatarak onu terk ettiği gözlemlendi.

Ardından birkaç saat ortalıkta gezinen arı, koza evresine geçerek 23 günün ardından yetişkin olarak kozadan çıktı.

Moore, "Sineğin yan tarafından dışarı çıkıyor" diyerek ekliyor: 

Ve durumu daha dehşet verici kılan şey de sineğin genellikle bundan sonraki birkaç saat boyunca canlı kalması.

Yeni bulunan yaban arısının, dünyanın en yaygın sinek türlerinden meyve sineğini (Drosophila melanogaster) hedef alması bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Araştırmacılar, böyle bir keşfin nasıl şimdiye kadar yapılmadığını anlamaya çalışıyor. 

Moore, "Belki de bu kadar uzun süre keşfedilmemesinin nedeni, kimsenin bunu beklememesiydi" ifadelerini kullanıyor.

Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)
Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)

Bilim insanları laboratuvar testlerinde Syntretus perlmani'nin, Drosophila cinsindeki başka sinekleri de konakçı olarak seçtiğini gözlemledi.

Makalenin ortak yazarı Matthew Ballinger "Sinekleri hedef alan bilinen tüm parazitoid yaban arıları olgunlaşmamış yaşam evrelerindeki sineklere saldırır ve onun içinde gelişir" diyor: 

Drosophila ve diğer sinekleri hedef alan parazitoid yaban arıları hakkında 200 yıldır araştırmalar yürütülmesine rağmen, bugüne kadar yetişkinlere saldıran bir türe hiç rastlamamıştık.

Araştırmacılar Syntretus perlmani'nin, yetişkin sinekleri konakçı haline getirecek şekilde nasıl evrimleştiğini bulmayı amaçlıyor. 

Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)
Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)

Ballinger "Yeni tür hakkında daha fazla bilgi edinmek için sabırsızlanıyoruz" diyerek ekliyor: 

Umarız diğer araştırmacılar da önümüzdeki yıllarda kendi projelerine başlayarak bu türün enfeksiyon biyolojisini, ekolojisini ve evrimini daha iyi anlamaya çalışır.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, Nature