Şimdiye kadarki en parlak gama ışını patlaması tespit edildi

Gama ışını patlaması, Hubble Uzay Teleskobu'nun Geniş Alan Kamerası 3'le görüntülenmişti. İşlenmiş görüntüde patlamanın kaynağı ve ardıl ışıması daire içine alındı (NASA)

Uluslararası bir araştırma ekibi, şimdiye kadar gözlemlenmiş en parlak gama ışını patlamasını tespit etti.
Aralarında ABD'li ve Hollandalı bilim insanlarının yer aldığı ekip, teleskoplara yakalanan ışının şimdiye dek görülenlerden 70 kat daha parlak olduğunu belirledi.
Gama ışını patlamaları, önceden öngörülemeyen zamanlarda ve konumlarda meydana gelen, çoğunlukla yüksek enerjili fotonların fırlatılmasıyla oluşan patlama olayları.
Bu ışınlar genellikle yıldız patlamaları (süpernova) sırasında, ölmekte olan bir yıldızın yakıtı bittiğinde ve bir nötron yıldızına veya hatta bir kara deliğe dönüştüğünde salınıyor.
GRB 221009A adı verilen sıradışı örnek, ilk olarak 9 Ekim 2022'de gama ışını ve X ışını teleskopları tarafından tespit edilmişti.
Patlamaya neden olan olası süpernova, Dünya'dan yaklaşık 2 milyar ışık yılı uzaktaydı.
The Astrophysical Journal Letters ve Nature adlı hakemli bilimsel dergilerde yayımlanan iki yeni araştırmada bu gama ışını patlamasının parlaklığı ölçüldü.
Analizlere göre, GRB 221009A'nın bugüne kadar kataloglanan 12 bin gama ışını patlamasından en parlak olanı.
Louisiana Eyalet Üniversitesi'nden fizik ve astronomi yardımcı doçenti Eric Burns, "Bu ancak 10 bin yılda bir görülebilecek bir olay" ifadelerini kullandı:
"Yani, bunun insan uygarlığının başlangıcından bu yana Dünya'yı vuran en parlak gama ışını patlaması olması makul bir ihtimal."
Burns, "Bu kesinlikle canavarca bir patlama. Son derece olağanüstü; ona uzaktan yakından benzeyen hiçbir şey görmedik" diye de ekledi.
Gökbilimciler gama ışını patlamalarını ikiye ayırıyor: Kısa ve uzun sürenler. İlk gruptaki patlamalar yaklaşık iki saniye veya daha kısa sürüyor. İkinci gruptakilerse birkaç dakika devam edebiliyor.
Araştırmacılar, GRB 221009A'yı uzun süren patlamalar grubuna aldı.
Astronomlar patlamanın geldiği noktada bir süpernovanın ortaya çıkmasını bekliyor. Ancak bölgeyi NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu ve Hubble Uzay Teleskobu ve diğer araçlarla aramalarına rağmen henüz bir süpernovaya rastlanamadı.
Hollanda'daki Radboud Üniversitesi'nden astrofizik profesörü Andrew Levan, "Oradaysa, çok sönüktür" diye konuştu:
"Araştırmaya devam etmeyi planlıyoruz. Ancak yıldızın tamamı patlamamış, doğrudan kara deliği ortaya çıkarmış olabilir."
Independent Türkçe, Livescience, Space